به گزارش سرویس فناوری اطلاعات «خبرنامه دانشجویان ایران»، جدیدترین شیوه جاسوسی در جهان، جاسوسی از طریق جمع آوری اطلاعات از «منابع آشکار یا عمومی» است. اینترنت، پایگاههای جستجو، پیام رسانها و خصوصا شبکه های اجتماعی. به این شیوه جاسوسی محترمانه و جمع آوری اطلاعات افراد از منابع آزاد و قابل دسترس برای عموم، اوسینت (به انگلیسی Open-source intelligence (OSINT)) می گویند.

از پستها و پیج شخصی شما در شبکه های اجتماعی، به راحتی اطلاعاتی همچون اطلاعات شخصی (از نام گرفته تا اطلاعات تحصیلی، عکس، محل کار و موقعیت مکانی)، حلقه دوستان و خانواده، شبکه ارتباطات شخصی و شغلی، زمینه فعالیت، علایق و عقاید، سطح کنش پذیری و.. قابل کشف و دسترسی است.

هفته پیش روزنامه انگلیسی تایمز گزارش داد، نزدیک به ۸۰ درصد از اطلاعات سازمان‌های اطلاعاتی مانند سیا اکنون از "OSINT" تامین می‌شود. به عنوان نمونه، این روزنامه می‌نویسد: "پست‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و حاوی اطلاعات حساسی درباره استقرار نیروهای روس در اوکراین بود، تأثیر سریع‌تر و قوی‌تری نسبت به تصاویر منتشر شده توسط شرکت‌های ماهواره‌ای از تحرکات نیروهای روسی داشت".

تایمز مینویسد: آمریکا سالانه ۹۰ میلیارد دلار برای جاسوسی از افراد و کشورها هزینه میکند. به این رقم دقت کنید. کل بودجه سالانه ایران حدود ۳۹ میلیارد دلار است. و آمریکا سالانه بیش از دو برابر کل بودجه کشور ۸۰ میلیونی ایران فقط صرف "جاسوسی" میکند. همچنین چین در حال حاضر حدود ۱۰۰ هزار نفر را در اختیار دارد که در زمینه این نوع جاسوسی (از منابع اطلاعاتی آزاد) کار می‌کنند و حتی شرکت‌های خصوصی واحدهای خود را برای نظارت بر وب‌سایت‌هایی مانند توییتر، فیس‌بوک و یوتیوب راه‌اندازی کرده‌اند تا از اولین کسانی باشند که از تغییرات مورد انتظار در وضعیت" امنیت جهانی" مطلع می‌شوند.

در اینجا اهمیت فضای مجازی خصوصا شبکه های اجتماعی در «امنیت» و «ناامنی» کشورها آشکارتر میشود. هر کشوری که صاحب و مالک یک شبکه اجتماعی و پیام رسان است، به راحتی میتواند کاربران کشورهای هدف را جاسوسی و آنالیز کند. از طریق شبکه های اجتماعی (برای ایران: خصوصا سه شبکه اینستاگرام، تلگرام و توییتر) سرویس های جاسوسی مبدا (آمریکا و اسرائیل) به راحتی میتوانند نوسانات رفتاری و فکری جوامع را ارزیابی، کنترل و دستکاری کنند.

به عنوان مثال، سرویس جاسوسی آمریکا از طریق اینستاگرام تحلیل میکند که مردم ایران، مردم ترکیه، مردم عراق و..، با چه اخبار و حوادثی، عصبانی میشوند؟ از چه طریقی خشم اجتماعی فراگیر میشود یا فروکش میکند؟ چگونه و به چه چیز میخندند؟ چگونه و با چه سوژه هایی متحد میشوند و حالت دفاعی از کشورشان میگیرند؟ با چه مکانیسم تبلیغاتی، لایک میکنند؟ کامنت میگذارند؟ خرید میکنند؟ با چه سوژه ای دیوانه میشوند و شورش میکنند؟ چگونه و با چه اخباری، میتوان سطح خودکشی، سطح افسردگی، سطح خشونت های خانگی و آسیب های اجتماعی را در یک کشور بالا برد. تمامی این اطلاعات، علاوه بر شناخت میدانی از روحیه اجتماعی یک ملت، به شکل بسیار ظریف تر و دقیق تری از طریق شبکه های اجتماعی قابل کشف و کنترل است.

دقیقا به همین دلیل است که در شورش های یک دهه اخیر در ایران و البته بسیاری از کشورهای مقابل آمریکا، نقش شبکه های اجتماعی پررنگ است. فتنه ۸۸ فتنه توییتر بود (حتما خاطرتان هست کلینتون حتی تعمیرات این شبکه را به تعویق انداخت تا یک روز هم از کار نیفتد.) فتنه ۹۸ فتنه تلگرام و کانال آمدنیوز بود که با ساپورت ویژه این پیام رسان اسرائیلی به رشد عجیبی در حدود یک سال رسیده بود. فتنه ۱۴۰۱ فتنه اینستاگرام بود. شبکه سلبریتی ها و اینفلوئنسرها و شبکه های ماهواره، به شکل کاملا سازمان یافته حتی آرایشگر و میکاپ آرتیست ها را به عنوان لیدر آشوب به میدان فرستادند. افرادی که طی سه سال با پشتیبانی یکطرفه و انحصارگرای اینستاگرام، فالور به هم زده و در شرایط حذف تمامی حساب های حامی جمهوری اسلامی و تروریسم رسانه ای علیه هر کس که حتی یک تصویر و یک خط از مقاومت از شهید سلیمانی و کلا از شهدا سخن بگوید بالا آمده بودند دقیقا برای چنین روزی تعبیه شده بودند. جالب آنکه در این پروژه فالورسازی، سلبریتی ها، بازیگران و فوتبالیست های سفارتخانه ای، به شکل عجیب و کاملا هدایت شده ولی ظاهرا عادی به صورت تصاعدی رشد می یابند و سایرین، رشد عادی یا منفی کسب میکنند. نگاهی به کامنتها، کامنتهای ترولی و رباتی، بین پیجهای سفارتخانه ای و سازمانی با سایر پیج ها گویای این حقیقت است. (که لازم است محققان سواد رسانه ای در این زمینه ها آگاهی دهند.)

نقش این شبکه تروریستی چنان در طراحی، برنامه ریزی و اجرای کنش های جمعی در ایران و کشورهای هدف پررنگ است که به محض بالا رفتن کاربران پیام رسانهای داخلی (ایتا، روبیکا، بله و..) احساس خطر کردند و در یک دیکتاتوری علنی اقدام به حذف این اپ ها از گوگل پلی کردند. و سپس با برنامه «فیلترینگ ناقص» که دام نفوذی های لانه کرده در دستگاههای مرتبط با مدیریت فضای مجازی ماست، عصبانیت اولیه آنها فروکش کرد.

دشمن به خوبی، «سوراخ دعا» برای فریب مردم ما را یافته است: رسانه. دقیقا به همین دلیل، اردوغان هم اعلام کرد به زودی ترکیه شبکه فارسی تاسیس میکند. وقتی آمریکا، عربستان و اسرائیل، به عنوان دولتهای متخاصم ایران، میتوانند بخشی از مردم ایران را به عنوان سرباز پیاده خود به میدان بفرستند، چرا ترکیه نکند؟!

وظیفه ما چیست؟! تقویت خارق العاده شبکه های مجازی داخلی تا مردم احساس نیاز به شبکه های بیگانه نداشته باشند. آگاهی بخشی. و مقابله با نفوذی هایی که بسترساز جاسوسی جمعی و نقض حریم الکترونیک مردم ایران هستند.

محمد عبدالهی، کارشناس سیاسی