به گزارش سرویس صنفی-آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اگر شما جزء کسانی هستید که در آزمون دکتری مجاز به انتخاب رشته شده اید و به احتمال زیاد به یک یا چند مصاحبه دکتری دعوت خواهید شد، باید به شما تبریک بگوییم؛ چرا که در صورت موفقیت در این مرحله وارد عالی ترین مقطع آموزشی در کشور خواهید شد. البته حتما در جریان هستید که بخش زیادی از موفقیت شما وابسته به این است که در این مرحله یعنی مصاحبه تخصصی به خوبی عمل کنید و آمادگی لازم را برای آن داشته باشید.
کارنامه نتایج اولیه آزمون ورودی مقطع دکتری «Ph.D» نیمه‌متمرکز سال ۱۴۰۰ از طریق سایت سازمان سنجش آموزش کشور منتشر شده و حالا آن دسته از داوطلبان ورود به مقطع دکتری در آستانه انتخاب مهمی در آینده خود هستند؛ انتخاب‌هایی که اگر ظرافت‌های مخصوص به آن در نظر گرفته نشود بدون‌شک داوطلبان دکتری را از دستیابی به نتیجه مدنظرشان دور خواهد کرد.
متقاضیان ورود به مقطع دکتری تا پنجشنبه دوم اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ برای ثبت کدرشته‌محل‌های انتخابی خود فرصت دارند و می‌توانند حداکثر ۵۰ کدرشته‌محل رشته امتحانی خودشان را در سایت سازمان سنجش ثبت کنند.
براساس محتویات دفترچه راهنمای انتخاب‌رشته آزمون دوره دکتری اختیارات بیشتر از طریق تعیین نمره حدنصاب به دانشگاهها داده شده است. موضوعی که پیش‌تر در جلسه صدوسی‌وهفت شورای ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور در اوایل آبان ماه سال گذشته تصویب شد و براساس آن، دانشگاهها و موسسات آموزش عالی می‌توانند برای نمره مرحله دوم آزمون که شامل مجموع نمرات سوابق آموزشی، پژوهشی، فناوری و مصاحبه و همچنین طرح‌واره (در رشته محل‌های پژوهش‌محور) است، حدنصاب نمره برای هر کدرشته‌محل تعیین کنند و سازمان سنجش آموزش کشور مکلف است در پذیرش نهایی حدنصاب مذکور را اعمال کند.
بر این اساس دانشگاهها مجاز به برگزاری آزمون کتبی و شفاهی از متقاضیان معرفی شده برای مرحله دوم بوده و نمره آن در مقدار نمره مصاحبه علمی و سنجش عملی لحاظ می‌شود.
تجربه نشان می دهد که بیشتر داوطلبانی که به اتاق مصاحبه وارد می شوند پیش اطلاعی در مورد سوالات آزمون و نحوه ی پاسخ دهی به هیئت داوری را ندارند در نتیجه این آزمون مصاحبه چالشی سر راه داوطلبان کنکور دکتری ۱۴۰۰ قرار میگیرد و تمام فکر و ذهن آنها را به خود مشغول میکند. برای موفقیت در این جلسه لازم هست داوطلبان از مواردی آگاهی داشته باشند تا بتوانند با سربلندی از این جلسه بیرون بیایند.
از این‌رو روزنامه «فرهیختگان» در گفت‌وگو با چند تن از دانشجویان دوره دکتری مهم‌ترین نکات و پیشنهادات آنها به داوطلبان ورود به این مقطع را بررسی کردیم که در ادامه می‌خوانید.
۱. هدف مشخص آکادمیک و پژوهشی در نظر بگیرید
احسان طاهری، فارغ‌التحصیل دکتری تخصصی روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد واحد اصفهان و مدرس دانشگاه درباره ورود به مقطع دکتری و نکاتی که باید رعایت شود، گفت: «برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری باید یک هدف آکادمیک و پژوهشی را در نظر گرفت و دانشجو برای یافتن پاسخ یک سوال وارد دوره تحصیلات تکمیلی شود تا بتواند از مدرکی بودن خارج شود و به یک دانشجوی واقعی تبدیل شود. عموما دانشجویانی که در پی پاسخ به سوال علمی خود وارد فضای دانشگاه در مقطع دکتری می‌شوند به‌عنوان دانشجویان نخبه، پژوهشگر برتر یا دانشمند جوان و فرهیخته تبدیل خواهند شد. اغلب اساتید بر این عقیده هستند که دانشجویان دوران دکتری حتما باید به دنبال یک سوال ذهنی وارد این دوره شده و در پی پیگیری تخصصی این سوال خود در این مقطع تحصیلی، کسب دانش کنند.»
۲. از مسائل روز تا مسائل بنیادین، تسلط کافی داشته باشید
طاهری با اشاره به بخش دوم آزمون ورود به مقطع دکتری گفت: «در مصاحبه دکتری دانشجو قبل از هرچیزی باید بر موضوع رشته خود اشراف داشته باشد، محورهای اساسی رشته را بداند و بعد از آن لااقل دانشجویان علوم انسانی باید روی نظریه‌ها اشراف خوبی داشته باشند و نظرات متفکران و صاحب‌نظران رشته خود را مطالعه کرده باشند تا به آنها مسلط باشند؛ چراکه یکی از مسائل موثر بر مصاحبه اشراف بر نظریات آن رشته است. همچنین متقاضی دکتری در مصاحبه باید بتواند به مسائل روز مرتبط با رشته خود پاسخ دهد و در‌واقع نگاهی نظری به رخدادهای جدید داشته باشد. علاوه‌بر اینها اشراف بر زبان انگلیسی به‌عنوان زبان علم در مصاحبه‌ها مطرح و مهم است. همچنین اشراف بر اشخاص برجسته و متفکران برجسته‌ای که در هر رشته وجود دارد مهم است.»
۳. ارتباط‌گیری با اساتید پیش از انجام مصاحبه را فراموش نکنید
ابوطالب مرادی، دارنده رتبه یک مقطع دکتری و دانشجوی رشته مهندسی پلاسمای این مقطع در توصیه‌ای به داوطلبان این مقطع گفت: «مهم‌ترین مساله‌ای که در انتخاب رشته دکتری وجود دارد علاقه دانشجویان است. از آنجایی که اساتید در انتخاب دانشجویان هردانشگاه مقطع دکتری موثر هستند، دانشجویان باید پیش از مصاحبه با اساتیدی که در دانشگاه موردنظر وی مشغول هستند ارتباط بگیرند و آشنا شوند و بعد هم با همان اساتید در دانشگاه می‌توانند فعالیت خود را ادامه دهند.»
۴. قبل از مصاحبه، به دانشجویان ترم‌های بالاتر رجوع کنید
مرادی به داوطلبان دکتری توصیه کرد با رجوع به دانشجویان ترم‌های بالاتر رشته خودشان درباره سوالات مصاحبه پرسش کنند و با کلیت مصاحبه آشنا شوند تا وقتی که وارد جلسه مصاحبه می‌شوند، یک رویکرد کلی نسبت به آن داشته باشند.
۵. در طول دکتری، از آزمون زبان غافل نشوید
مرادی افزود: «آزمون زبان از مسائل مهم دوران دکتری به‌حساب می‌آید. دانشجویان دکتری باید به این موضوع واقف باشند که آزمون زبان و نمره آن یکی از عوامل مهم پذیرش مدرک دکتری و در واقع کلید فارغ‌التحصیلی آنهاست. برخی از دانشگاهها خصوصا با شیوع کرونا این موضوع را پشت گوش می‌اندازند و ممکن است دانشجویان به آن واقف نباشند، درصورتی‌که آنچه کلید گرفتن مدرک دکتری برای دانشجویان محسوب می‌شود، همین آزمون زبان و نمره آن است. دانشجویان باید از ابتدای کار پیگیر آزمون زبان و نمره آن باشند تا به ترم‌های آخر موکول نشود؛ چراکه نداشتن نمره خوب یا آزمون ندادن آنها می‌تواند یک مقطع را به‌طور کامل برای آنها ملغی کند. هر دانشگاهی یک سقفی برای نمره این آزمون گذاشته که با دانشگاه دیگر متفاوت است.»
۶. روی پایان‌نامه ارشد مسلط باشید!
مریم درخشانی، دانشجوی دکتری رشته شیمی معدنی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اهمیت پایان‌نامه مقطع ارشد داوطلبان تصریح کرد: «در مرحله مصاحبه متقاضیان باید دقت داشته باشند که روی پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد خود تسلط داشته باشند که اگر از آنها سوالی پرسیده شد بتوانند پاسخ بدهند. هر دانشگاهی سبک متفاوتی در مصاحبه دارد و نوع پرسشگری از دانشگاهی به دانشگاه دیگر متفاوت است.»
۷. مراقب اولویت‌بندی‌ها باشید؛ رویاپردازی نکنید
بهشته مقدس‌پور، دکتری مهندسی صنایع دانشگاه تهران در بیان نکات مهم و قابل‌توجه داوطلبان دکتری اظهار کرد: «در مورد انتخاب‌رشته دکتری چند نکته بسیار حائزاهمیت است. اینکه بدانیم انتخاب رشته در دوره دکتری با مقطع ارشد و کارشناسی از چند جهت متفاوت است. یکی از آنها این است که در انتخاب‌رشته کارشناسی و ارشد از بهترین دانشگاهها شروع می‌کنیم به انتخاب کردن تا برسیم به پایین‌ترین، اما در مقطع دکتری باید واقع‌بینانه انتخاب‌رشته کرد و آن دانشگاهی که احتمال قبولی بیشتری با توجه به رتبه داریم را در اولویت‌های اول بگذاریم و از انتخاب‌های رویاپردازانه دوری کنیم.»
۸. انتخاب‌های شما برای دانشگاهها هم مهم است!
فارغ‌التحصیل دکتری مهندسی صنایع دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: «از دیگر نکات مهم در انتخاب‌رشته این است که دانشگاهها به ترتیب انتخاب‌رشته شما دقت می‌کنند و برخی از دانشگاهها اگر ببینند در اولویت دوم و... قرارگرفته و شما شانس قبولی هم در این دانشگاه و هم در دانشگاه اولویت اول را دارید، برای اینکه ظرفیت خودشان خالی نماند و به اصطلاح نسوزد، درمصاحبه امتیاز پایینی می‌دهند و او را اعلام قبولی نهایی نمی‌کنند و به این ترتیب دانشجویی که در دانشگاه اولویت دوم می‌توانست قبول شود از این دوره حذف شده و اولویت اول برایش باقی می‌ماند.»
۹. اگر می‌توانید در جلسه مصاحبه، انگلیسی صحبت کنید
مقدس‌پور اضافه کرد: «برای مصاحبه متقاضیان باید در نظر داشته باشند که یک‌سری مقالات علمی در سطح بالا آماده داشته باشند و به این موضوع توجه کنند که دانشگاه مصاحبه‌کننده باید اشتیاق لازم را در متقاضی نسبت به آن دانشگاه ببیند. حتما پیش از مصاحبه باید با یک یا چند تن از اساتید آن دانشگاه وارد صحبت شد تا زمینه تحقیقاتی او را بشناسند. باید تسلط کافی روی زبان انگلیسی داشته باشند تا بتوانند در مصاحبه در حد چنددقیقه خودشان و سابقه علمی‌شان را برای مصاحبه‌‌کننده‌ها به زبان انگلیسی توضیح دهند. همچنین از زمینه‌های پژوهشی آینده شما سوال خواهند کرد و اگر استادی در جلسه شما را همخوان با زمینه پژوهشی خود ببیند انتخاب خواهد کرد تا در پژوهش‌ها با هم همکاری کنید.»
۱۰. نسبت به اشتغال خودتان تصمیم‌گیری کنید
او در پایان خاطرنشان کرد: «متاسفانه دانشگاه‌های ما در مقطع دکتری اگر متوجه شوند متقاضی دارای سابقه کار است یا درحال حاضر مشغول کار از پذیرش وی ممانعت می‌کنند؛ چراکه دانشجویان را بیکار می‌خواهند تا تمام‌وقت در‌اختیار نظام آموزشی باشند.»