به گزارش سرویس صنفی آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اگر به اسامی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۰ در گروههای آزمایشی مختلف نگاهی بیاندازیم خواهیم دید که از بین ۴۰ نفر برتر کنکور در گروههای آزمایشی مختلف ۱۴ دانش‌آموز از تهران و ۲۶ نفر از شهرستان‌ها هستند؛ در کنکور ۹۹ از میان ۴۰ رتبه نخست کنکور، ۱۱ نفر از شهر تهران و بقیه از سایر شهرها بودند.
در این گزارش به این موضوع می‌پردازیم که نفرات برتر کنکور سال قبل در کدام مدرسه درس خوانده‌اند و در مقایسه با کنکور سال‌های ۹۹ و ۹۸ وضعیت چگونه است، آیا دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی در این سال‌ها توانسته‌اند به جمع نفرات برتر کنکور راه‌یابند یا اینکه همچنان رتبه‌های برتر کنکور از آن دانش‌آموزان مدارس خاص و غیردولتی است؟
در جدول زیر اسامی نفرات برتر گروه آزمایشی علوم ریاضی و مدرسه محل تحصیل آنها آمده است:
در جدول زیر اسامی نفرات برتر گروه آزمایشی علوم تجربی و مدرسه محل تحصیل آنها آمده است:
در جدول زیر اسامی نفرات برتر گروه آزمایشی علوم انسانی و مدرسه محل تحصیل آنها آمده است:
جای خالی مدارس دولتی عادی
در کنکور ۱۴۰۰، عمده داوطلبانی که موفق به کسب رتبه‌های برتر شده‌اند ابتدا از مدارس تیزهوشان و سپس مدارس غیردولتی و نمونه دولتی هستند به گونه‌ای که از بین ۳۰ نفر رتبه برتر گروههای تجربی، ریاضی و انسانی، ۲۰ نفر دانش‌آموزان مدارس سمپاد هستند، ۵ دانش‌آموز از مدارس غیردولتی و سه دانش‌آموز از مدارس نمونه‌دولتی هستند.
بررسی وضعیت رتبه‌های برتر کنکور در سال‌های اخیر، میتواند زنگ هشداری برای سیاست‌گذاران آموزشی کشور به‌ویژه در بحث حمایت از کیفیت آموزشی مدارس دولتی عادی باشد؛ سؤالی که هم‌اکنون مسئولان وزارت آموزش و پرورش باید به افکار عمومی جامعه وخانواده‌های ۸۰ درصد دانش‌آموزانی که در مدارس دولتی عادی تحصیل می‌کنند، پاسخ دهند این است که چرا هیچ دانش‌آموزی از این مدارس موفق به قرار گرفتن در جمع نفرات برتر کنکور نمی‌شود؟ یا در حداقلی‌ترین وضعیت ممکن و نهایتاً یک تا دو دانش‌آموز از مدارس دولتی عادی می‌توانند در جمع نفرات برتر قرار بگیرند. فقط یک نفر از مدارس دولتی (رتبه هفتم گروه علوم ریاضی کنکور ۹۹) حضور داشت.
همچنین موضوع مورد توجه کنکور سال ۹۹ این بود که رتبه هفتم گروه آزمایشی علوم ریاضی در مدرسه‌ای کاملاً دولتی درس خوانده بود، و ۶۷ درصد رتبه‌های برتر برای مدارس سمپاد، ۱۸ درصد غیردولتی و ۱۰ درصد مدارس نمونه دولتی بودند.
در کنکور ۹۸ تمام رتبه‌های برتر از میان مدارس خاص و غیردولتی بودند و جای مدارس دولتی عادی خالی بود؛ ۷۰ درصد رتبه‌های برتر کنکور این سال در رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی دانش‌آموزان مدارس سمپاد بودند، سهم غیردولتی‌ها ۱۴ درصد و نمونه دولتی‌ها ۱۳ درصد بود.
سیاست‌گذاری‌های آموزشی برای تضعیف مدارس دولتی عادی
سیاست‌گذاری‌های نادرست آموزشی و تمرکز امکانات و کیفیت آموزش در مدارس خاص و غیردولتی، تا چه اندازه در جاماندن دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی از میان نفرات برتر کنکور در سال‌های مختلف سهم داشته است؟ بررسی وضعیت رتبه‌های یک تا هزار کنکور چه آمار تلخ دیگری را درباره وضعیت دسترسی دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی به رشته‌ها و دانشگاه‌های پرطرفدار هشدار خواهد داد؟
مقام معظم رهبری در ۱۱ شهریور ماه ۱۳۹۹ در اجلاس سالیانه روساء و مدیران آموزش و پرورش فرمودند: «باید سطح و کیفیت مدارس دولتی از لحاظ آموزشی و تربیتی به‌گونه‌ای شود که دانش‌آموزان احساس نکنند با تحصیل در این مدارس، امکان قبولی آنها در کنکور کمتر است و خانواده‌ها نیز تصور کنند فرزندانشان را به یک جای بی‌پناه می‌فرستند.» سیاست‌گذاری‌های آموزشی تا چه اندازه در این مسیر بوده است؟
به اذعان بسیاری از رتبه‌های برتر کنکور ۱۴۰۰ و نفرات برتر سال‌های گذشته، سهم آموزش‌های با کیفیت مدرسه در موفقیت آنها تأثیرگذار است در چنین شرایطی که دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی در رقابتی نابرابر باید برای تصاحب رشته‌های برتر کنکور با دانش‌آموزان مدارس خاص و غیردولتی که سال‌هاست از آموزش‌های باکیفیت بهره می‌برند، خود را محک بزنند، تصویب سیاست‌های جدید برای کنکور از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی میتواند هشدار جدی درباره آخرین ضربات بر پیکر بی‌جان عدالت آموزشی و تیر خلاص به دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی باشد.
روز چهارشنبه ۱۸ خرداد ماه ۱۴۰۱ دکتر سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این خصوص گفت: در حال حاضر با نگاهی به ورودی‌های سال تحصیلی ۹۸-۹۹، ۸۷ درصد، معدل‌های پایین اختصاص به دهک‌های ۸ و ۹ و ۱۰ دارد. این در حالی است که ۸۴ درصد قبولی‌ها با رتبه زیر ۳۰۰۰ اختصاص به سه دهک بالای درآمدی دارد. بنابر این وضعیت فعلی نشان دهنده عدم وجود عدالت آموزشی است.
عاملی افزود: حدود ۸۶ درصد قبولی‌های رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی متعلق به سه دهک بالای اقتصادی بوده و سهم هفت دهک دیگر ۱۴ درصد بوده است. آیا وضع فعلی تامین کننده عدالت آموزشی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: در استان‌هایی مثل سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، چهار محال و بختیاری، کرمان، گلستان و گیلان، درصد افراد برخوردار از معدل بین ۱۹ تا ۲۰ در سال دوازدهم، در مجموع رشته‌های ریاضی، تجربی و علوم انسانی کمتر از استان‌های برخوردار به جهت امکانات و توانائی مردم بوده است.
به گفته وی، قطعا ورود به دانشگاه بر مبنای کلاس‌های کنکور، شاخص تعیین کننده‌ای برای عمق سواد نیست ولی در واقعیت تاثیر قطعی بر سرنوشت داوطلبین دانشگاه خصوصا برای رشته‌های پرطرفدار دارد. بر این اساس تاکید شد کسانی که در مناطق محروم هستند باید بتوانند در این نظام به صورت متناسب سنجش شوند و شانس مناسبی برای ورود به رشته‌های پررقابت داشته باشند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: نکته دیگری که در این مصوبه مورد تاکید است مربوط به آموزش و پرورش است. بالاخره دانش آموزان ۱۲ سال در مدرسه تحصیل می‌کنند و باید ارزش کار آنها سنجیده شود و بتواند ساحت‌های تربیتی لازم را آموز ش ببیند، در صورتی که در نظام فعلی فقط کنکور در اولویت است و در ۴ ساعت آزمون کنکور گرفته می‌شود تا مشخص شود که آینده داوطلب چگونه باشد. این در حالی است که با این روش جدید ترکیبی هم نظام تربیتی کار خود را به نحو احسن انجام خواهد داد و هم عملکرد ۳ سال آخر دوره متوسطه مهم و نقش تدریجی در ورود به آموزش عالی خواهد داشت.
دکتر عاملی گفت: متاسفانه کسب و کار کنکور عامل اصلی تداوم روش سنجش و پذیرش از طریق کنکور است که ذی نفعان آن با جوسازی، تلاش بر عدم تغییر این نظام ناکارآمد و غیر عادلانه دارند. به بنگاه‌های تجاری کنکور توصیه می‌کنم، توان خود را بر عمق بخشیدن به دانش و علم اختصاص دهند و از مسیر وساطت انتقال دانش آموزان به دانشگاه خارج شوند.
وی عنوان کرد: براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در آزمون سال های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ فقط سوابق تحصیلی سال دوازدهم با تاثیر قطعی خواهد بود و در کنکور سال ۱۴۰۴، سال یازدهم نیز اضافه می‌شود و در کنکور سال ۱۴۰۵ سوابق تحصیلی سال دهم هم اضافه خواهد شد.
عاملی اعلام کرد: سنجش تا الان فقط از طریق کنکور بود اما با مصوبه جدید، سنجش دو بخش می‌شود؛ یک بخش مربوط به سوابق تحصیلی است و یک بخش مربوط به کنکور است. تاثیر قطعی سوابق تحصیلی درسال ۱۴۰۲ صرفا ۴۰ درصد خواهد بود و در سال ۱۴۰۳ به ۵۰ درصد تاثیر قطعی می‌رسد و در سال ۱۴۰۵ به ۶۰ درصد تاثیر قطعی خواهد رسید.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نظرسنجی از دانش آموزان گفت: اخیرا نظرسنجی با مقیاس مشارکت بیش از یک میلیون و صد هزار نفر دانش آموزان صورت گرفته در اعلام نظر نسبت به اینکه "امتحانات نهایی پایه دوازدهم در مقایسه با کنکور اضطراب کمتری دارد"، ۵۳ درصد با این گزاره موافق و ۲۹ درصد مخالف و ۱۸ درصد بدلیل مبهم بودن موضوع نظر مشخصی نداده‌اند. همچنین نظر خورد را در مورد گزاره ترکیب نمره کنکور و امتحانات نهایی سنجش نتایج بهتری را به دست می‌دهد"، فقط ۲۳ درصد مخالف بوده‌اند. این نشان می‌دهد که روش جدید ترکبیی رضایت‌مندی بالایی را به خود اختصاص داده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: تاکید مصوبه جدید این است که کنکور دو بار در سال برگزار شود، و سوابق تحصیلی نیز قابل تکرار باشد به این معنا که اگر معدل سه سال آخر مطلوب نبود، دانش آموز میتواند شرکت در امتحانات را چندین بار تکرار کند تا به نتیجه مطلوب دست پیدا کند. بنابراین اضطراب شکست و فاصل یک‌سال برای جبران برداشته می‌شود. کنکور فقط شامل دروس تخصصی می‌شود و دروس عمومی در سوابق تحصیلی تاثیرگذار خواهد بود.
وی اضافه کرد: به نظر می‌رسد که چون در شیوه فعلی آینده فرد در چهار ساعت تعیین می‌شود، اضطراب آفرین است و داوطلبان احساس می‌کنند که اگر در چهار ساعت موفق نشوند باید برای سال آینده برنامه‌ریزی کنند که باز هم ریسک قبول نشدن وجود دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: تاکید مصوبه جدید این است که کنکور دو بار در سال برگزار شود، و سوابق تحصیلی نیز قابل تکرار باشد به این معنا که اگر معدل سه سال آخر مطلوب نبود، دانش آموز میتواند شرکت در امتحانات را چندین بار تکرار کند تا به نتیجه مطلوب دست پیدا کند. بنابراین اضطراب شکست و فاصل یک‌سال برای جبران برداشته می‌شود. کنکور فقط شامل دروس تخصصی می‌شود و دروس عمومی در سوابق تحصیلی تاثیرگذار خواهد بود.
دکتر عاملی ادامه داد: داوطلبان برای ترمیم سوابق تحصیلی می‌توانند به هر تعداد بار امتحان بدهند یعنی اگر دانش آموزی معدلش کم بود میتواند دوباره امتحان بدهد و معدلش را تقویت کند بنابراین ریسک کنکور و سوابق تحصیلی کم شده است. لذا پدر و مادرها هم آرامش بیشتری دارند که فرزندانشان در دوره زمانی تدریجی توانشان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و اگر در دوره ای موفق نشوند می‌توانند دوباره جبران کنند و امتحان مجدد بدهند.
در نهایت باید دید شیوه جدید به چه صورتی به اجرا در خواهد آمد و آیا میتواند نقش خوبی را در برقراری عدالت و افزایش بازدهی ایفا کند یا خیر.
گزارش از محمد رمضانی