به گزارش سرویس زنان «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ عراق به مدت هشت سال از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ در اشغال ایالات متحده آمریکا بود جنگی که علاوه بر انهدام ساختار سیاسی عراق و به زیر کشیدن دیکتاتور ش۳ صدام حسین اثرات مخرب فرهنگی هم بر جای گذاشت در واقع در طول آن سال ها مسئله حضور آمریکا در عراق تنها محدود به تجاوز نظامی و زیرپاگذاشتن تمامیت ارضی این کشور نبود آمریکا توانست با دست گذاشتن بر روی نقاط موثری چون جامعه مدنی و زنان و سرمایه گذاری بر روی قشر تحصیل کرده و دانشجو مسیری را پیش روی نسل جدید عراق بگذارد که حتی بعد از خروج فیزیکی از عراق هم تاثیرات نرم فرهنگی اش بر جایی بماند.
آمریکا به موجب حضور در عراق تنها با تحمیل دموکراسی هدایت شده و نوعی از فدرالیسم دولتی عراق را تکه و پاره نکرد، بلکه با سرمایه گذاری بر روی مولفه های فرهنگی و پیشبرد اهداف خود در دیگر قالب ها خواست تا جای پای محکم تری در یکی از کشورهای مهم غرب آسیا داشته باشد. در سالهای اشغال نظامی عراق توسط آمریکا، شرایط سختی برای زنان عراقی به وجود آمد. آنان حالا درگیر جنگی همه جانبه در کشوری شده بودند که انگار نمی خواست یک روز آرام به خود ببیند.
پس از خروج نظامیان از عراق سمن ها و انجمن های متعددی در حوزه زنان شکل گرفت که آمریکا گاه به نحو مستقیم و اغلب به صورت غیرمستقیم در آموزش به آنها دخیل بود. در این سالها بدنه پایدار فعالان حقوق زنان در عراق شکل گرفته بود. تلاش ها و اقدامات این افراد منجر به دستاوردهای متعددی برای زنان عراقی شد؛از مشارکت رسمی و موثر زنان در عرصه سیاست گرفته تا تشکیل شبکه زنان عراق و تاسیس جامعه وکلای زن عراق.
همیشه ردپای دشمن در میان است!
از سال ۲۰۱۹ حکومت عراق با چالش حرکتهای اعتراضی مردم روبرو شد، در این میان نقش فعالانه زنان در این حرکت اعتراضی کاملا نمایان بود. حالا زنان تحصیلکرده عراقی به موجب حضور در انجمن های زنانه و سمن ها آماده بودند تا آنچه را که در قالب مسائل زنان و بیشتر با الفبای سکولاریسم آموخته بودند را به عرصه امر سیاسی بیاورند.
در نگاه اول آن چه که به نظر می آید تلاش های گسترده زنان عراقی برای احقاق حقوق خود و حرکت در جهت حل مسائل زنان است که البته این تلاشها انکار ناشدنی است، اما نمی توان ردپای تهاجم گونه آمریکا به این مسیر نوپا را نادیده گرفت. دست نامرئی آمریکا همواره در پشت سر این انجمن ها و گروه های زنانه در عراق بوده. دستی که با وجود نامرئی بودنش از میان کلمات و مدلهای کنشگری سکولاریستی بیرون می زند و ماهیت اصلی خودش را نشان میدهد.
ما مردان را ترجیح می دهیم
این جمله زنان جوان فعال عراقی است. آنها غالباً ترجیح می دهند تا در مسیر کنشگری و فعالیت سیاسی بیشتر با مردان مراوده داشته باشند تا زنان. نسل جدید زنان فعال عراقی با نسل قبلی خود زاویه ای جدی دارند. علاوه بر تمایز و تفکرات میان این دو نسل، عده ای از زنان قدرتمند و سیاسی نسل قدیم تلاش کردند تا بر سر راه این زنان جوان موانعی ایجاد کنند.
به عنوان مثال آنها ارتباطات مالی این زنان را مختل می کردند تا طبعاً فعالیتهایشان با مشکل مواجه شود. خطر گسست نسلی که جنبش های عراق را تهدید میکند با توجه به ساختار قومیتی این کشور میتواند برایشان خطر آفرین باشد و مثل سوریه و الجزایر این جنبش را به حاشیه ببرد.
تن زخمی اقتصاد زنانه در عراق از جنگ و بحران
در این میان چالش های نظامی-امنیتی که عراق از سال های دیکتاتوری صدام حسین تا به امروز از سر گذرانده، شرایط سختی را برای فضای اشتغال زنان در این کشور به وجود آورد. این شرایط در مناطق درگیر با داعش به شکل سخت تر و خشن تری خود را نشان داد. زنان عراقی با آن که در زمینه های مختلف مانند آموزش و کنشگری سیاسی و اجتماعی پیشرفت های مهمی داشته اند اما همچنان میانگین فعالیت اقتصادی پایینی دارند. درگیریهای نظامی متعدد و بحران داعش باعث شد تا زنان نتوانند آن گونه که باید به فعالیتهای اقتصادی بپردازند.
ناکامی زنان عراقی در دستیابی به قدرت
تا پیش از چند سال اخیر حضور زنان در عرصه سیاسی عراق چه توسط احزاب اسلامگرا و چه توسط احزاب سکولار، تنها به صورت ویترینی و برای ایجاد تصویری مقبول از خود بود و زنان در مناسبات حزبی جایی نداشتند و قدرتی هم در اختیار آنان نبود. با وجود ورود جدی زنان به سیاست و حتی تصدی چندین پست در مقام وزارت بازهم زنان نسبت به مردان در موقعیت فرودست قرار داشتند. در سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ کابینه ۶ وزارتخانه به زنان داده شد در حالی که این تعداد در کابینه دوم نوری المالکی به یک نفر کاهش پیدا کرد.
زنان عراقی ایستاده برای تجربه شرایط جدید
در قانون اساسی جدید عراق مصوب شده که تمام افراد فارغ از جنس، خون، زبان، ریشه خانوادگی و مذهب در مقابل قانون برابرند. همچنین طبق قانون جدید انتخابات عراق ۲۵ درصد از نامزدهای لیست هر حزب باید از زنان باشند. به عنوان مثال یکی از تاکتیک های موثر جریان صدر برای بدست آوردن کرسی های پارلمان معرفی کاندیدای زنان در حوزه های انتخاباتی مختلف بود.
در قانون انتخابات جدید عراق مصوب شده که حتماً باید ۲۵ درصد نمایندگان زن باشد یعنی در حالت رقابت طبیعی اگر در حوزهای که سه کرسی سهمیه دارد زنی پنجم هم بشود به عنوان نفر سوم به پارلمان راه پیدا می کند. به همین دلیل مقتدی صدر در تمام حوزه های انتخاباتی با معرفی کاندیداهای زن با احزاب مقاومت رقابت کرد و موفق هم شد.
با توجه به اصلاح نظام انتخاباتی در این کشور و تلاش های عمده زنان برای دستیابی هرچه بیشتر به قدرت سیاسی، عراق در آینده شاهد کنش های متفاوتی از زنان در منطقه خواهد بود.
گزارش از ریحانه پناهی