به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ حامیان FATF که قبلا مسائل مختلفی از کار نکردن اینستکس تا عدم همکاری بانک های اروپایی، روسی و چینی با ایران و حتی قهر استراماچونی سرمربی ایتالیایی تیم استقلال را به عدم اجرای کامل برنامه اقدام FATF توسط ایران و قرار گرفتن کشورمان در لیست سیاه این نهاد ارتباط داده بودند، اینبار به سراغ واکسن کرونا رفته بودند. آن‌ها مشکلات بانکی کشورمان در انتقال پول برای خرید این واکسن از کشورهای خارجی را به این موضوع پیوند زده بودند تا بار دیگر مجمع تشخیص مصلحت نظام را برای تصویب لوایح مرتبط با FATF تحت فشار قرار دهند.

علی مطهری نماینده مردم تهران در مجلس دهم در توییتی درباره این موضوع نوشت: «به خاطر این که در لیست سیاه اف ای تی اف قرار داریم نتوانستیم پنجاه میلیون دلار مبلغ سهمیه ایران از واکسن کرونای سازمان جهانی بهداشت برای هشت میلیون ایرانی را منتقل کنیم و سهمیه ایران باطل شد. مجمع تشخیص مصلحت نظام باید پاسخگو باشد.

 همچنین علی بیگدلی استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با خبرگزاری دولت حسن روحانی درباره ارتباط بین FATF و خرید واکسن کرونا گفته بود: می‌خواهیم کالاهای خود را فروخته و پول آن را دریافت کنیم، آیا می‌خواهیم از کشورها و شرکت‌های مختلف خارجی کالاهایی نظیر واکسن کرونا را بخریم یا خیر. اگر پاسخ به این سوالات مثبت است، باید عضو FATF شویم... برای رفع این مشکل و حل مشکلاتی که بر سر راه موضوعاتی مانند خرید واکسن کرونا وجود دارد، باید در FATF عضو شویم.

کوروش احمدی کارشناس مسائل بین‌الملل هم در گفتگو با همین خبرگزاری دولت روحانی و در پاسخ به این سوالی درباره تاثیر قرار داشتن ایران در لیست سیاه FATF بر مسائلی نظیر عدم خرید واکسن کرونا گفته بود: بدیهی است واکسن کرونا هم یک کالا مثل کالاهای دیگر است که برای خرید آن نیاز به دریافت خدمات بانکی است؛ خدماتی که در صورت قرار نداشتن ایران در لیست سیاه FATF راحت‌تر، ارزان و سریع‌تر انجام می‌شود.

پیوند زدن سلامت مردم در خرید واکسن به FATF

تلاش جریان تحریف برای پیوند زدن مشکلات کشور در خرید واکسن کرونا با FATF با هدف فشار آوردن به مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تصویب لوایح درخواستی این نهاد بین الدولی، در حالی صورت می‌گیرد که عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در قالب یک پست اینستاگرامی و همچنین یک مصاحبه تفصیلی با سایت بانک مرکزی، توضیحات دقیق، فنی و مفصلی درباره این موضوع داده بود که ادعاهای جریان تحریف را باطل می‌کند.

در پست اینستاگرامی همتی در تاریخ 17 آذرماه آمده بود: «از آنجا که خرید واکسن کرونا (covax) بایستی از مسیر رسمی سازمان بهداشت جهانی انجام گیرد، تاکنون هر طریقی برای پرداخت و انتقال ارز مورد نیاز، به خاطر  تحریم غیرانسانی دولت آمریکا و ضرورت اخذ مجوز اوفک، با مانع مواجه شده است. کره جنوبی، بابت انتقال پول از مسیر U-turn دلار برای خرید های بشردوستانه، نتوانست تضمینی برای عدم مصادره پول بانک مرکزی ایران توسط دولت آمریکا در هنگام انتقال بدهد».

رئیس کل بانک مرکزی همچنین در مصاحبه تفصیلی با سایت این بانک و در پاسخ به سوالی درباره موانع خرید واکسن کرونا گفت: «وزارت بهداشت ایران، برای خرید واکسن کرونا توافقاتی با کوواکس داشته است. مبلغ مشخصی هم باید از طرف ایران پرداخت شود که بخشی از آن به عنوان پیش پرداخت باید به حساب ذینفع در یک بانک اروپایی پرداخت شود. علی الاصول، همین که این پرداخت برای واکسن کروناست و فرستنده و ذینفع پول هم مشخص است باید کفایت کند و نباید هیچ دلیل و سند دیگری برای این موضوع نیاز باشد. مورد مصرف واکسن کرونا مشخص است و هیچ کارکرد دیگری ندارد. اما به دلیل فشارهایی که آمریکایی ها بر بانک‌های مختلف اروپایی آورده اند و آنها را از کار با ایران ترسانده اند و جریمه های بسیار سنگینی را علیه آنها تحمیل کرده اند، بانک مقصد در صورتی حاضر است پول را دریافت کند که مجوز اختصاصی و موردی توسط آمریکا صادر شود و تمام مراحل انتقال پول به صراحت در آن ذکر شود».

همتی ادامه داد: «در حال حاضر، مجوزی که صادر شده است مربوط به تبدیل منابع ایران در بانکهای کره جنوبی از وون به دلار آمریکا از طریق یک بانک آمریکایی و سپس انتقال آن به بانک مقصد است. در این مجوز هم هیچ تضمینی برای رسیدن پول به مقصد وجود ندارد. آمریکایی ها به صراحت قید کرده اند که هر لحظه و در هر مرحله می توانند مجوزی که صادر کرده اند را لغو کنند. این می تواند شامل مرحله ای باشد که پول به صورت دلار آمریکا نزد یک بانک آمریکایی است. سوال اینجاست که اگر خرید دارو و غذا تحریم نیست، لغو مجوزی که برای این کار صادر می شود چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟

نکته دیگر اینجاست که آمریکایی‌ها یک مجوز عمومی برای اقلام بشردوستانه صادر کرده اند که بانک‌های خارجی حاضر به پذیرش آن نیستند. البته بانک‌های خارجی با ایران دشمنی ندارند و علاقه‌مند هستند که اینگونه نقل و انتقالات را انجام دهند اما ترس آنها از عملکرد آمریکا و سابقه بد آمریکاست که در بسیاری از موارد، بانک‌ها را به دلایل واهی و به خاطر انجام تراکنش‌های مالی، میلیاردها دلار جریمه کرده اند».

رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه چرا از منابع کره برای خرید واکسن کرونا اقدام کرده اید، گفت: «بانک مرکزی مشکلی با استفاده از کانال‌های مختلف برای پرداخت ندارد و می تواند این کار را انجام دهد. آمریکا تلاش کرده است که مجوز را به نحوی صادر کند که از غیر عملیاتی ترین کانال باشد و در نهایت، خرید واکسن محقق نشود اما در ظاهر بتواند بگوید که مشکل و مانعی ایجاد نکرده است». 

با توجه به توضیحات ارائه شده توسط همتی، کاملا مشخص است که تحریم‌های آمریکا، مانع اصلی خرید واکسن کرونا توسط ایران است و برخلاف فضاسازی صورت گرفته توسط جریان تحریف، این موضوع هیچ ارتباطی به FATF ندارد.

تلاش جریان تحریف برای سوء استفاده از یادداشت اینستاگرامی همتی

با این وجود، جریان تحریف با سانسور یا عدم ضریب دادن به این اظهارات صریح رئیس کل بانک مرکزی، تلاش کرد از یکی از جملات همتی در یکی از پست های اینستاگرامی اش سوء استفاده کرده و ادعای دروغ ارتباط FATF با مشکلات کشور در زمینه خرید واکسن کرونا را در ذهن مردم تثبیت نماید. در پست اینستاگرامی رئیس کل بانک مرکزی در تاریخ 28 آذرماه با اشاره به تمدید مهلت بررسی لوایح پالرمو وCFT  در مجمع تشخیص مصلحت نظام بنا به درخواست دولت و تائید مقام معظم رهبری، آمده بود: «توجه داشته باشیم، عدم تعیین تکلیف FATF  می‌تواند در نبود تحریم‌ها مانعی برای سیستم بانکی کشور در انجام مبادلات بانکی بین‌المللی باشد».

هرچند همتی با تاکید بر شرایط «نبود تحریم‌ها» مجددا بر دیدگاه قبلی و صحیح خویش یعنی اهمیت پایین FATF در روابط بانکی بین المللی تا زمانی که تحریم‌های آمریکا وجود دارد، تاکید کرده بود و قبلا هم توضیحات مفصلی درباره مشکلات کشور برای خرید واکسن کرونا داده بود که به آنها اشاره شد، اما رسانه های جریان تحریف به همتی هم رحم نکردند و مثلا روزنامه دولتی «ایران» با اشاره به این جمله وی، تیتر زد: «لیست سیاه FATF مانع خرید واکسن کروناست».

FATF حوزه بشر دوستانه را استثنا کرده است

علاوه بر نکات مطرح شده توسط رئیس کل بانک مرکزی، باید به یاد بیاوریم که حضور مجدد ایران در لیست سیاه FATF هیچ ارتباطی با مشکلات کشورمان در زمینه واردات دارو و تجهیزات پزشکی ندارد و این موضوع صرفا بخاطر تحریم های آمریکاست.

همانطور که بارها و در قالب گزارش های مختلفی توضیح داده شده است،  FATF  اساسا نهادهایی که در حوزه‌ اقلام بشردوستانه (غذا، دارو و تجهیزات پزشکی) فعالیت دارند را دارای ریسک بالا نمی‌داند و اعلام می‌دارد که اجرای استانداردهای FATF نباید در تجارت بشردوستانه خللی وارد کند.

در دستورالعمل FATF با عنوان «بهترین اقدامات در مقابله با سواستفاده از سازمان‌های غیرانتفاعی»، توصیه‌هایی جهت جلوگیری از پولشویی و تامین مالی تروریسم در نهادهای غیرانتفاعی معرفی و اعلام شده است. در بند 22 این دستورالعمل آمده است: «هم‌چنین به عنوان یک اصل، همکاری با توصیه‌های FATF نباید تعهدات یک کشور ذیل منشور سازمان ملل و قوانین حقوق بشر بین‌المللی جهت ارتقای احترام جهانی برای حقوق بنیادین بشر و آزادی‌ها مانند آزادی بیان، دین یا گردهمایی مسالمات‌آمیز را مختل کند.

یکی از حقوق بنیادین بشر در منشور سازمان ملل دسترسی به غذا و دارو است و دستورالعمل FATF در اینجا عنوان می‌کند که اجرای استانداردهای این نهاد نباید تجارت غذا و دارو را مختل نماید. در بند 68 این دستورالعمل آمده است: «موسسات مالی هم‌چنین نباید تمام نهادهای غیرانتفاعی را به عنوان حوزه‌ی پرریسک ببینند. بیشتر موسسات غیرانتفاعی (استفاده از عبارت موسسه غیرانتفاعی فراتر از تعریفFATF) با ریسک کمی در جهت سواستفاده برای تامین مالی تروریسم مواجه هستند. به عنوان مثال، موسسات مالی نباید نهادهای غیرانتفاعی (طبق تعریفFATF) را به عنوان حوزه‌ی پرریسک ببینند، تنها به این دلیل که آنها در محیط‌های با نقدینگی بالا یا در کشورهایی با نیاز بشردوستانه بالا فعالیت می‌کنند».

در مجموع، انتظار می رود اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در بررسی مجدد لوایح درخواستی FATF اسیر فضاسازی های دروغین جریان تحریف، نشده و مجددا از تصویب این لوایح که منجر به خودتحریمی شده و عملا پازل تحریم‌های آمریکا را کامل خواهد کرد، خودداری نمایند.

لوایح درخواستی FATF همان طور که مقامات وزارت خزانه داری آمریکا در جلسات استماع کنگره به صراحت بیان کرده اند، حلقه آخر تحریم‌های ظالمانه این کشور علیه ایران محسوب می‌شوند و به نظر می‌رسد جریان تحریف با تلاش در جهت دوقطبی‌سازی درباره این موضوع مربوط به منافع مردم و امنیت ملی و استفاده از آن در رقابت‌های سیاسی داخلی، قصد دارد به دست خود این طناب را به گردن کشور بیندازد.

بهانه FATF سرپوش نهادن بر ضعف دولت روحانی است

در این خصوص در مصاحبه ای از مصطفی میرسلیم نماینده مجلس شورای اسلامی در جواب سوال اینکه دولت و حامیان دولت مدعی هستند که در صورت نپیوستن ایران به FATF، دولت نمی‌تواند واکسن یا تجهیزات لازم را تهیه کند پاسخ داد: این حرف اگر درست باشد بسیار غیرمسئولانه است، همین امروز با روش‌های مناسب می‌توان نیازمندی‌هایی را که به خارج وجود دارد مثل تأمین واکسن و قطعات فنی که می‌توان با دور زدن تحریم‌ها آنها را وارد کرد. اگر دولت، چنین امری را بهانه کند به مفهوم سرپوش نهادن بر ضعف خود دولت در اتخاذ شیوۀ مناسب برای دور زدن تحریم‌هاست. کشور‌هایی هستند که آمادگی دارند با ما همکاری کنند، ولی بیم دارند که اگر آن همکاری علنی شود گرفتار تحریم‌های ثانوی آمریکا شوند، لذا احتیاط می‌کنند و این خود یکی از دلایل عدم مصلحت پیوستن ما در شرایط تحریم است.

درباره اثرات FATF بر روی اقتصاد کشور به شدت اغراق می‌کنند

از این رو در مصاحبه دیگری از روح الله ایزدخواه نماینده مجلس وقتی پرسیدند؛ یکی از مباحثی که در روزهای اخیر درباره FATF مطرح شده، این است که ایران به دلیل عدم اجرای استانداردهای FATF که مباحث ضدپولشویی، ضدتامین مالی تروریسم و ضد تامین مالی اشاعه را در بر می‌گیرد، در واردات واکسن کرونا به مشکل خورده است حتی یکی از نمایندگان سابق مجلس ادعا کرده است که ایران بخاطر این موضوع، سهمیه‌ ۵۰ میلیون دلاری واردات واکسن در سازمان بهداشت جهانی را از دست داده است، گفت: در کشور ما جریانی درباره اثرات FATF بر روی اقتصاد کشور به شدت اغراق می‌کند. در رابطه با تجارت بشردوستانه، مطابق بیانیه تفسیری توصیه‌ شماره ۸ FATF به عنوان یک اصل، همکاری با FATF نباید تعهدات یک کشور ذیل منشور سازمان ملل و قوانین حقوق بشر بین‌المللی را مختل کند یعنی اجرای توصیه‌های FATF نباید تجارت بشردوستانه را مختل سازد. از طرف دیگر، در بند ۶۸ دستورالعمل FATF برای نهادهای غیرانتفاعی آمده است که «موسسات مالی نباید نهادهای غیرانتفاعی را به عنوان حوزه‌ی پرریسک ببینند، آن هم فقط به این دلیل که در محیط‌های با نقدینگی بالا یا در کشورهایی با نیاز بشردوستانه بالا فعالیت می‌کنند». بنابراین با توجه به همین موضوع، این ادعاها خلاف واقع است زیراFATF حوزه مربوط به سازمان بهداشت جهانی را پرریسک نمی‌بیند و در نتیجه، تراکنش‌هایی که از طریق سازمان بهداشت جهانی صورت می‌گیرد را پرریسک نمی‌داند.

از طرف دیگر می‌بینیم که ادعا می‌شود عدم اجرای توصیه‌های FATF مانع ارائه خدمات بانکی به شهروندان ایرانی در کشورهای خارجی و حتی کشورهایی مانند چین و روسیه شده است. این ادعا نیز خلاف واقع است.

این مصاحبه ها و حرف های ضد و نقیض بین مقامات مختلف که عده ای FATF  را تاثیر گذار و برخی دیگر این لایحه را بی تاثیر می دانستند ماه تیتر یک رسانه های مختلف بود. در این بین موافقانFATF   فشار حداکثری خود را برای گره زدن این لایحه بر سلامت جامعه به کار گرفتند تا مجمع تشخیص مصلحت نظام را وادار به تصویب این لایحه کنند.

با ورود دولت رئیسی در ابتدا قدرت واکسیناسیون گروه های سنی و مشاغل مختلف سرعت گرفت و آمار واکسینه کردن مردم  به شکل قابل توجهی در دولت سیزدهم بالا رفت در ادامه دولت جدید نیز تمام تلاش خود را برای واردات واکسن خارجی از طریق مذاکرات با طرف‌های خارجی بدون در نظر گرفتن FATF صورت گرفت که یکی پس از دیگری واردات واکسن کرونا به کشور قوت گرفته و روز به روز بیشتر شده است.

گزارش از مسلم خلخال