به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» سجاد شیرمحمدی*// جو بایدن با افرادی در کابینه اش کار خود را شروع کرده است که همه آنها در ماجرای مذاکرات هسته ای دخیل بودند و با تیم مذاکره کننده و دیپلمات های ایرانی در مذا کرات برجام مرتبط بوده اند.

همان طور که برجام برای دولت آقای روحانی و تیم مذاکره کننده ایشان مهم است، برای دولت جو بایدن و  افراد حاضر در کابینه او نیز ارزشمند است چون حفظ و برگشت به آن می تواند موفقیت بزرگی برای بایدن و تیم ایشان باشد. جو بایدن می خواهد با  سیاست هایی مانند مذاکره و به صورت دیپلماتیک، مشکلات و اختلافات موجود را حل و فصل کند. سخنرانی های او نیز در این باب گواه بر این موضوع است و در تبلیغات‌های انتخاباتی خود روند مذاکره با ایران و بازگشت به برجام را یکی از اهداف اولیه خود مطرح می‌کرد.

اما بر اساس آنچه که تاکنون جو بایدن از خود نشان داده است او برنامه های بلند مدت و کوتاه مدتی در قبال ایران دارد و بازگشت زودهنگام و بدون هیچ قید و شرطی در دستور کار او و تیمش قرار ندارد بلکه به دنبال حرکت گام به گام هر دو طرف و حتی به وجود آمدن اصلاحاتی در متن برجام می‌باشد. از جمله برنامه های کوتاه مدت او لغو برخی از تحریم های حقوق بشری ، دارویی و غذایی است تا از این طریق بتواند دیدگاه‌های مثبت مجامع بین‌المللی را نسبت به خود و کشورش تقویت کند، دیدگاهی که بخاطر  تحریم‌های ضدحقوق بشری بر علیه ایران در دوران ترامپ،دچار خدشه شده بود. برنامه ی بعدی او بازگشت به برجام است . اما جو بایدن برای برگشت به برجام شرط هایی را خواهد گذاشت که از جمله ی آنها این است که بخشی از تحریم ها را که از سوی دولت ترامپ اعمال شده است را برمی دارد و در مقابل ایران نیز مجدداً به تعهدات برجامی خود باز گردد، درواقع سیاست بایدن تنش زدایی با ایران است.

با توجه به گفته ها  و تحلیل های مختلفی که در این باره می شود سه سناریو برای آینده روابط دو کشور قابل پیش بینی است:

نخستین سناریو این است که دو کشور روند همکاری گرایانه ای را در پیش گیرند و اگر خیلی خوش بینانه به موضوع نگاه کنیم ،دولت بایدن بدون هیچ شرط و درخواستی به برجام بازگردد و تمامی  تحریم های اعمالی علیه ایران لغو شود اما این امر محال و بعید به نظر می رسد به دلیل اینکه حتی اگر خود بایدن نیز چنین تصمیمی را در نظر داشته باشد و قصد عملی کردن آن را داشته باشد ، فشار های داخلی احزاب موجود و لابی بزرگ او در منطقه- اسرائیل- او را از این کار منصرف خواهند کرد.

دومین سناریو پیش رو که حالت بد بینانه ای دارد بدین صورت است که بایدن فشار حدااکثری ترامپ را به نحوه ی دیگری ادامه دهد و تحریم های بیشتر ومضاعف تری را اعمال کند و با اجماع سازی نظام بین الملل علیه ایران فشار بیشتری را وارد کند وبا ترغیب تحرکات داخلی موجب فروپاشی ایران شود که این سناریو نیز بعید به نظر می رسد. به خاطر این که سیاست خارجی آمریکا را در برابر ایران نمی توان جدا از سیاست های منطقه ای و جهانی آمریکا تحلیل کرد و از سوی دیگر خودآمریکایی ها نیز براین مسئله واقف هستند که رادیکال کردن فضای داخلی ایران، این کشور را به سمت توسعه فعالیت های هسته ای و منطقه ای خواهد برد که در این کنترل این فضا برای آنها به شدت سخت خواهد شد.

سومین و آخرین سناریو که سناریویی واقع بینانه است همانطور که در اوایل مباحث نیز اشاره شد دولت جو بایدن با مقدمات و درخواست امتیازاتی از ایران به برجام برخواهد گشت و بخشی از تحریم های اعمال شده در دوره ی ترامپ را لغو خواهد کرد وتغییرات تاکتیکی در سیاست خارجی این کشور علیه ایران صورت خواهد گرفت و آن تاکتیک مذاکره و فشار هوشمند به جای فشار حد اکثری و تهدیدات نظامی بود که ترامپ علیه ایران اجرا می کرد. البته بایدن درصورت بازگشت به برجام در خواست های دیگری را نیز طلب خواهد کرد که می تواند بخشی ازآنها مذاکره در مورد مسائل موشکی باشد.اما این پروسه می تواند به قدری طولانی باشد که دولت آینده ایران آن را در دست گیرد.  

در مجموع جو بایدن نیز همان راهبردی را که ترامپ علیه ایران به کار گرفته بود را دنبال خواهد کرد تا به ایران فشار آورد با این تفاوت که ترامپ از آن به عنوان فشار حداکثری یاد می کرد اما جو بایدن از آن به عنوان فشار هوشمند نام می برد. دولت بایدن می تواند با کاهش برخی از تحریم ها و اقدامات بشر دوستانه تنش ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. انتظار می رود بایدن نیزبه رویکرد اوباما بازگردد ودیپلماسی چند جانبه را که اوباما در پیش گرفته بود را ادامه دهد.

*دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی تهران