به گزارش خبرنگار اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دومین اردوی جهاد اکبر اقتصادی در مشهد، صحنه‌ی یکی از سخنرانی‌های فنی و جدی درباره مفهوم سرمایه‌گذاری و نسبت آن با صورت‌های مالی بود. محسن صیقلی، مدرس دانشگاه، پژوهشگر و مشاور مالی در این برنامه، با زبانی روشن و همراه با شواهد عینی از وضعیت اقتصاد کشور، به واکاوی ریشه‌های ناکارآمدی سرمایه‌گذاری در ایران پرداخت. سخنان او تلاشی بود برای عبور دادن شعار سال از سطح شعار به مرحله‌ی عمل و ساختار.
از بانکِ خانه تا نهادِ عمومی؛ سرمایه‌گذاری را از کجا باید آغاز کرد؟
صیقلی سخنانش را از یک نقطه‌ی ملموس و خانوادگی آغاز کرد: «سرمایه‌گذاری از سطح فرد و خانواده شروع می‌شود.» او با اشاره به اینکه حتی یک رشته تحصیلی در زمینه‌ی «مدیریت مالی خانواده» در کشور نداریم، گفت: «در حالی که در دنیا این حوزه به‌صورت تخصصی دنبال می‌شود، ما هنوز درگیر کلیشه‌هایی مثل بانک، طلا، دلار و رمزارزیم که بدون آموزش رسمی و در فضای رسانه‌ای و خیابانی وارد ذهن کودکان و نوجوانان ما شده‌اند.»
او این فقدان آموزش رسمی را عامل سردرگمی مردم در تصمیم‌گیری‌های مالی دانست و گفت: «وقتی پدر خانواده بدون شناخت، سه میلیارد تومان طلا می‌خرد و بعد با نوسانات بازار مضطرب می‌شود، این یعنی ما فاقد ادبیات سرمایه‌گذاری هستیم.»
درک ناقص مدیران از سرمایه‌گذاری؛ مانع پنهان رشد اقتصادی
بخش دوم سخنرانی صیقلی، ناظر بر سطح سازمان‌ها و نهادهای عمومی بود. او با تأکید بر اینکه بیش از یک‌سوم ثروت کشور در اختیار نهادهای عمومی غیردولتی است، گفت: «اگر مدیران این نهادها درک درستی از سرمایه‌گذاری نداشته باشند، نباید انتظار تحولی در اقتصاد داشت.»
او با انتقاد از نگاه صرف ساختمانی و فیزیکی به مقوله‌ی سرمایه‌گذاری گفت: «سرمایه‌گذاری صرفاً به معنای ساخت مجتمع یا افزایش شعبه نیست. اگر سرمایه‌گذاری به این معنا تقلیل یابد، شعار سال بی‌اثر خواهد ماند.»
صورت‌های مالی
صیقلی در بخش اصلی سخنان خود به بررسی و تشریح صورت‌های مالی پرداخت. او ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجه نقد را سه صورت‌مالی اصلی معرفی کرد و گفت: «بدون تحلیل این سه، هیچ‌کس نمی‌تواند ادعای شناخت وضعیت مالی داشته باشد.»
او تأکید کرد که ترازنامه فقط وضعیت منابع و مصارف را نشان می‌دهد و نسبت مستقیمی با سودآوری ندارد. صورت سود و زیان عملکرد شرکت را نمایش می‌دهد، اما بدون بررسی کیفیت سود (مثل تکرارپذیری یا پایداری سود)، نمی‌توان از موفقیت یا شکست سرمایه‌گذاری سخن گفت. جریان وجه نقد نیز به گفته‌ی او، «مهم‌ترین شاخص برای سنجش کیفیت عملکرد واقعی شرکت» است.
صیقلی با مثال‌هایی دقیق و گاه طنزآمیز، از وضعیت نگران‌کننده‌ی شناخت مدیران عامل نسبت به صورت‌های مالی سخن گفت. او اشاره کرد: «هنوز مدیرعاملی داریم که وقتی از او درباره صورت‌های مالی اساسی می‌پرسند، می‌گوید صندوق!»
تحلیل نسبت‌ها؛ از نقدینگی تا سودآوری
وی سپس به بررسی «نسبت‌های مالی» پرداخت و آن‌ها را به پنج دسته تقسیم کرد: نسبت‌های نقدینگی، فعالیت، سودآوری، اهرمی و ارزش بازار. صیقلی هشدار داد که نباید این نسبت‌ها را به عنوان شاخص‌های قطعی ارزیابی کرد، بلکه باید آن‌ها را با روند تاریخی و شرکت‌های مشابه سنجید.
او گفت: «نسبت نقدینگی زیاد، همیشه نشانه‌ی خوبی نیست؛ ممکن است نشان‌دهنده‌ی بلااستفاده بودن منابع باشد. نسبت سودآوری بالا هم اگر تکرارپذیر نباشد، فقط توهم ایجاد می‌کند.»
از شاخص‌ها تا تصمیم؛ تفاوت ارزیابی و ارزش‌گذاری
صیقلی یکی از مهم‌ترین نکات سخنانش را به تفاوت «ارزیابی» و «ارزش‌گذاری» اختصاص داد. او گفت: «ارزیابی برای وضعیت موجود است و ارزش‌گذاری برای تصمیم‌گیری درباره آینده. اگر این دو با هم خلط شوند، سیاست‌گذاری‌های اشتباه رخ خواهد داد.»
وی اضافه کرد: «صورت‌های مالی فقط بخشی از واقعیت شرکت را نشان می‌دهند. ۴۰ تا ۴۵ درصد واقعیت در این صورت‌ها قابل ردیابی است، اما بقیه به تحلیل‌های مکمل و شناخت بازار، برند، استراتژی و... نیاز دارد.»
شاخص بازده سرمایه؛ ملاک سرمایه‌گذار واقعی
در بخش پایانی، صیقلی با پرداختن به شاخص‌های بازگشت سرمایه، نرخ بازده داخلی (IRR) و ارزش فعلی خالص (NPV)، نشان داد که «سرمایه‌گذار واقعی کسی است که مفهوم ارزش زمانی پول را درک می‌کند.»
او هشدار داد: «اگر بازدهی یک پروژه پایدار نباشد یا فقط ناشی از تورم باشد، آن سرمایه‌گذاری نیست؛ بلکه سفته‌بازی است.»
جمع‌بندی؛ درک عمیق از سرمایه‌گذاری، ضامن تحقق شعار سال
صیقلی در جمع‌بندی سخنان خود با بیان اینکه «شعار سال نباید در حد بنر و تیتر بماند»، گفت: «تحقق سرمایه‌گذاریِ باکیفیت نیازمند آموزش، تحلیل، و شجاعت در تصمیم‌گیری است. اگر مدیران ما تحلیل صورت‌های مالی را بلد نباشند، نباید انتظار جذب سرمایه‌گذار داخلی یا خارجی را داشته باشیم.»
او افزود: «برای تحقق اقتصاد مقاومتی، باید سرمایه‌گذاری با کیفیت، ارزیابی هوشمندانه و ارزش‌گذاری دقیق را سرلوحه قرار دهیم. این سه ضلع، مثلث نجات اقتصاد ایران هستند.»
گزارش از امیر صفره