به گزارش سرویس فرهنگی-اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ کرونا که پیش آمد، یکی از اولین واکنش‌ها به آن تعطیلی رویدادهای فرهنگی و هنری در کشور بود. هر چند که برخی از رویدادهای فرهنگی بعد از مدتی دوباره برپا شدند، اما همین حالا که کرونا وارد موج سومش شده است، یک بار دیگر اغلب رویدادها و فعالیت فرهنگی و هنری از جمله سالن‌های سینما و تئاتر تعطیل شده‌اند و در عمل سبد فرهنگی خانواده‌های ایرانی خالی‌تر از همیشه شده است.

اما در این میان یکی از معدود رویدادهایی که به شکلی پویا و فعال در عرصه فرهنگی برگزار شد، جشنواره تلویزیونی مستند بود. جشنواره‌ای که به مدت دو ماه و به شکلی منظم هر شب یکی از تازه‌های مستند ایران را به روی آنتن شبکه مستند سیما فرستاد تا در روزهایی که سینما و تئاتر و کنسرت و حتی سفر هم تعطیل بود، جشنواره تلویزیونی مستند فرصتی برای فیلم دیدن و سرگرم شدن باشد و اتفاقاً بخشی از جای خالی سفر را هم با سر زدن به گوشه و کنار ایران پر کنند.

جشنواره تلویزیونی مستند درست در روزهایی که خطر کرونا گریبان همه رویدادهای فرهنگی و هنری را گرفته بود، توانست با توجه به چند اصل مهم این تهدید بزرگ را تبدیل به یک فرصت کند.

اولین اتفاق در ارتباط با این جشنواره که به ماهیت آن نیز مرتبط است، مسئله اکران تلویزیونی آثار مستند است. این حقیقتی غیرقابل انکار است که مخاطب تلویزیون اساسا قابل مقایسه با مخاطب سینما و تئاتر و شبکه نمایش خانگی نیست. نمایش یک اثر مستند در تلویزیونی، یعنی دیده شدن آن، حداقل توسط چند صد هزار نفر و این یک بازی برد_برد برای تلویزیون و مستندسازان است. از یک سو تلویزیون می‌تواند در این شرایط کرونا که مخاطبان تشنه استفاده از محصولات فرهنگی تازه هستند، نیاز آن‌ها را برطرف سازد و از سوی دیگر مستندسازان را به جای مخاطب چند هزار نفری با مخاطبی چند صدهزار نفری روبرو کند و طبعاً این فرصت بزرگی است که هر مستندسازی از آن استقبال می‌کند.

نکته دیگر درباره این جشنواره پخش منظم و روزانه آثاری در ژانرها و موضوعات متنوع در این جشنواره بود. به شکلی که از مستندهای سیاسی و انقلابی و مرتبط با فضای دینی و مذهبی گرفته تا مستندهای اجتماعی و حیات وحش و تاریخی در میان آثار راه‌یافته به این جشنواره دیده می‌شد که نشان‌دهنده تنوع آن بود و اتفاقا همین تنوع هم بود که باعث شد تا دامنه مخاطبان این جشنواره طیف‌های مختلفی از سلایق را در برگیرد.

اما سومین موضوع در ارتباط با چگونگی تبدیل تهدید کرونا به فرصت از طریق جشنواره تلویزیونی مستند را باید، مسئله توجه به نگاه مخاطبان دانست. جشنواره تلویزیونی مستند با قرار دادن بخش آرای مردمی در این جشنواره و ایجاد رقابتی در زمینه کسب نظر مثبت مخاطبان، به نوعی هم روحیه نشاط را در این رویداد بیشتر کرد و هم به واسطه سهیم کردن مخاطبان در این رویداد، انگیزه مخاطبان را برای دنبال کردن آثار جشنواره بیشتر کرد.

اعلام اسامی برندگان نظرسنجی مخاطبان جشنواره تلویزیونی مستند به شکل هفتگی در پایان هر هفته از نمایش این آثار و اهدای جایزه به منتخبان، هم یکی دیگر از اقدامات هوشمندانه این جشنواره در جهت پیگیری بیشتر این رویداد از سوی مخاطبان بود.

قرار دادن بخشی ویژه پخش مستندهای مرتبط با موضوع کرونا یکی دیگر از اتفاقات مهم و مثبت این جشنواره در دوره چهارم آن بود. مستندهایی که از نمایی نزدیک موضوعات و مسائل مرتبط با کرونا را نمایش می‌داد و در شرایطی که بیشتر اطلاعات منتشر شده در ارتباط با کرونا در قالب گزارش‌های خبری و تلویزیونی بود، از نمایی متفاوت ماجرای کرونا را به تصویر بکشد. از جمله این مستندها می‌توان به مستند «بلوک 65» ساخته سیدوحید حسینی‌نامی اشاره کرد که روایتی از حضور یک عکاس در محل تغسیل و تدفین بیماران کرونایی در گورستان تبریز است. همچنین مستند «عملیات ویژه» ساخته حجت‌الله عدالت‌پناه نیز اثری در ارتباط با کروناست که روایتی از فداکاری گروهی از مدافعان سلامت در جریان مبارزه با بیماری کرونا است.

درست که لذت فیلم دیدن در سینما و بر روی پرده بزرگ چیز دیگری است اما بدون شک در شرایطی که کرونا حتی سینما رفتن را تبدیل به اقدامی همراه با ریسک کرده است، برگزاری رویدادهایی همچون جشنواره تلویزیونی مستند می‌تواند جای خالی لذت فیلم دیدن در سینما را جبران کند تا در این روزگار خانه‌نشینی حداقل از لذت دیدن تازه‌های سینمای مستند محروم نشویم.

گزارش از محسن انیسی