به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ «برجام»، کلیدواژه و ثمره‌ی دولت تدبیر و امید که در دوران ریاست جمهوری اوبامای دموکراتِ باهوش امضا شد و در دوران ریاست جمهوری ترامپِ جمهوری‌خواهِ دیوانه از آن خارج شد و اکنون در دولت جو بایدن به بازیچه‌ای بیش تبدیل نشده است! روندی که از نخستین روز اجرای برجام شروع شد، باعث شد تا رفته رفته دستاوردهای تقریبا هیچِ آن و نقض فاحش توافق هسته‌ای بر همگان ثابت شد.
یک ماه مانده به پایان دولت روحانی، اما وی همچنان سعی دارد مشکلات کشور را از طریق احیای برجام برطرف سازد. اقدامی که در 7 سال گذشته انجام داد، از این سال‌ها 2 سالش به «امضای برجام» سپری شد؛ 2 سال دیگرش به «اجرای برجام» و 3 سال اخیر هم به «احیای برجام» منتهی شد ولی نه تنها گشایشی رخ نداد بلکه تحریم‌های دیگری بر کشور تحمیل شد.
روحانی از ابتدای حضورش در انتخابات 92 به دنبال مذاکره با کدخدای دنیا را در سر می‌پروراند و حل مشکلات اقتصادی و معیشتی را به مذاکره با امریکا گره زد. روحانی حتی آب خوردن مردم را هم به برجام گره زد و گفت: «اینکه می گوییم تحریم ظالمانه باید از بین برود بعضی ها چشم هایشان را زیاد نچرخانند! تحریم های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید. تا مسئله محیط زیست حل سود. تا اشتغال جوانان حل شود. تا صنعت جامعه حل شود. تا آب خوردن مردم حل شود. تا منابع آبی زیاد شود. تا بانک های ما احیا شود...»
دیوار تحریم‌ها فروریخت یا مستحکم‌تر شد؟
تیرماه 94 «برجام امضا شد» و «دیوار تحریم ها فروریخت»؛ این تیتری بود که رسانه‌های اصلاح‌طلب بازگو کردند و آن را فتح‌الفتوح دولت نامیدند اما همه چیز و حتی شکسته شدن تحریم پس از 6 سال رنگ واقعیت به خود نگرفت! مردم و تولید کنندگان برداشته شدن تحریم ها را حس نکردند اما دولتی ها تاکید داشتند همه چیز از زمان اجرایی شدن برجام یعنی بعد از عمل به تعهدات ایران در اواسط دیماه 94 حس خواهد شد.
اجرایی شدن برجام از سوی دولت های غربی درست آن زمانی بود که مردم منتظر عواید و منافع برجام بودند؛ زمانی که دیگر به گفته دولتی ها تحریم‌ها برداشته و ایران به بازارهای جهانی بازگشته است.
همگی در انتظار برداشته شدن تدریجی تحریم ها و بازگشت ایران به بازار مبادلات جهانی بودند ولی اشکالی در کار بود؛ دستیابی به ابزارهای مالی و پولی مانند سوئیفت که باید برای ایجاد مبادلات مالی در اختیار ایران قرار می گرفت، به کندی پیش می رفت.
ایران از منافع مورد انتظار در برجام سودی نبرده است
از همه مسائلی پیشتر توضیح داده شد بگذریم، باید به چند روز قبل رجوع کنیم و آن چیزی نیست جز یک اعتراف دیگر توسط مجید تخت روانچی از اعضای مذاکره کننده برجام و نماینده دائم ایران در سازمان ملل چهارشنبه هفته گذشته طی سخنرانی خود در نشست شورای امنیت گفت: «ما چه در زمان مذاکرات برجام و چه در زمان انعقاد و اجرای آن، صداقت کامل خود را اثبات کرده‌ایم. ما طی سالیان متمادی، عزم راسخ خود برای زنده نگه داشتن برجام را با صبر استراتژیک و خویشتنداری حداکثری خود نشان داده‌ایم. ما این اقدامات را در حالی انجام دادیم که نه در آن زمان و نه الآن، از منافع مورد انتظار از برجام بهره‌ای نبرده‌ایم.»
در ادامه این گزارش به مواردی شبیه به اعترافات نماینده دائم ایران در سازمان ملل را بازخوانی خواهیم کرد تا با دستاوردهای پوچِ یک توافق بین‌المللی آشنا شوید؛
سیف، سوئیفت و تقریبا هیچ
ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی نخستین کسی بود که اعتراف کرد، وی بعد از اجرایی شدن برجام به نیویورک رفته بود تا با وزیر خزانه داری آمریکا دیدار و آمریکا را متقاعد کند که برای برداشته شدن تحریم های مربوط به سوئیفت کارشکنی نکند، در مصاحبه با بلومبرگ درباره عواید برجام برای ایران آب پاکی را روی دست همه ریخت و اعلام کرد که عواید برجام «تقریباً هیچ» بوده است.
صالحی، برجام و اجرای تعهدات
علی اکبر صالحی که برجام را فاقد عواید اقتصادی می دانست گفت: «تا الان برخی بانک‌های بزرگ اروپایی تحریم‌هایشان را به طور کامل پایان نداده اند چرا که قبلا تعهد داده که با ایران مراوده تجاری نداشته باشد. ما هنوز منتظر هستیم که وزارت خارجه ایران با اتحادیه اروپا تماس بگیرد و این بحران را حل کند.»
پس از این اظهارات، روحانی نسبت به آن واکنش نشان داد و در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره اظهارات صالحی مبنی بر تأخیر طرف غربی در اجرای برجام، گفت: «صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی است و در زمینه مسائل اتمی هرچه بگوید صاحب نظر است اما صالحی قسمتی از واقعیت‌های موجود برجام را افشا کرد و این گونه خشم روحانی را برانگیخت.»
ظریف، برجام و بانک‌های آمریکایی
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز در نشست خبری مشترک با فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره مشکلات ایجاد شده در راه اجرای برجام، گفت: «همان‌طور که همه از ابتدا می‌دانستند برجام بانک‌های آمریکایی را شامل نمی‌شده و نمی‌شود بلکه بحث عدم مزاحمت آمریکا برای همکاری سایر بانک‌ها با ایران مطرح است.»
عراقچی، برجام و مزایای نزیک به صفر
سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در سومین سمینار همکاری‌های هسته‌ای ایران و اتحادیه اروپا که علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز در آن شرکت داشت، با بیان اینکه «اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، بهره‌مندی ایران از مزایای برجام را به صفر نزدیک کرده است» گفت: «برجام متعلق به آمریکا و یا ایران نیست، بلکه توافقی بین‌المللی است که اعضاء شورای امنیت سازمان ملل متحد در قالب قطعنامه 2231 آن را تائید کرده‌اند. این در حالی است که آمریکا این قطعنامه را نقض کرده و سایر کشورها را به دلیل پیروی از آن مجازات می‌کند.»
وی همچنین در جمع نمایندگان مجلس گفت: «نقض برجام انجام شده اما هنوز تا نقض فاحش و اساسی برجام فاصله داریم و موارد را به هیات نظارت گزارش می‌دهیم و درباره نحوه عکس‌العمل هم پاسخ مقتضی را هیات نظارت اتخاذ خواهد کرد!»
بعیدی‌نژاد، رشد اقتصادی و تفاهم‌نامه
حمید بعیدی‌نژاد یکی دیگر از اعضای تیم هسته‌ای است که خردادماه 95 با بیان اینکه انتظار رشد اقتصادی از برجام درست نیست، گفت: «اینکه برجام برای ما رشد اقتصادی تعریف کند درست نیست بلکه رشد اقتصادی ناشی از مدیریت کشور است و بین اینکه برجام یک تفاهم‌نامه اقتصادی است یا اینکه برجام نتایج اقتصادی دارد تفاوت وجود دارد.»
نتیجه گیریِ اعترافات
این اعترافات ناامیدانه که از سال 95 و با اظهارات سیف رئیس اسبق بانک مرکزی آغاز و تا کنون به تخت روانچی منتهی شده، نشان داد که ایران نه تنها بهره‌مندی از برجام نداشته است بلکه ضررهای هنگفتی نصیب مردم و اقتصاد ایران شد. اینکه تخت روانچی می‌گوید: «کشوری که برای برجام هزینه‌های هنگفت داد و بهره‌ای از آن نبرد، ایران بود.» از این جهت برای حافظه تاریخ سیاسی ما عبرت‌آموز است که بدانیم وی علی‌رغم حضور پررنگ و نقش اصلی در مذاکرات، سرآخر به بی‌نتیجه بودن مذاکرات در 8 سال گذشته را به زبان آورد و دولت در سیاست خارجی هیچ آورده‌ای برای جمهوری اسلامی ایران و اقتصاد کشور نداشته است!
گزارش از یاسین قاسمی