به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ میزگرد سیاست گذاری حوزه انرژی و بررسی زوایای یارانه انرژی در کشور باهمت بسیج دانشجویی دانشگاه های شریف و امیرکبیر باحضور مجید کریمی، نماینده تیم اقتصادی دولت سایه، محمد امینی رعایا، رئیس اندیشکده اقتصاد مقاومتی، حبیب الله ظفریان، مسئول سابق اندیشکده سیاستگذاری  امیرکبیر، مرتضی زمانیان، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد.

در ادامه گزارش تفصیلی میزگرد سیاست گذاری حوزه انرژی را می‌خوانید:

اگر افزایش قیمت‌ها بلندمدت باشد مشکلات شوک قیمتی وجود نخواهد داشت

مرتضی زمانیان در این میزگرد گفت: فارغ از اینکه ما مردم ثروتمندی هستیم یا نیستیم یا ریالی حقوق میگریم یا دلاری، یارانه یک تعریفی دارد. به مابه‌التفاوت قیمتی که شما یک چیز را به نسبت قیمت واقعی آن میدهید یارانه میگویند. بنزین را لیتری 70 سنت وارد میکنید و لیتری سه هزار تومان به فروش میرسانید، پس شما یارانه میدهید. چرا پنهان است، چون دیده نمیشود.

اگر ثروتمند بودیم مشکلی جهت ادامه دادن تخصیص یارانه به شیوه کنونی وجود نداشت، اما ما  درحداقلیات مالی خود گیر کرده ایم و ما ماهیانه 10 همت پول چاپ میکنیم تا پول کارمندان مان را بدهیم و این چاپ پول، تورمی ایجاد میکند که بیشتین فشار را به اقشار ضعیف وارد میکند.

اگر با این وضعیت پیش برویم بالاخره زمانی دولت با بحران انرژی مواجه می‌شود و مجبور میشود ناگهان قیمت هارا افرایش دهد و به بازار شوک وارد کند که خود باعث بسیاری از مشکلات خواهد شد، در صورتی که اگر در بلندمدت انجام شود مشکلات شوک قیمتی را نخواهد داشت.

طبق نظرسنجی هایی که از مردم انجام دادیم مبنی بر اینکه دولت قیمت هارا بالا ببرد و پولش را به شما بدهد، آیا شما راضی هستید؟ قریب به اتفاق مردم مخالف بودند زیرا میگفتند دوباره قیمت ها ناگهان بالا میرود. اما راهی که ما در کیش بصورت آزمایشی انجام دادیم این بود که قیمت گذاری را به خود مردم واگذار کردیم که هم موجب حذف اقتصاد سیاسی این بحث میشود و هم توزیع سوخت را هدفمند تر میکند.

چرا کسی درباره سوخت هواپیما صحبت نمی‌کند

محمد امینی رعیا در این میزگرد گفت: بحث هایی که در این حوزه می‌شنویم یا خیلی دقیق نیست یا مشخص نیست چه هدفی را دنبال میکند. بنده برای اصلاح یارانه بنزین چهار هدف را شنیدم: حذف یارانه های پنهان برای جبران کسری بودجه، جلوگیری از قاچاق سوخت، کنترل مصرف و هدفمندی یارانه .

کنترل مصرف بنزین یکی از اهداف است. افزایش قیمت بالاخره چه مقدار تاثیرگذار است؟ بخش اصلی مصرف پله های مصرفی اول و دوم را شامل می‌شود و بالاخره افراد یک حدی از مصرف را دارند، ولی بنده هیچ جا ندیدم رقمی برای آن اعلام شود. هدف بعدی هم هدفمندی یارانه هاست که خود بستگی دارد از آن چه هدفی را دنبال میکنیم.

مثلا با هدف عدالت اجتماعی در کیس برق میتوانیم بگوییم پله های مصرفی اول و دوم شامل یارانه شوند و قیمت باقی پله های مصرفی بدون یارانه محاسبه شوند.

اینکه اقای زمانیان میگویند در یک نظرسنجی مردم مخالف این بودند که قیمت بالا برود و یارانه اش به خودشان داده شود. پس چرا در یک نظرسنجی دیگر مردم موافق بودند؟ یا اصلا اینکه میگویید قیمت را به مردم واگذار کنیم بالاخره این چه سازو کاری دارد و چگونه تعیین میشود.

نکته ی بعدی اینکه چرا هر زمان که مسأله اصلاح یارانه های انرژی مطرح میشود کسی راجع به سوخت هواپیما صحبتی نمیکند. حتی سال ۹۸ هم که قیمت بنزین سه برابر میشود، قیمت بنزین هواپیما تغییری نمیکند.

نمی‌توانیم یک سیاست واحد را در زمان های مختلف اجرا کنیم

حبیب‌الله ظفریان در این میزگرد اقتصادی گفت: درست است که مصرف انرژی در کشور ما بسیار بالاست، ولی مردم ما به طور کلی مردم اسراف کاری نیستند و مشکل اصلی به ساختار ها برمیگردد. مثلاً در استان ما چهار محال بختیاری اکثر خانه ها دارای سالن های بزرگی هستند که برای گرم کردن آنها در زمستان به چندین بخاری نیاز دارند. در اینجا مقصر مردم نیستند بلکه ساختار ها ایراد دارند.

ما از ابتدا انرژی را برای مردم این طور تعریف کردیم که انرژی یک کالای رفاهی است که حاکمیت آنرا با قیمت ناچیزی در اختیار شما قرار میدهد، درصورتیکه در دنیا انرژی یک کالای لوکس و گران بهاست.

هر زمانی که قیمت انرژی تغییر کرده، وابسته به فضای سیاسی لحظه ای کشور بوده است. با مقایسه اصلاح قیمت بنزین در سال های ۸۹، ۹۴ و ۹۸، با نتایج کاملاً متفاوتی روبرو هستیم، در صورتیکه در زمینه بنزین دارای شرایط مشابهی بودیم. مثلاً اگر شما از مردم درباره افزایش ۱.۵ برابری قیمت بنزین در سال ۹۴ بپرسید، اکثراً آنرا بخاطر ندارند چون کشور دارای شرایط سیاسی متفاوتی بود.

در طرح هدفمندی یارانه ها، شخص رییس‌جمهور وقت، به مدت شش ماه به صورت مستمر، ناظر به اجرای سیاست های هدفمندی یارانه ها بود. مشابه همین اتفاق در سال ۹۴ افتاد که دولت با انجام دادن اقداماتی جامعه را برای افزایش قیمت بنزین آماده کرده بود و سپس سیاست های خود را در جامعه پیاده کرد. درصورتیکه آن مقدمات و الزامات در شرایط کنونی و باتوجه به وقایع و اتفاقاتی که در کشور افتاد وجود ندارد و دولت فعلی هم ایده مشخصی در زمینه یارانه انرژی ندارد.

حرف بنده این است که ما نمی‌توانیم یک سیاست واحد را در زمان های مختلف اجرا کنیم و نقد بنده به دوستانی که فقط جنبه اقتصادی قضیه را میبیند همین است و نمیتوان همان سیاست های سال ۸۹ را در سال ۱۴۰۲ در کشور اجرا کرد.

اصلاح قیمت انرژی در کاهش مصرف انرژی موثر است

مجید کریمی از دیگر کارشناسان اقتصادی گفت: طرح وان را دوستان کم و بیش شنیده اند تقریباً شبیه طرحی بود که دکتر زمانیان بیان کردند، البته تفاوت هایی دارد.

همانطور که آقای امینی رعیا بیان کردند که اصلاح الگوی مصرف باید در نظر گرفته شود، اصلاح الگوی مصرف جزو اهداف اصلی طرح وان بود و اصلاح قیمت انرژی در کاهش مصرف انرژی موثر است.

افرادی در این کشور تحت عنوان ثروتمندان بیشتر از دیگر افراد جامعه از یارانه پنهان انرژی استفاده میکنند و این جزو بدیهیات است. در اصلاح قیمت ها قرار نیست که یک شوک ناگهانی به قیمت ها وارد شود و اگر طرحی دربردارنده شوک ناگهانی به قیمت ها باشد، اشتباه است.

ما در حوزه انرژی نیاز به یک چشم انداز و اهداف بلند مدت هستیم. ما در طرح وان به دنبال این بودیم تا یک جامعه آماری دقیقی نسبت به مصرف انرژی کشور داشته باشیم تا نسبت به آن برنامه ریزی کنیم.

آیا الان زمینه اجرای چنین طرح هایی(اصلاح یارانه انرژی) وجود دارد.بنده میگویم خیر و مخالف این هستم که در جهت اصلاح یارانه بنزین اقدام کنیم. 

حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی کار درستی بود ولی در زمان درست و به شیوه مناسبی انجام نگرفت و جا داشت تا به صورت زیبنده تری صورت می‌گرفت.

آزادسازی قیمت ها به تنهایی راهکار مسئله انرژی نخواهد بود

سعید حسین زاده در میزگرد سیاست‌گذاری حوزه انرژی گفت: مسائلی وجود دارد که باعث افزایش مصرف انرژی میشود، مانند عدم توسعه سوخت های جایگزین بنزین برای خودرو ها، عدم توجه به خودروهای برقی یا هیبریدی و ... . که بیشترین این مسائل جزو وظایف دولت محسوب میشود و دولت باید در انجام این وظایف اهتمام بورزد.

افزایش و آزادسازی قیمت ها به تنهایی راهکار مسئله انرژی نخواهد بود.

مشکلی که وجود دارد این است که فقط به سیاست های قیمتی توجه می‌شود و به سیاست های غیر قیمتی توجهی نمی‌شود. در صورتی که در کشور های پیشرفته این نکته وجود دارد که بجای قیمت ها، نهادها را باید اصلاح کرد.

نتیجه عدم توجه به سیاست های غیر قیمتی، این است که بیشتر تورم ناشی از انجام سیاست های قیمتی متوجه دهک های متوسط به پایین جامعه میشود، که این نتیجه مطلوبی نخواهد بود. حرف ما این است که سیاست های قیمتی باید همراه با سیاست های غیر قیمتی اجرا شود.

در راستای سیاست های غیر قیمتی مثلاً می توان در حوزه برق با هزینه کردن پنج میلیارد دلار در زمینه افزایش بهره‌وری مصرف انرژی خانه ها، به اندازه یک پارس جنوبی صرف جویی کنیم.