به گزارش سرویس صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مهرماه به پایان رسید و فضای دانشگاهها وارد شکل جدیتری نسبت به ماه اول سال تحصیلی شده است. در این بین دانشجویان نیز پس از گذار از حاشیههای آغاز سال تحصیلی، فضای تازهتری را تجربه میکنند، بهخصوص دانشجویان ترماولی که باید به دنبال دغدغههای خود در دانشگاه هستند. یکی از فعالیتهای «شیرین» اما «حساس» و «بازحمت» که دانشجویان «خوشفکر» به دنبال آن میروند، کسب مجوز نشریه خواهد بود. البته تشکلهای دانشجویی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و آنها نیز مواضع جدی خود را در آن انعکاس میدهند. اما چگونه میتوان مجوز یک نشریه دانشجویی را در دانشگاه کسب کرد؟ حدود و قوانین نشریات چیست؟ چگونه میتوان محتوایی منتشر کرد اما دانشجو به راهروهای کمیته انضباطی کشیده نشود؟ همه این سوالات میتواند فرصت خوبی باشد که دستورالعمل اجرایی ضوابط ناظر بر فعالیت نشریات دانشگاهی را که مصوبه سال 83 شورای عالی انقلاب فرهنگی است به زبانی سادهتر مورد بازخوانی قرار دهیم.
تعریف ساده از نشریه دانشجویی و چند نکته
1- کلیه نشریاتی که به صورت ادواری، گاهنامه یا تکشماره و نیز نشریات الکترونیکی که با نام ثابت و تاریخ نشر در موضوعات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، علمی، اقتصادی، هنری، ادبی و ورزشی توسط هر یک از دانشجویان، تشکلها و نهادهای دانشگاهی، استادان و اعضای هیاتعلمی یا گروهی در دانشگاهها منتشر و در محدوده دانشگاهها توزیع میشوند، نشریه دانشگاهی محسوب میشوند.
2- عنوانهای فرهنگی و اجتماعی، زمینههای عقیدتی، صنفی و رفاهی، خبری و طنز را نیز در برمیگیرند و نشریات علمی که توسط اعضای هیاتعلمی، دانشجویان، تشکلهای دانشجویی یا انجمنهای علمی دانشجویی منتشر می شوند نیز تحت قوانین نشریات دانشجویی هستند. همچنین نشریات دانشگاهی میتوانند ویژهنامههایی به مناسبتهای مختلف منتشر کنند.
3- وبلاگها و سایتهای شخصی دانشجویان و اعضای هیاتعلمی که از نشان دانشگاه یا تشکلهای دانشگاه استفاده نمیکنند از قاعده نشریات دانشجویی خارج هستند. همچنین پردیسهای دانشگاهی، خوابگاهها، بیمارستانهای آموزشی، مراکز بهداشتی درمانی و اردوگاهها در حکم محدوده دانشگاه محسوب میشوند و توزیع نشریات دانشگاهی در خارج از محدوده دانشگاهها، منوط به کسب مجوز از مراجع خاص خود است.
4- علاوهبر توزیع نشریات دانشگاهی در محل دفتر نشریه یا دفتر تشکل (اعم از تشکلهای اسلامی، شوراهای صنفی، انجمنهای علمی و کانونهای فرهنگی و... ) یا دستگاه صاحبامتیاز نشریه، دانشگاهها موظف به تعیین محلهایی مناسب در داخل محدوده دانشگاه برای توزیع نشریات دانشگاهی هستند و توزیع نشریات در خارج از این مکانها تخلف محسوب میشود.
دانلود فایل جهت دانلود/ روی تصویر کلیک کنید
از این کمیته همه چیز بخواهید
1- طبق ماده 6 آییننامه اجرایی نشریات دانشجویی، وظایف کمیته ناظر بر نشریات دانشگاهی به این شرح است: 1- بررسی درخواست و صدور مجوز انتشار، 2- نظارت بر عملکرد نشریات دانشگاهی و تذکر اولیه درصورت لزوم، 3- رسیدگی به تخلفات و شکایات ناشی از عملکرد نشریات دانشگاهی 4- نظارت بر حسن اجرای دستورالعمل، مصوبات و شیوهنامههای شورای مرکزی ناظر، 5- بررسی محتوایی نشریات دانشگاه در جلسه ماهیانه کمیته ناظر و ارسال نتایج آن به شورای مرکزی ناظر و 6- برگزاری دورههای آموزشی برای متقاضیان نشریات دانشجویی اعم از صاحبان امتیاز، مدیران مسئول، سردبیران و سایر...
2- شورای فرهنگی هر دانشگاه مرجع تجدید نظر در تصمیمات و آرای کمیته ناظر همان دانشگاه است. همچنین در هر دستگاه شورایی با عنوان شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشگاهی تشکیل میشود که، معاون فرهنگی(رئیس شورا)، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، یک نفر حقوقدان به انتخاب معاون فرهنگی، مدیرکل امور فرهنگی (دبیر شورا) و سه نفر از مدیران مسئول نشریات دانشگاهی به انتخاب مدیران مسئول ترکیب این شورا را تشکیل میدهند که اعضای انتخابی شورای مرکزی ناظر به مدت یک سال با ابلاغ رئیس شورا انتخاب میشوند.
3- همچنین سیاستگذاری در حوزه کلان نشریات دانشگاهی، رسیدگی به اعتراضات درخصوص عدم صدور مجوز نشریات دانشگاهی، تجدید نظر در تصمیمات شورای فرهنگی دانشگاه درخصوص نشریات دانشگاهی، رسیدگی به اعتراضات ناشی از تصمیمات و عملکرد شورای فرهنگی دانشگاه در زمینه نشریات دانشگاهی، تدوین شیوهنامههای اجرایی، تفسیر مفاد دستورالعمل حاضر، نظارت بر عملکرد کمیتههای ناظر بر نشریات دانشگاهها، ایجاد وحدت رویه بین کمیتههای ناظر دانشگاهها، تدوین برنامه آموزشی برای متقاضیان نشریات دانشگاهی، اخذ و بررسی نتایج گزارش محتوایی نشریات دانشگاهی از کمیتههای ناظر و ارائه آن به رئیس دستگاه از وظایف و اختیارات شورای مرکزی ناظر است.
چطور مجوز بگیریم؟
1- دانشجویان جهت گرفتن امتیاز انتشار نشریه دانشگاهی باید درخواست کتبی خود را با اعلام مشخصات مدیرمسئول، سردبیر، نام نشریه، زمینه و ترتیب انتشار به انضمام تصریح به پایبندی به قانون اساسی، قوانین موضوعه به دبیرخانه کمیته ناظر ارائه دهند. زمینه انتشار نشریهای که صاحبامتیاز آن یک شخص حقوقی است نباید مغایرتی با اساسنامه آن تشکل یا نهاد داشته باشد. همچنین نشریات دانشجویی موظفند صرفا در زمینههایی که مجوز اخذ کردهاند به فعالیت بپردازند. البته متقاضی امتیاز انتشار گاهنامه باید حداقل و حداکثر زمان انتشار نشریه خود را در درخواست کتبی خود مشخص کند.
2- متقاضی امتیاز نشریه باید دارای این شرایط باشد: 1- یکی از دانشجویان یا اعضای هیاتعلمی بهعنوان شخص حقیقی یا تشکل، نهاد، انجمن، کانون، یا یکی از بخشهای دانشگاه یا هر شخص حقوقی دیگر در دانشگاه، 2- عدم محکومیت منجر به توبیخ کتبی و درج در پرونده یا بالاتر درمورد دانشجویان و انفصال موقت از خدمت درمورد اعضای هیاتعلمی. گفتنی است افراد پس از گذشت یک سال از تاریخ اتمام محرومیت میتوانند بهعنوان صاحبامتیاز نشریات دانشگاهی فعالیت کنند و درصورت محکومیت مجدد بهطور دائم محروم میشوند. همچنین درصورتی که صاحبامتیاز، یکی از شرایط فوق را از دست بدهد، ظرف یک ماه پس از ابلاغ کمیته ناظر میتواند درخواست انتقال امتیاز نشریه را به شخص واجد شرایط دیگر به کمیته ناظر ارسال کند، در غیر این صورت امتیاز نشریه لغو میشود. کمیته ناظر موظف است ظرف مدت دو هفته از تاریخ وصول درخواست متقاضی، نظر خود را اعلام کند.
کمیته ناظر بر نشریات دانشگاهی
1- بهطور خلاصه، ضوابط ناظر بر فعالیت نشریات دانشگاهی، در هر دانشگاه کمیتهای تحت عنوان کمیته ناظر بر نشریات دانشگاهی شناخته میشود که این کمیته زیر نظر شورای فرهنگی دانشگاه تشکیل میشود.
2- ترکیب کمیته ناظر به این شکل است که معاون دانشجویی فرهنگی دانشگاه (رئیس کمیته)، نماینده تامالاختیار و دائم دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه، یک حقوقدان به انتخاب رئیس دانشگاه، سه نفر عضو هیاتعلمی دانشگاه به انتخاب شورای فرهنگی دانشگاه، مدیر امور فرهنگی دانشگاه (دبیر کمیته)، سه نفر از مدیران مسئول نشریات دانشگاهی به انتخاب مدیران مسئول نشریات دانشگاه که یک نفر از آنها عضو علیالبدل محسوب میشود، این شورا را تشکیل میدهند.
3- دانشگاههایی که این کمیته در آنها تشکیل نشده است، یک ماه فرصت دارند تا انتخابات نمایندگان مدیران مسئول را برگزار کنند و طی این یک ماه کمیته میتواند بدون حضور نمایندگان مدیران مسئول نشریات دانشگاهی تشکیل شود. همچنین شیوهنامه انتخاب نمایندگان مدیران مسئول نشریات دانشگاهی توسط شورای مرکزی ناظر هر دستگاه تصویب خواهد شد.
4- معاونت دانشجویی و فرهنگی هر دانشگاه موظف است براساس شیوهنامه مصوب شورای مرکزی ناظر نسبت به برگزاری انتخابات جهت تعیین نمایندگان مدیران مسئول اقدام کند و اعضای انتخابی کمیته ناظر به مدت یک سال با ابلاغ رئیس دانشگاه انتخاب میشوند، از سویی دیگر چنانچه نماینده اصلی مدیران مسئول عضو کمیته ناظر براساس شیوهنامه مصوب شورای مرکزی ناظر، شرایط عضویت در کمیته ناظر را از دست بدهد عضو علیالبدل جایگزین وی خواهد شد.
5- دانستن این نکته برای دانشجویان ضروری است که جلسات کمیته ناظر ماهانه یکبار با دعوت مکتوب از کلیه اعضا تشکیل میشوند. جلسات با حضور حداقل سه نفر از اعضای دارای حق رای، رسمی است و مصوبات آن نیز با رای اکثریت معتبر است. ضروری است دعوتنامه اعضای جلسه حداقل سه روز پیش از موعد جلسه با اعلام دستور جلسه توسط دبیر کمیته ارسال شود. همچنین درصورتی که هر یک از اعضا، شاکی خصوصی یا مشتکیعنه باشند، در زمان رسیدگی به شکایت مطروحه، حق رای نخواهند داشت. البته در موارد خاص بنا به نظر رئیس کمیته، جلسه ویژه میتواند با دعوت شفاهی یا کتبی از اعضای جلسه و بدون در نظر گرفتن ارسال دعوتنامه معمول به صورت فوقالعاده و فوری (حتی در همان روز) تشکیل شود.
خط قرمز نشریات کجاست؟
1- نشریات دانشگاهی در انتشار مطالب و تصاویر جز درموارد اخلال به مبانی و احکام اسلام و حقوق عمومی و خصوصی طبق قانون مطبوعات، آزاد هستند. البته هرگاه نشریهای مطالبی مشتمل بر توهین، افترا، خلاف واقع یا انتقاد نسبت به اشخاص(اعم از حقیقی یا حقوقی) منتشر کند، ذینفع حق دارد پاسخ آن را حداکثر تا دو ماه از تاریخ انتشار به صورت مکتوب برای همان نشریه ارسال کند و نشریه مزبور نیز موظف است توضیح یا پاسخ دریافت شده را حداکثر یک ماه پس از وصول پاسخ در همان صفحه و ستون و با همان حروفی که اصل مطلب منتشر شده است رایگان به چاپ برساند، منوط به آنکه جواب از دو برابر اصل مطلب تجاوز نکند و متضمن توهین و افترا به کسی نباشد.
2- اگر نشریه علاوهبر پاسخ مذکور مطالب یا توضیحات مجددی چاپ کند، در این صورت حق پاسخگویی مجدد برای معترض باقی است. بدیهی است درج قسمتی از پاسخ، در حکم عدم درج است و متن پاسخ باید در یک شماره و بهطور کامل درج شود. درصورتی که نشریه پاسخ را منتشر نکند، ذینفع میتواند به کمیته ناظر شکایت کند و کمیته ناظر درصورت محق شناختن شاکی، جهت نشر پاسخ به نشریه اخطار خواهد کرد و اگر این اخطار موثر واقع نشود، کمیته ناظر، نشریه را به یکی از تنبیهات محکوم میکند. البته درصورت شکایت شاکی خصوصی از یک نشریه مبنیبر انتشار هر نوع مطلب مشتمل بر تهمت، افترا، فحش و الفاظ رکیک یا نسبتهای توهینآمیز و نظایر آن نسبت به اشخاص، تهدید و هتک شرف یا حیثیت یا افشای اسرار شخصی، نشریه به یکی از تنبیهات محکوم میشود.
3- درصورتی که نشریهای بدون اخذ مجوز از کمیته ناظر منتشر شود، توقیف شده و انتشاردهنده به مدت یک سال نمیتواند صاحبامتیاز، مدیرمسئول و سردبیر نشریه جدیدی باشد و درصورت تکرار اگر متخلف، شخص حقیقی و دانشجو باشد تا پایان مقطع تحصیلی و درصورتی که متخلف شخص حقوقی یا عضو هیاتعلمی باشد تا سه سال حق انتشار و شرکت در انتشار هیچ نشریهای را نخواهد داشت. درمواردی که تخلف ارتکابی نشریه براساس قوانین موضوعه کشور جرم تلقی شود، بنا به تشخیص کمیته ناظر مدیرمسئول نشریه جهت تصمیمگیری مقتضی به کمیته انضباطی معرفی میشود.
چگونه مدیرمسئول شویم؟
1- الف) دانشجو بودن یا عضویت در هیاتعلمی یا مدیریت یکی از واحدهای اداری همان دانشگاه، ب) عدم محکومیت منجر به توبیخ کتبی و درج در پرونده یا بالاتر درمورد دانشجویان، ج) انفصال موقت از خدمت درمورد اعضای هیاتعلمی و عدم محکومیت منجر به توبیخ کتبی و درج در پرونده یا بالاتر در کمیته تخلفات اداری برای کارکنان، د) عدم سابقه مشروطی برای دو نیمسال متوالی یا سه نیمسال متناوب برای دانشجویان هنگام معرفی بهعنوان مدیرمسئول، ه) گذراندن دو نیمسال تحصیلی و حداقل 28 واحد درسی (دورههای کاردانی و کارشناسی) و عدم شهرت به فساد اخلاق از شرایط مدیرمسئول بودن یک نشریه خواهد بود.
2- شهرت به فساد اخلاق صرفا با اجماع کلیه اعضای کمیته ناظر قابل احراز است. درصورتی که مدیرمسئول یکی از شرایط را از دست بدهد، صاحبامتیاز موظف است ظرف یک ماه مدیرمسئول جدید را به کمیته ناظر معرفی کند، در غیر این صورت امتیاز نشریه لغو میشود. کمیته ناظر موظف است ظرف مدت دو هفته در این خصوص اعلام نظر کند. همچنین سردبیر نشریه باید کلیه شرایط یک مدیرمسئول را دارا باشد. دقت به این نکته اهمیت دارد که انتشار نخستین شماره نشریه منوط به طی دوره آموزشی و اخذ گواهی پایان دوره توسط صاحبامتیاز، مدیرمسئول و سردبیر براساس برنامه آموزشی مصوب شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشگاهی است که هر کمیته ناظر موظف است در هر نیمسال تحصیلی حداقل دو دوره آموزشی براساس برنامه آموزشی مصوب شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشگاهی آن دستگاه برگزار کند.
چند نکته درگوشی برای مدیران مسئول و سردبیران
1- هیچکس نمیتواند در آن واحد صاحبامتیاز، مدیرمسئول و سردبیر بیش از یک نشریه باشد. همچنین درصورتی که تقاضانامهها ناقص یا متقاضیان امتیاز یا مدیران مسئول نشریات فاقد شرایط مقرر در این دستورالعمل باشند، کمیته ناظر موظف است مراتب را به صورت مکتوب و با استناد به دلایل و مدارک لازم حداکثر ظرف 20 روز از تاریخ دریافت و ثبت درخواست به متقاضیان اعلام کند.
2- درج شناسنامه نشریه شامل زمینه نشر، نام صاحبامتیاز، مدیرمسئول، سردبیر یا شورای سردبیری دانشگاه صادرکننده مجوز، شماره، تاریخ انتشار و دوره نشر در هر شماره نشریه الزامی است. همچنین چنانچه صاحبامتیاز نشریهای متقاضی توزیع آن در سایر دانشگاهها باشد باید تقاضای خود را با ذکر محدوده توزیع به کمیته ناظر دانشگاه تسلیم کند. کمیته ناظر دانشگاه درصورت موافقت، موظف است ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ وصول، درخواست را جهت اعلام نظر نهایی به کمیته ناظر دانشگاه مقصد ارسال کند. شورای مرکزی ناظر موظف است پس از اعلام نظر دانشگاه مقصد ظرف دو ماه نسبت به درخواست مزبور اعلام نظر کند. نظارت و رسیدگی به تخلفات یا شکایات نشریات برعهده کمیته ناظر دانشگاه صادرکننده مجوز (دانشگاه مبدا) است.
3- اتحادیهها و تشکلهای دانشگاهی، مجامع فرهنگی و شوراهای صنفی دانشجویی دارای مجوز رسمی که در بیش از یک دانشگاه فعالیت داشته و متقاضی انتشار نشریه باشند، میتوانند درخواست خود را به شورای مرکزی دستگاه مربوطه اعلام کنند. نظارت و رسیدگی به شکایات و تخلفات اینگونه نشریات برعهده شورای مرکزی ناظر است. همچنین شرایط ناظر بر صدور مجوز، صاحبامتیاز و مدیرمسئول و سردبیر اینگونه نشریات تابع دستورالعمل ناظر بر نشریات است. همچنین کمیته ناظر موظف است درصورت فراهم بودن شرایط قانونی انتشار نشریه، حداکثر ظرف 20 روز نسبت به صدور مجوز اقدام کند.
4- مسئولیت کلیه مطالب مندرج در نشریه به عهده مدیرمسئول است و او موظف است سه نسخه از هر شماره را بلافاصله پس از انتشار به دبیرخانه کمیته ناظر دانشگاه تحویل دهد. دبیرخانه کمیته ناظر دانشگاه موظف است دو نسخه از نشریه را به دبیرخانه شورای مرکزی ناظر ارسال کند. همچنین درصورتی که صاحبامتیاز ظرف مدت حداکثر 6 ماه از زمان صدور مجوز پس از اخطار کتبی و مهلت یک ماهه اقدام به انتشار نشریه نکند، مجوز صادره از اعتبار ساقط است. نشریات موظفند توالی انتشار مندرج در امتیاز خود را رعایت کنند. در غیر این صورت پس از سه مرحله متوالی عدم انتشار، صاحبامتیاز برای پاسخگویی به کمیته ناظر احضار و درصورت عدم ارائه دلایل قانعکننده، مجوز نشریه لغو میشود.
تنبیهات
طبق ماده 40 موارد تنبیهی متخلفان به این شرح است:
1- احضار به کمیته ناظر و تذکر شفاهی
2- تذکر کتبی
3- اخطار کتبی
4- محرومیت موقت نشریه از تسهیلات دانشگاهی تا 6 ماه
5- محرومیت موقت مدیرمسئول از تصدی این سمت تا 6 ماه
6- محرومیت موقت مدیرمسئول از تصدی این سمت از 6 ماه تا یک سال
7- توقیف موقت نشریه تا سه ماه
8- توقیف موقت نشریه از سه ماه تا 6 ماه
9- توقیف موقت نشریه از 6 ماه تا یک سال
10- توقیف موقت نشریه از یک تا دو سال
11- منع دائم انتشار نشریه
12- منع دائم انتشار نشریه و محرومیت مدیرمسئول از تصدی این سمت تا یک سال
13- منع دائم انتشار نشریه و محرومیت مدیرمسئول از تصدی این سمت تا پایان مقطع تحصیلی.
چگونگی رسیدگی به تخلفات و شکایات
1- کمیته ناظر موظف است به شکایات مکتوب حداکثر ظرف مدت 15 روز از تاریخ دریافت و ثبت آن در دبیرخانه، رسیدگی کرده و رای خود را صادر کند. همچنین کمیته ناظر، مدیرمسئول نشریهای که تخلف کرده یا از آن شکایت شده است را به صورت کتبی و با ذکر دقیق موارد تخلف یا شکایت و با ارائه مهلت یک هفتهای از تاریخ ابلاغ جهت ادای توضیحات دعوت میکند و درصورت عدم حضور غیرموجه وی یا عدم ارائه توضیحات کتبی، کمیته ناظر میتواند حکم مقتضی را درمورد نشریه صادر کند.
2- کمیته ناظر باید آرای خود را با ذکر موارد تخلف یا شکایت مستند صادر و آن را به صورت کتبی حداکثر ظرف مدت یک هفته پس از صدور به مدیرمسئول و شاکی خصوصی نشریه ابلاغ کند. همچنین آرای صادره، ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض و درخواست تجدید نظر در شورای فرهنگی دانشگاه است، درصورت عدم اعتراض در مهلت تعیین شده، حکم، قطعی محسوب میشود. احکام صادره از سوی کمیته ناظر بر نشریات دانشگاهی تا زمانی که نقض نشدهاند لازمالاجرا هستند. شورای فرهنگی دانشگاه موظف است رای خود را درمورد اعتراضات مکتوب واصله حداکثر ظرف مدت یک ماه از تاریخ دریافت اعتراض توسط دبیرخانه، به صورت مکتوب به معترض و کمیته ناظر دانشگاه ابلاغ کند. تصمیم شورای فرهنگی دانشگاه ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ، قابل اعتراض به شورای مرکزی ناظر است. شورای مرکزی ناظر موظف است ظرف دو ماه از تاریخ دریافت اعتراض، رای خود را صادر و آن را ابلاغ کند. آرای شورای مرکزی ناظر، قطعی و لازمالاجراست.
حق و حقوق خود را بشناسید
1- هیچ مقام دولتی و غیردولتی حق ندارد برای چاپ مطلب یا مقالهای درصدد اعمال فشار بر نشریات برآید یا به سانسور و کنترل محتوای نشریات مبادرت کند. همچنین نشریات دانشجویی حق دارند نظرها، انتقادهای سازنده، پیشنهادها و توضیحات دانشجویان و مسئولان دانشگاه را با رعایت موازین اسلامی و مصالح دانشگاه و جامعه درج کنند. از سوی دیگر معاونت دانشجویی و فرهنگی و سایر نهادهای فرهنگی دانشگاه باید در چارچوب قوانین و در حدود اختیارات و امکانات از نشریات دانشگاهی حمایت کنند.
2- دانشگاهها موظفند جشنواره کشوری نشریات دانشجویی را با هماهنگی کلیه دستگاهها و مسئولیت یک دانشگاه حداقل سالی یکبار برگزار و نشریات برتر را شناسایی و تشویق کنند. همچنین دانشگاهها میتوانند به صورت مستقل جشنوارههای منطقهای یا مشابه آن را برگزار کنند و نشریات دارای رتبههای اول، دوم و سوم علاوهبر جوایز جشنواره، مشمول حمایتهای مادی و معنوی دستگاه مربوطه تا جشنواره بعدی خواهند بود.
*منبع: فرهیختگان