به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از مهر،  حجت الاسلام سعید جازاری معمویی، با تاکید بر اینکه اهمیت پژوهش های حوزوی به کاربرد آن در جامعه است، اظهار داشت: خوشبختانه به برکت انقلاب اسلامی و تلاش های صورت گرفته حوزه های علمیه در عرصه های پژوهشی بسیار قدرتمند شده به حدی که امروز در مراکز علمی دنیا به پژوهش های حوزوی نگاه، مورد توجه قرار می گیرد و رصد می شود.

رئیس دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع) افزود: امروزه در مراکز مطالعاتی غرب بسیاری از پژوهش نامه ها و نشریات پژوهشی حوزوی به صورت آنلاین و یا به محض انتشار تهیه و مورد مطالعه قرار می گیرد؛ این نشان دهنده آن است که پژوهش های حوزوی در عرصه های مختلف تاریخی، فلسفی، کلامی و حتی در حوزه فقه و فتاوای جدید فقهی و نظریه پردازی بسیار ارزشمند شده است.

تولیت مدرسه علمیه ثامن الائمه(ع) با تاکید بر اینکه حوزه شیعی ایران جز قدرتمندترین حوزه های علمیه جهان اسلام محسوب می شود، ابراز کرد: حوزه علمیه ایران توانسته خود را در عرصه های مختلف علمی و پژوهشی رشد دهد تا حدی که بسیاری از محققان خارجی پیش از شیوع ویروس کرونا به کشور ایران سفر می کردند تا به عنوان فرصت مطالعاتی در حوزه علمیه مستقر شده و با شیوه های پژوهش حوزوی آشنا شوند؛ همچنین می بینیم دانشگاه های معتبر داخلی و بین المللی تحصیل کردگان موفق حوزوی را می پذیرند و به آنان بهاء می دهند چون به پژوهش های حوزوی اعتماد دارند.

چالش ها و آسیب های موجود در مسیر پژوهش های حوزوی

حجت الاسلام جازاری معمویی با طرح این پرسش مبنی بر اینکه آیا امروز پژوهش هایی حوزوی می تواند پاسخگوی نیازهای جامعه باشد؟ پاسخ داد: خیر، به چند جهت نمی توان گفت پژوهش هایی که امروز در حوزه های علمیه انجام می شود می تواند به صورت صددرصد پاسخگوی نیازهای جامعه باشد.

وی افزود: نخست در بخشی از پژوهش های حوزوی نیازسنجی لازم صورت نگرفته، مراد از این کلام آن است که پژوهشگر ابتدا نیامده آسیب شناسی و نیاز سنجی کند سپس در راستای همان آسیب شناسی و نیاز سنجی پاسخ پخته و علمی به جامعه ارائه دهد؛ دوم اینکه بسیاری از نیازهای کنونی جامعه اصلا در حوزه دیده نشده است و آخر اینکه بسیاری از اموری که می تواند نیازهای جامعه را مورد توجه قرار دهد هنوز در حوزه علمیه به طور کامل مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است، مثل بحث جامعه شناسی که هنوز اهمیت آن در حوزه مطالعاتی حوزه علمیه مشاهده نمی شود یا مطالعات جنسیتی را آنچنان که باید مورد مطالعه قرار بگیرد در حوزه علمیه مشاهده نمی شود و این امور از جمله چالش هایی است که امروز در مسیر پژوهش های حوزوی قرار دارد.

رئیس دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع) اضافه کرد: حتی در حوزه فقه و اجتهاد آن مسیری که مرحوم امام «پویایی فقه» به جامعه ارائه کردند و مقام معظم رهبری نیز بر آن تکیه کرده و تاکید داشتند هنوز در حوزه علمیه آنچنان که باید دیده شود مشاهده نمی شود، نکته ای که حضرت امام فرمودند بحث مقتضیات زمان و مکان بود که رهبر انقلاب نیز در فقه‌شان و افاضات‌شان به همین امر نگاه می کنند و مد نظر دارند تا در درس‌هایشان برای طلاب بازگو کنند. اما متاسفانه این واقعیت به طور کامل در بستر حوزه مشاهده نمی شود و خیلی از تئوری های مرتبط با جامعه که در دنیای غرب و بعضی از کشورهای اسلامی دیده می شود هنوز در حوزه علمیه شیعی به صورت کامل مورد بررسی و نظر قرار نگرفته است.

پژوهش های حوزوی اعتبار جهانی دارد

تولیت مدرسه علمیه ثامن الائمه(ع) با بیان اینکه کانال ارتباطی بین حوزه و جامعه کانال های صددرصد فعال نیستند، گفت: بخشی از این کانال ها مربوط به روحانیت، مساجد و... می شود که البته نمی توان گفت مساجد سخنگوی حوزه های علمیه هستند هرچند مساجد نمایش حوزه علمیه بوده اما نه به طور مطلق؛ بنابراین مساله ای که در بحث ارتباط بین حوزه و جامعه وجود دارد این است که باید ببینیم این کانال های ارتباطی چقدر تقویت شده و تا چه اندازه توانستند در تبادل نظریه در بین حوزه و جامعه اثر گذار باشند طوری که بتوانند در انتقال نیاز جامعه به حوزه و خواست حوزه و رویکرد آن نسبت به جامعه موفق و مثمر ثمر باشند؛ این کانال های ارتباطی بین حوزه و جامعه نیز به گونه ای گنگ است به عبارتی صدا و سیما، مطبوعات و نشریات می توانند در این حوزه فعالیت هایی داشته باشند و این ارتباط را تقویت و بهینه سازی کنند تا درهای حوزه از نظر فکری و اندیشه ای به روی جامعه باز شود یا یک روز را با عنوان درهای باز حوزه برای جامعه نام گذاری کرد.

حجت الاسلام والمسلمین جازاری معمویی ادامه داد: بنابراین اگر بخواهیم بگوییم ارزش پژوهش های حوزوی در چه حدی است باید گفت در سطح بین المللی و بسیار ارزشمند است به طوری که اعتبار جهانی دارد اما از طرف دیگر پاسخ به این سوال که آیا این پژوهش ها می تواند کاملا پاسخگوی نیازهای جامعه باشد باید پاسخ داد که اینگونه نیست که همه پژوهش هایی که در حوزه علمیه صورت می پذیرد کاملا رافع نیازهای جامعه است. همچنین بخش عظیمی از پژوهش های حوزوی در عرصه کتابخانه ای و نه میدانی انجام می شود برای همین بسیاری از پایان نامه ها به حوزه مباحث نظری مرتبط است؛ بنابراین غیر از این دو بخش، آن بخش باقی مانده نیز گاهی اوقات تکرار گویی بوده و گاهی مواقع نیز به مباحث سنتی که ممکن است فردا مبتلابهی نداشته باشد اختصاص دارد و درصد مختصری مربوط به مباحث جامعه می شود که متاسفانه همان درصد مختصر نیز نتوانسته خیلی زیبا و علنی خود را معرفی کند.

اهمیت نیازسنجی در فعالیت های پژوهشی

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: برای مثال وقتی بحث جوان و تربیت او مطرح می شود تنها نگاه به تربیت دینی معطوف می شود تا راهکارهایی برای تربیت دینی جوان ارائه شود در حالی که یک سلسله چالش هایی نیز در مقابل جوان و تربیت او قرار دارد که باید مورد توجه قرار گیرد تا تغذیه ای مناسب در دل این پژوهش ها برای تربیت جوان فراهم شود. امروز مطالعات جنسیتی که در حوزه های علمیه انجام می شود و روز به روز در حال رشد و ترقی است بسیار ارزشمند به شمار می رود اما در کنار این فعالیت ها باید توجه داشت این فعالیت های پژوهشی چقدر توانسته بر زنان ایرانی اثر گذار باشد، آیا امروز مساله حجاب نسبت به دو سال گذشته مشکلاتش کمتر شده؟ آیا آمار طلاق در جامعه کاهش یافته؟ آیا وفاداری و آرامش خانواده ها نسبت به گذشته فرقی داشته یا تغییر منفی بوده است؟ اگر این تغییرات منفی باشد دلیلش عدم نیاز سنجی دقیق در پژوهش های این حوزه است حتی اگر نیاز سنجی شده پاسخ مطلوب به دست نیامده است زیرا اگر چنین می شد امروز شاهد مشکلاتی از قبیل افزایش آمار طلاق در کشور نبودیم.

رئیس دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع) گفت: وقتی در دانشگاه های خارج از کشور و یا همایش های بین المللی حضور پیدا می کنم به پژوهش هایی که امروز در حوزه علمیه شیعی انجام می شود می بالم و با افتخار آن را سند رسمی انقلاب و حرکت صحیح حضرت امام بیان می کنم. چنانچه حرکت حضرت امام صحیح نبود و تاثیر مطلوبی بر جامعه نداشت قطعا امروز شاهد این حجم از تولیدات علمی در کشور نبودیم و این بالاترین سند حقانیت انقلاب است. امروز حوزه علمیه در عرصه های علمی و پژوهشی به گونه ای پیشرفت کرده که پا به پای محققان غربی در حوزه های مختلف فلسفی، تاریخی و ... قدم بر می دارد و این امر یکی از موفقیت های حوزه های علمیه به شمار می رود.

حجت الاسلام والمسلمین جازاری معمویی در پایان ادامه داد: اما زمانی که به درون حوزه ها بر می گردیم خلاءها و چالش های بسیاری را مشاهده می کنیم که نشان دهنده آن است که هنوز آن هم افزایی مطلوب در دل حوزه ها رشد نکرده است و آسیب شناسی‌، نیاز سنجی و پختگی نگاه و نظر محققان در حوزه علمیه هنوز جای پیشرفت، تکامل، اصلاح و تحول دارد، این مهم را باید پذیرفت تا تحول همه جانبه سرعت پیدا کند تا شاهد رشد جامعه در عرصه های مختلف باشیم. در پژوهش های حوزوی باید جامعه هشتاد میلیونی را دید و در همان بستر و تنوع فکری، فرهنگی، نژادی و قومیتی تولید محتوا داشت.