به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دانستن واقعه کربلا و قیام عاشورا از باب درک موضوع و پیدا کردن نقشه ی راه در دنیای امروزی بسیار مهم است. در این گزارش قصد داریم در دو پرونده موضوع علت و فلسفه قیام ابا عبدالله و همینطور نقش دانستن آن در دنیای امروزی را مورد بررسی قرار دهیم. باشد که بتوانیم با درک این حادثه ی مهم و تاثیر گذار گامی در جهت برپایی جامعه اسلامی برداشته باشیم.

به راستی که امام حسین (ع) آموزگار شهادت است. آموزگاری مقتدر و باسواد. آموزگاری که درکلاس درسش مکتب شهادت را به شاگردانش می آموزد. این آموزگار، این شاگردان و این کلاس درس، پایان ناپذیرند. گویی کلاسی که آموزگارش همان آموزگار است و کلاسش نیز همان کلاس ومکتبش هم همان مکتب ، این فقط شاگردان هستند که تعویض می شوند. آرزوی هر شاگردی است که حتی برای یک ثانیه هم که شده در این کلاس بشنیند ومشق شهادت کند.

درباب شناخت امام حسین (ع) کلاسی لازم است همانند کلاس شهادت ، کلاسی که پایان ندارد و هرلحظه ،  بابی جدید از آن گشوده میشود . و هر معلمی از پس این کلاس برنخواهد آمد.

جستجوی ما دراین عالم تنها جستجوی بخش بسیار کوچکی از فلسفه ی حسینی می باشد.

از مدینه تا کربلا!

درباب علت خروج امام از مدینه وعدم بیعتش بایزید نقل های بسیاری است. اما نکته ای که در تمامی آنها مشترک است دفاع ازیک مکتب است . دفاع از مکتبی که گویی هرلحظه امکان سقوطش وجود دارد. همانند خانه ای که دیوارش کج است و امکان ریزش دارد. برافرادی که از خانه استفاده میکنند واجب است که ان را درست کنند ومراقبش باشند.

امام خمینی(ره)  دراین خصوص میفرمایند: 

" سیدالشهدا (ع)، از همان روز اول که قیام کردند برای این امر، انگیزه ‏شان اقامه عدل بود؛ فرمودند که می‌‏بینی که معروف عمل نمی‌‏شود و منکر عمل می‌‏شود. انگیزه این است که معروف را اقامه و منکر را از بین ببرد. انحرافات همه از منکرات است، جز خط مستقیم توحید هر چه هست منکرات است. این‌ها باید از بین برود و ما که تابع حضرت سیدالشهدا هستیم باید ببینیم که ایشان چه وضعی در زندگی داشت. قیامش، انگیزه‌‏اش نهی از منکر بود که هر منکری باید از بین برود. سیدالشهدا دیدند که مکتب دارد از بین می‌‏رود. قضیه قیام سیدالشهدا و قیام امیرالمؤمنین در مقابل معاویه، قیام انبیاء در مقابل قدرتمندان و کفار، مساله این نیست که بخواهند یک مملکت را بگیرند، همه عالم پیش آن‌ها هیچ است. مکتب آن‌ها این نیست که کشور گشایی بکنند. این که سیدالشهدا را کشاند به آنجا، مکتب بود که کشاند به آنجا، عقیده بود که کشاند به آنجا و همه چیزش را داد در مقابل عقیده، در مقابل ایمان، و کشته شد و شکست داد، طرف را شکست داد."

علی شریعتی نیز در باب حادثه کربلا و پیام نهایی امام حسین(ع) می گوید: 

"شکل مبارزه‏اى که حسین(ع) انتخاب کرده، قابل فهمیدن نیست مگر این که اوضاع و شرایطى که حسین(ع) در آن شرایط، قیام خاصّ خودش را آغاز کرد، فهمیده  بشود  اکنون حسین(ع) مسئول نگهبانى انقلابى است که آخرین پایگاه‏هاى مقاومتش از دست رفته است و از قدرت جدش و پدر و برادرش، یعنى حکومت اسلام و جبهه حقیقت و عدالت، یک شمشیر برایش نمانده و حتى یک سرباز!  سال‏هایى است که بنى‏ امیه همه پایگاه‏هاى اجتماعى را فتح کرده است. اسلام در این زمان، چون پوستین وارونه شده است؛ ارزش‏هاى اسلامى رنگ باخته و دین با حاکمیت افراد فاسد و غاصب، رو به انحطاط و انحراف مى ‏رود. امام حسین‏ علیه السلام در چنین شرایطى براى اصلاح دین جدش قیام مى ‏کند؛ از یک سو، نیرویى براى تغییر وضع موجود ندارد و از دیگر سو، در سکوت خود مشعل امیدى نمى ‏بیند. بنابراین، با تنهاترین و برنده‏ترین سلاح، سلاح شهادت، به رویارویى با یزید، مظهر باطل مى ‏شتابد و با شهادت خویش بر آنها پیروز مى ‏شود. این که حسین فریاد مى ‏زند - پس از این که همه عزیزانش را در خون مى ‏بیند و جز دشمن کینه توز و غارتگر در برابرش نمى ‏بیند - فریاد مى ‏زند که: «آیا کسى هست که مرا یارى کند و انتقام کشد؟» «هل من ناصر ینصرنى؟»؛ مگر نمى ‏داند که کسى نیست که او را یارى کند و انتقام گیرد؟ این «سؤال»، سؤال از تاریخ فرداى بشرى است و این پرسش، از آینده است و از همه ماست و این سؤال، انتظار حسین را از عاشقانش بیان میکند و دعوت شهادت او را به همه کسانى که براى شهیدان حرمت و عظمت قائلند، اعلام مى ‏نماید."

شهادت یا حکومت مسئله این است!

اما سوال اینجاست که امام حسین (ع) اگر می دانست در این راه پیروزی نسیبش نمیگردد ومطمئنا شکست خواهد خورد، پس چرا این قیام را آغاز کرد و خیلی از اصحاب را به کشتن داد ؟ آیا هدف امام بدست آوردن حکومت بود؟  آیا ایشان نمیتوانستند از راه مذاکره ویا هرراه دیگری این مشکل را حل کنند؟

در این باره مقام معظم رهبری میفرمایند:

" کسانى که گفته‏‌اند هدف، حکومت بود، یا هدف، شهادت بود، میان هدف و نتیجه، خَلط کرده‏‌اند. نخیر؛ هدف، این‌ها نبود. امام حسین علیه‏‌السلام، هدف دیگرى داشت؛ منتها رسیدن به آن هدف دیگر، حرکتى را مى‏‌طلبید که این حرکت، یکى از دو نتیجه را داشت: «حکومت» یا «شهادت». البته حضرت براى هر دو هم آمادگى داشت. هم مقدّمات حکومت را آماده کرد و مى‏‌کرد؛ هم مقدّمات شهادت را آماده کرد. هم براى این توطین نفس مى‏‌کرد، هم براى آن. هرکدام هم مى‏‌شد، درست بود و ایرادى نداشت؛ اما هیچ‏کدام هدف نبود، بلکه دو نتیجه بود. هدف، چیز دیگرى است. هدف چیست؟ اگر بخواهیم هدف امام حسین علیه‏‌السلام را بیان کنیم، باید این‏طور بگوییم که هدف آن بزرگوار عبارت بود از انجام دادن یک واجب عظیم از واجبات دین که آن واجب عظیم را هیچ‏کس قبل از امام حسین، حتى خود پیغمبر انجام نداده بود. نه پیغمبر این واجب را انجام داده بود، نه امیرالمؤمنین، نه امام حسن مجتبى. واجبى بود که در بناى کلّى نظام فکرى و ارزشى و عملى اسلام، جاى مهمى دارد. امام حسین قیام کرد تا آن واجب بزرگى را که عبارت از تجدید بناى نظام و جامعه اسلامى، یا قیام در مقابل انحرافات بزرگ در جامعه اسلامى است، انجام دهد. با وجود اینکه این واجب، خیلى مهم و بسیار اساسى است، تا زمان امام حسین، به این واجب عمل نشده بود ـ عرض مى‏کنم که چرا عمل نشده بود ـ امام حسین باید این واجب را عمل مى‏کرد تا درسى براى همه تاریخ باشد. حالا چرا امام حسین این کار را بکند؟ چون زمینه انجام این واجب، در زمان امام حسین پیش آمد.

به امام خمینی(ره) هم مى‏‌گفتند: «آقا! شما که با شاه درافتاده‏‌اید، خطر دارد.» امام نمى‏‌دانست خطر دارد؟! امام نمى‏‌دانست که دستگاه امنیتى رژیم پهلوى، انسان را مى‏‌گیرد، مى‏‌کشد، شکنجه مى‏‌کند، دوستان انسان را مى‏‌کشد و تبعید مى‏‌کند؟ امام این‌ها را نمى‏دانست؟ کارى که در زمان امام حسین انجام گرفت، نسخه کوچکش هم در زمان امام ما انجام گرفت؛ منتها آنجا به نتیجه شهادت رسید و اینجا به نتیجه حکومت. این همان است؛ فرقى نمى‏‌کند. هدف امام حسین با هدف امام بزرگوار ما یکى بود. این مطلب، اساس معارف حسین است. معارف حسینى، بخش عظیمى از معارف شیعه است. این پایه مهمى است و خود یکى از پایه‏‌هاى اسلام است.

پس هدف، عبارت شد از بازگرداندن جامعه اسلامى به خطّ صحیح. چه زمانى؟ آن وقتى که راه، عوض شده است و جهالت و ظلم و استبداد و خیانتِ کسانى، مسلمین را منحرف کرده و زمینه و شرایط هم آماده است. البته دوران تاریخ، اوقات مختلفى است. گاهى شرایط آماده است و گاهى آماده نیست. زمان امام حسین آماده بود، زمان ما هم آماده بود. امام همان کار را کرد. هدف یکى بود. منتها وقتى انسان به دنبال این هدف راه مى‌‏افتد و مى‏‌خواهد علیه حکومت و مرکز باطل قیام کند، براى اینکه اسلام و جامعه و نظام اسلامى را به مرکز صحیح خود برگرداند، یک موقع است که وقتى قیام کرد، به حکومت میرسد؛ این یک شکل آن است "

یک تراژدی جان سوز!

استاد شهید مرتضی مطهری نیز درباره فیام عاشورا نظرات مهمی دارد و کتابی با عنوان حماسه حسینی از دیدگاه ایشان به چاپ رسیده است. ایشان در خصوص علت عزاداری و مرثیه خوانی در خصوص واقعه کربلا می فرمایند:

"حادثه کربلا یک جنایت و یک تراژدى است، یک مصیبت است، یک رثاء است. این صفحه را که نگاه مى کنیم، در آن، کشتن بیگناه مى بینیم، کشتن جوان مى بینیم، شیر خوار مى بینیم، اسب بر بدن مرده تاختن مى بینیم، آب ندادن به یک انسان مى بینیم، زن و بچه را شلاق زده مى بینیم، آب ندادن به یک انسان مى بینیم، اسیر را بر شتر بى جهاز سوار کردن مى بینیم، از این نظر قهرمان حادثه کیست؟ واضح است وقتى که حادثه را از جنبه جنایى نگاه کنیم، آنکه مى خورد قهرمان نیست، آن بیچاره مظلوم است. قهرمان حادثه در این نگاه یزید بن معاویه است، عبیدالله بن زیاد است، عمر سعد است، شمر ذى الجوشن است، خولى است و یک عده دیگر؛ لذا وقتى که صفحه سیاه این تاریخ را مطالعه مى کنیم، فقط جنایت و رثاء بشریت را‍ مى‌بینیم. پس اگر بخواهیم شعر بگوییم چه باید بگوییم؟

باید مرثیه بگوییم و غیر از مرثیه گفتن چیز دیگرى نیست که بگوییم. باید بگوییم:

ز آن تشنگان هنوز به عیوق مى رسد / فریاد العطش ز بیابان کربلا"

در نتوانستن نیز توانستن است!

همانطور که ملاحظه کردید اهمیت کربلا و واقعه ی عاشورا بر هیچ کس پوشیده نیست اما چیزی که اهمیت دارد پیام ارزشمندی است که ما از این رویداد تاریخی درک میکنیم .

علی شریعتی در این خصوص می گوید:

" فتواى حسین این است: آرى! در نتوانستن نیز بایستن هست؛ براى او زندگى، عقیده و جهاد است. بنابراین، اگر او زنده است و به دلیل این که زنده است، مسئولیت جهاد در راه عقیده را دارد. انسان زنده، مسئول است و نه فقط انسان توانا. و از حسین، زنده ‏تر کیست؟ در تاریخ ما، کیست که به اندازه او حق داشته باشد که زندگى کند؟ و شایسته باشد که زنده بماند؟"

گزارش از محمد رمضانی