به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در ماه های اخیر زمزمه های مختلف و شایعاتی درخصوص افزایش قیمت سوخت به خصوص بنزین در فضای مجازی مطرح شد. مسئله ای که فورا از جانب مسئولین مختلف تکذیب شد. از این رو در ادامه یادداشتی از محمدطاهر رحیمی، سیاست پژوه و کارشناس اقتصاد را میخوانید که 9 مورد را درباره افزایش قیمت سوخت را بررسی کرده است:

در اقتصاد متعارف هم سوخت و انرژی به‌عنوان "کالای اساسی و پیشرانِ تورم" نه "یک کالای متأثر از تورم" تعریف می‌شود. اینجا حتی انرژی "هم‌تراز سیاست‌پولی، فشار تقاضا و تنگنای عرضه" به عنوان پیشران و علت تورم در آمریکا و اروپا تعریف شده است.

این استدلال که قیمت بنزین هم باید همگام با تورم رشد کند، درواقع ساده انگاری از بنزین در سطح یک کالای معمولی مثل تخم مرغ و پنیر است، در حالیکه اساسا افزایش قیمت بنزین از کانال های مختلفی مستقیم و غیر مستقیم باعث بروز تورمی از جنس "فشار هزینه در سمت عرضه" در سال مهار‌تورم می شود.

۳| دقیقا از همین رو بعد از جنگ روسیه و اوکراین و رشد قیمت انرژی و سایر کامودیتی‌ها، بیش از 50 درصد از رشد چندبرابری تورم آمریکا و اروپا را ناشی از افزایش هزینه‌ها و اختلالات سمت عرضه که منبعث از رشد قیمت انرژی است محاسبه میکنند(نمودار زیر از فدرال رزرو)

اینکه "قیمت نسبی سوخت در ایران بسیار کم است پس باید نرخ سوخت افزایش یابد" استدلال ناقصی به نظر میرسد چرا که اساسا افزایش قیمت سوخت چه بسا خودش پیشران رشد دوباره سایر قیمت ها و افزایش شکاف قیمت نسبی شود و این دور باطل استدلال مذکور را تکرار کند.

نکته بسیار مهم دیگر این است که چه بخواهیم چه نه! در ایران و اقلا از بعد از بحران 98، بنزین به لنگر انتظارات تورمی هم تبدیل شده است، بنابراین افزایش قیمت بنزین به معنای رها شدن یکی از لنگرهای انتظارات تورمی و متعاقبا رشد سرعت گردش پول و تحقق تورم خواهد بود.

در شرایطی که در چندماه اخیر سمت عرضه و تولید کشور با چند شوک هزینه‌ای سنگینِ همزمان(حذف دفعی ارز4200، رشد قیمت های جهانی، جهش ارز، رشد نرخ بهره)مواجه شده است، تحمیل شوک جدید افزایش قیمت سوخت میتواند آثار رکودی جدی را در سال "رشد تولید" برجای بگذارد.

بگذریم که بحران اجتماعی و اغتشاشات ۱۴۰۱ از یک طرف و افزایش حقوق های کارگری کمتر از تورم انتظاری در ۱۴۰۲ از طرف دیگر، عملا بستر اجتماعی سیاسی برای افزایش نرخ سوخت را کاهش داده است.

بدیهی است که تجربیات گذشته(مثل ۹۸ یا قبل از ۸۵) همگی نشان میدهند افزایش قیمت بنزین ابدا حتی در میان مدت مصرف را کاهش نداده است، اما تجربه اجرای راهکارهای غیرقیمتی مثل سهمیه بندی در سال های ۸۵ تا ۹۰ باعث اصلاح قابل توجه مصرف شده است.

باید بیاموزیم که شرط لازم برای اجرای "راهکارهای قیمتیِ کنترل مصرف" اجرایِ راهکارهای غیرقیمتی از جمله "تنوع بخشی به سبد سوختی کشور با ورود سوختهای نظیر LPG، توسعه خودروهای برقی و هیبریدی، اصلاح مصرف خودروهای داخلی و حتی سهمیه بندی دقیق" است؛ پس بهتر است کشور را دچار بحران جدید نکنیم.