خبرنامه دانشجویان ایران: با آغاز سال تحصیلی و گذشت حدود یک ماه از کلاس‌ها، دانشجویان تقریبا روی روال افتادند و کلاس‌ها نیز دیگر منظم شده است و خبری از تشکیل نشدن کلاس‌ها، نیامدن استاد و یا بین‌التعطیلین و ... نیست.

به گزارش خبرنگار صنفی – آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یکی از لازمه‌های دانشجویی در ابتدای ترم جدید مخصوصا برای دانشجویان جدیدالورود، جزوه نویسی است.

بسیاری اساتید، کتاب معرفی نمی‌کنند اما در عوض خوب جزوه می‌گویند. در هنگام امتحانات نیز برد با کسی است که جزوه خوبی نوشته باشد.

هر چند در این میان، دانشجویان بسیاری هستند که خوب جزوه نمی‌نویسند اما به خوبی از سایرین جزوه می‌گیرند و کپی می‌کنند و برای شب امتحان استفاده می‌کنند.

چشم به هم بزنید امتحانات میان ترم از راه می‌رسند و حسابی طومار دانشجویان را درهم می‌پیچند. البته ممکن است دانشجویانی باشند که پی امتحان به تن‌شان خورده باشد و در دام کوئیز‌های وقت و بی وقت اساتید گرفتار شده باشند.

در نهایت، مهم جزوه‌ای است که شب امتحان می‌خوانید. جزوه‌ای که یا حاصل دست خودتان است و یا از دانشجویان دیگر قرض گرفته‌اید.

دانشجویان قدیمی‌تر و سال بالایی‌ها خوب می‌دانند که ماجرای "جزوه گرفتن"، حاشیه‌هایی را نیز به دنبال خود دارد؛ از همین رو یکی از بحث‌های مورد توجه خانواده‌ها و دانشجویان است. مخصوصا رد و بدل شدن جزوه بین دانشجویان دختر و پسر حرف و حدیث‌هایی به ظاهر جذاب را به دنبال خود دارد.

حالا اما ممکن است که در کلاسی قرار بگیرید هیچ کدام از دانشجویان، جزوه‌نویس خوبی نباشند. در این حالت اگر خودتان هم نتوانید خوب جزوه بنویسید، شب امتحان، کلاهتان پس معرکه است.

خبرنامه دانشجویان، اصول و روش‌های جزوه‌نویسی را در ادامه شرح می‌دهد تا در صورت لزوم، از حداقلی‌ترین روش‌های خلاصه برداری از گفته‌های استاد در کلاس، بهره‌مند شوید.

دانشجویان دانشگاه خواجه‌نصیر درباره جزوه نویسی چه می‌گویند؟

مراحل جزوه نویسی:
1- دانستن موضوع جزوه
2- دانستن پیامی که جزوه به جزوه نویس می دهد
3- نوشتن جزوه
4- مرور مجدد جزوه

نکات ضروری در نگارش جزوه:
1- جزوه نویس ابتدا باید بداند جزوه خود را در چه زمینه ای می نویسد.
2- جزوه نویس باید بر اساس زمانی که در اختیار دارد، شیوه نگارش جزوه خود را تنظیم نماید. به عنوان مثال، فرض کنید جزوه نویس تمایل دارد مدتی طولانی مشغول نوشتن جزوه باشد، در این صورت باید جزوه ای را انتخاب نماید که بتواند روی آن جزوه کار بیشتری کرده و زمان بیشتری را صرف نگارش جزوه کند.
3- جزوه نویس باید دقت کند که نباید با موضوع های طولانی برای جزوه نویسی، جزوه کوتاه نوشت. در این حالت جزوه وی صرفاً دارای مباحث کلیدی جزوه و تیتروار خواهد شد و خوانندگان جزوه را سردرگم خواهد کرد.
4- یک جزوه نویس برای نوشتن جزوه خویش می تواند نقشه ای داشته باشد که طی آن مرحله به مرحله جروه خویش را دنبال کند. جزوه نویس می تواند کلیه نکات کلیدی جروه خویش را در نقشه جزوه برای خوانندگان جزوه به نمایش گذارد. درواقع پس از تکمیل نقشه جزوه و بیان نکات کلیدی موجود در جزوه است که جزوه نویس قادر خواهد بود به دنبال نوشتن اصل جزوه خویش برود.
5- مباحث مطرح شده در جزوه باید کاملاً واضح و شفاف نوشته شوند. بدین صورت که ابتدا مشخص شود جزوه از چه نقطه ای آغاز شده، سپس این جزوه چه مسیری را طی کرده تا به نقطه پایانی جزوه رسیده است.
6- جروه نویس باید قادر باشد برای هر مبحثی که در جزوه خود نوشته است، دلیلی محکم ارائه دهد و علت بروز حادثه مذکور را در جزوه خویش به صورت شفاف بیان کند.
7- در هر جزوه، باید اسامی افراد به همراه زیرنویسی برای جزوات که مربوط به اسامی لاتین بیان شده در جزوه می باشند، مشخص شود.
8- جزوه باید در خدمت نکات کلیدی مطرح شده در ابتدای جزوه باشد، نه نکات کلیدی در خدمت جزوه. چراکه گاهی ممکن است در اواسط جزوه نویسی، مطالبی به ذهن جزوه نویس خطور کند که هیچگونه ارتباطی با موضوع جزوه ندارند. در این حالت، جزوه نویس با مراجعه با نقشه مسیر خود و نکات کلیدی که در ابتدای جزوه مطرح کرده است می تواند به مسیر قبلی جزوه خویش بازگردد و با انتقال پیام اصلی جزوه به خوانندگان جزوه، کیفیت واقعی جزوه خود را حفظ کند.
9- آنچه جزوه نویس تمایل دارد در جزوه خود بیان کند، نباید به شیوه ای مستقیم بیان شود، بلکه جزوه باید بگونه ای نوشته شود که خواننده جزوه به مرور در طول مطالعه جزوه بتواند مطالب موجود در آن را درک نماید. برای این کار شاید لازم باشد ابتدا مقدمه ای برای جزوه نوشته شود و نکات ضروری جزوه در ابتدای آن به صورت نکات کلیدی بیان گردد. چراکه بیان نکات کلیدی در ابتدای جزوه می تواند مباحث کلی جزوه را با قدرت بیشتری برای خوانندگان جزوه به نمایش بگذارد.

سئوال: چگونه اسامی ضروری را در جزوه خود بیان کنیم؟
پاسخ سوال: نوشتن دقیق نام فارسی افرادی که در جزوه پیامی از آن ها نقل شده است و بیان نام آن ها به صورت زیرنویس در پایین صفحه جزوات ضروری است.

سؤال: چنانچه تمایل داشته باشیم در جزوه خود نقل قول کسی را بیان کنیم، چگونه باید جزوه را بنویسیم؟
پاسخ سوال: برای بیان نقل قول در جزوه نویسی بهتر است جمله موردنظر را در جزوه خود داخل گیومه قرار داده و منبع آن را بعد از گیومه و یا در زیرنویس جزوه بیان کنیم.

نکات کلیدی در نگارش جزوه:
1- در جزوه بهتر است مطالبی را بیان کنید که مباحث اصلی جزوه را تشکیل می دهند. در غیر این صورت، جزوه شما ممکن است ذهن خواننده جزوه را پراکنده ساخته و از مرغوبیت جزوه بکاهد.
2- در جزوه لزومی ندارد کلیه جزئیاتی را که موردنیاز خواننده جزوه است، بیان نمایید، چراکه در این حالت جزوه شما بی شباهت به کتاب درسی نخواهد بود.
3- در جزوه صرفاً باید مطالبی را بیان کنید که جزء نکات کلیدی جزوه محسوب شده و برای پاسخ دهی به سئوالات درسی به مطالعه آن ها در جزوه نیاز خواهید داشت. با توجه به نکات کلیدی مطرح شده در جزوه، می توان برخی از مباحث اساسی تر جزوه را در کتاب های درسی جستجو نمود.
4- بهتر است جملات جزوات را به حالت خبری در جزوه نگارش کنید تا احساس بهتری از خواندن جزوه برای خواننده جزوه ایجاد گردد.
5- در جزوه بهتر است هر جمله ای که به صورت نقل قول بیان می شود، منبع آن نیز در جزوه نوشته شود.

چگونگی تعیین نام جزوه:
1- نام جزوه باید بر اساس عنوان درسی و مطابق با مباحث مطرح شده در جزوه باشد. گاهی می توان بر اساس نکات کلیدی مطرح شده در نقشه جزوه که در بخش های قبلی اصول جزوه نویسی مطرح شد، عنوانی را برای جزوه مدنظر قرار داد.
2- بهتر است نام جزوه را بگونه ای انتخاب نمایید که بیانگر مباحث و نکات کلیدی مطرح شده در جزوه باشد و به عبارتی متن جزوه را لو دهد. همچنین باید بین نام جزوه و نکات مطرح شده در جزوه، ارتباطی منطقی و معنادار وجود داشته باشد.
3- عنوان جزوه را حتماً در ابتدای صفحه اول جزوه نوشته و پس از آن مقدمه ای برای جزوه خود بیان نمایید.
4- همانطور که در مباحث قبلی اصول جزوه نویسی مطرح شد، با ترسیم نقشه ای از جزوه خود و بیان نکات کلیدی جزوه، می توانید یک مسیر ارتباطی بین مباحث مطرح شده در جزوه و عنوان جزوه خود برقرار نمایید. چراکه با توجه به تغییراتی که در طول جزوه نویسی ممکن است در ذهن شما و سپس در جزوه شما انجام پذیرد، خواهید دید که در صورت عدم وجود نکات کلیدی در جزوه، میان عنوان جزوه با مباحث جزوه مغایرت وجود خواهد داشت.

شیوه نگارش و تنظیم جزوه درسی:
جزوه درسی شامل تقسیم محتوای یک درس و تبدیل آن به جزوه و نکات کلیدی در یک ترم دانشگاهی بوده و می تواند بر اساس سایر جزوات درسی اساتید دانشگاه باشد. جزوه بر اساس هدف و نتایج آموزش نوشته می شود.

برای تهیه یک جزوه، استاد دانشگاه می بایست در ابتدای سال تحصیلی بر اساس یکسری اصول با بیان نکات کلیدی، اقدام به تدوین جزوه برای دانشجویان و خوانندگاه جزوه نماید. در غیر این صورت دانشجویان دانشگاهی می توانند جزوه ای بر اساس آنچه استاد تدریس می کند، گردآوری نموده و به صورت جزوه درسی در اختیار سایر دانشجویان نیز قرار دهند.

جزوه باید بر اساس سرفصل های دانشگاهی باشد. جزوه اساتید باید ارتباطی منطقی بین اهداف آموزشی اساتید دانشگاهی با سرفصل دروس جزوه داشته باشد.

برای تحقق چنین اهدافی، جزوه باید بر اساس یک جدول زمانی تنظیم شود. این کار موجب می شود خوانندگان جزوه با طی فرآیندی مفید و موثر قادر به خواندن مرتب جزوه باشند.

درواقع زمانی می توان جزوه را به صورت منظم مطالعه نموده که جدول زمان بندی شده جزوه توسط اساتید دانشگاهی در اختیار خوانندگان زجوه قرار داده شود.

چنانچه استادی در دانشگاه، برای مطالعه جزوه قادر نباشد طول دوره ترمی را جلسات مفیدی برای تدریس جزوه تقسیم کند، مطالبی از جزوه را خوانندگان جزوه باید مطالعه کنند، دسته بندی نماید و نکات کلیدی و سرفصل های جزوات خود را در اختیار خوانندگان جزوه قرار دهد، جلسات درس دانشگاهی وی، کارایی لازم را برای خوانندگان جزوه نداشته و نمی تواند حداکثر یادگیری جزوه را برای خوانندگان جزوه به ارمغان آورد.

بهتر است مدرس دانشگاهی کلیه موارد مطرح شده در جزوه را به صورت یک جدول زمان­بندی شده برای جزوه به همراه ذکر عنوان اصلی جزوه، بیان سرفصل های جزوه خویش و هدف کلی هر جلسه دانشگاهی که برای مطالعه جزوه موردنظر تشکیل می شود، در ابتدای فعالیت خود ارائه نماید.

آشنایی دانشجویان با سرفصل ها از طریق جزوه استاد و تفکیک مباحث هر جلسه دانشگاهی در جزوه به میزان اثربخشی مطالب جزوه و انگیزه دانشجویان برای مطالعه جزوه و درک بیشتر جزوه کمک شایانی خواهد کرد.

لذا بهتر است جهت تنظیم جدول سرفصل های جزوه و زمان مطالعه هرکدام از مباحث جزوه که به صورت نکات کلیدی بیان شده اند، مراحل زیر طی شود:

مرحله اول برای جدول زمان بندی مطالعه جزوه:
تنظیم تقویم جلسات دانشگاهی بر اساس یک ترم برای ارائه جزوه همراه با محاسبه تعداد هفته­ها، روزها و ساعت­هایی که در طول ترم تحصیلی برای برگزاری جلسات دانشگاهی و تدریس جزوه نیاز است.

مرحله دوم برای جدول زمان بندی مطالعه جزوه:
پس از اینکه زمان موردنیاز برای تدریس جزوه دانشگاهی مشخص گردید، محتوای درسی جزوه به همراه عناوین مورد تدریس در جزوه و نکات کلیدی موجود در جزوه بر اساس اهمیت و کیفیت مباحث جزوه باید در اختیار خوانندگان جزوه قرار داده شود.

برای انجام این کار، بهتر است ابتدا محتوای جزوه یا عناوین جزوه که باید تدریس شوند با احتساب مدت زمان موردنیاز برای تدریس مباحث جزوه برآورده شده و سپس محتوای فصول جزوه به بخش های کوچکتری که مناسب هر جلسه درس دانشگاهی باشد، تقسیم شود.

مرحله سوم برای جدول زمان بندی مطالعه جزوه:
در هر جلسه درس دانشگاهی، باید هدف کلی از مطالعه مباحث جزوه که نیاز است در آن جلسه تدریس شوند، دقیقا مشخص شده و برای خوانندگان جزوه شفاف شود. برای بیان اهداف جزوه که مربوط به هر جلسه دانشگاهی هستند، علاوه بر عنوان جزوه، نیاز است استاد دانشگاهی با توجه به محتوای جزوه، اهداف هر جلسه جزوه را به صورت کتبی برای دانشجویان بنویسد.

مرحله چهارم برای جدول زمان بندی مطالعه جزوه:
پس از اینکه هدف مطالعه جزوه برای هر جلسه دانشگاهی مشخص شد، استاد دانشگاهی باید موارد مکمل جزوه و کتاب هایی که به صورت منبع نیاز بوده و باید علاوه بر مباحث جزوه، مطالعه شوند را به دانشجویان معرفی نموده و حتی الامکان کلیه مواردی را که می توانند علاوه بر جزوه به دانشجویان دانشگاه کمک کنند را برای آن ها بیان کند تا دانشجویان زمان کافی برای مباحث تکمیلی جزوه داشته باشند.

به عنوان مثال، بهتر است استاد دانشگاهی دقیقا مشخص کند که هر بخش جزوه و هر مبحث جزوه و حتی نکات کلیدی برگرفته از جزوه از کدام کتاب و یا مقاله گرفته شده اند. در این میان، استاد دانشگاهی می تواند علاوه بر استفاده از جزوات، کتاب ها و مقالات کاربردی، از پاورپوینت نیز برای ارائه مباحث به خوانندگان جزوه کمک بگیرد.

درواقع کتاب ها، مقاله ها و پاورپوینت ها باید مکمل جزوات ارائه شده اساتید دانشگاهی بوده و کمک شایانی به خوانندگان جزوه کنند.

ضمناً در جلسات دانشگاهی، علاوه بر تدریس جزوه، بهتر است زمانی برای ارزشیابی خوانندگان جزوه در نظر گرفته شود. بدین ترتیب که خوانندگان جزوه قادر باشند با ارائه مباحث جزوه به صورت پاورپوینت، مطالب آموخته شده خود را به تصویر کشیده و توسط اساتید دانشگاهی ارزیابی شوند.

بهتر است از ارائه مطالب نامربوط با جزوه پرهیز شده و سعی شود آنچه در کلاس درس تدریس می شود، هماهنگ با جزوه ارائه شده باشد.