به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ روز ۱۳ آبان، یادآور حوادث مهمی است که در شکل گیری انقلاب اسلامی و بیرون راندن مظهر استکبار یعنی آمریکا از ایران نقش اساسی داشتند. در روز ۱۳ آبان ۱۳۴۳، مأموران رژیم شاه، حضرت امام خمینی(ره) را در قم دستگیر و به دستور آمریکا، به ترکیه تبعید کردند. در روز ۱۳ آبان ۱۳۵۷، دانش آموزان تهرانی در اعتراض به دخالت های آمریکا در ایران، راه پیمایی کردند، ولی دژخیمان رژیم شاه، به آنان حمله کرد و آنان را به خاک و خون کشید. در روز ۱۳ آبان ۱۳۵۸، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، لانه ی جاسوسی آمریکا را در تهران تسخیر کردند و جاسوسان آمریکایی را به گروگان گرفتند. بدین ترتیب، مبارزه ی ضد آمریکایی مردم ایران، ابعاد جدیدتری پیدا کرد. بنابراین، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، این روز را به روز «ملّی مبارزه با استکبار» نام گذاری کردند.حالا سوالی که پیش می آید این است که نویسندگان ما تا چه اندازه توانسته اند با قلمشان این واقعه بزرگ را ثبت کنند.در ادامه به معرفی و بررسی چند نمونه کتاب موفق و پر مخاطب در این حوزه خواهیم پرداخت.

انقلاب دوم (تسخیر لانه‌ی جاسوسی آمریکا، آثار و پیامدها)

کتاب "انقلاب دوم" به نویسندگی احمد رضا شاه‌علی، به بررسی آثار و پیامدهای تسخیر سفارت آمریکا در سال ۵۸می‌پردازد. این کتاب که در چهار فصل جامع تنظیم شده است، با توجه به فضای سیاسی اجتماعی ایران در ماه‌های اولیه پیروزی انقلاب به زمینه‌ها و مواضع و واکنش‌ها نسبت به تسخیر سفارت امریکا در تهران می‌پردازد.

نگارنده، پس از طرح کلیاتی درباره‌ی علل تسخیر سفارتخانه، وضعیت و موضع‌گیری‌های افراد و گروه‌های مختلف را درباره‌ این حرکت روشن ساخته و سپس به طور تفصیلی درباره‌ی آثار و پیامدهای داخلی و خارجی آن بحث کرده است. وی در فصل دوم، افزون بر بازتاب این حرکت، مواضع گروه‌ها و جریانات سیاسی همچون «گروه‌های اسلام‌نمای التقاطی»، «گروه‌های راست و گروه‌های مارکسیستی چپ» را بررسی کرده است. در فصل سوم نیز، به شفاف شدن مواضع گروه‌ها و نیروهای داخل انقلاب پرداخته و در فصل چهارم به آثار و پیامدهای خارجی تسخیر لانه‌ جاسوسی هم‌چون شکست حمله‌ نظامی آمریکا در طبس و کودتای نوژه اشاره می‌کند. کتاب با تصاویری از تسخیر لانه‌ جاسوسی و گروگان‌گیری کارکنان سفارت آمریکا به پایان می‌رسد.  این کتاب ۳۸۶ صفخه دارد و ناشر آن نیز مرکز اسناد انقلاب اسلامی می‌باشد.

سیاست خارجی امریکا و بحران گروگان‌گیری در ایران

نویسندگان بسیاری در تحلیل واقعه تسخیر سفارت امریکا در تهران به فاصله کمتر از یک ماه از پیروزی انقلاب اسلامی قلم زده‌اند. هر کدام از آن‌ها با روش‌های متفاوتی به مسئله نگاه کرده و وقوع و پیامدهای آن را تجزیه و تحلیل کرده‌اند. " دیوید پاتریک هاوتون " یکی از آن نویسندگانی است که در کتاب " سیاست خارجی امریکا و بحران گروگان‌گیری در ایران " با واکاوی سیاست خارجی کارتر، نحوه مواجهه آن با ایران، واکنش‌ها در قبال تسخیر سفارت، عملیات نجات و شکست در طبس ، بحران به وجود آمده در کاخ سفید را تحلیل کرده است.

در این کتاب به روایت صرف حوادث تسخیر سفارت پرداخته نشده، بلکه نویسنده با رویکردی انتقادی و با استفاده از روش‌های قیاسی به تحلیل و واکاوی این حادثه پرداخته است.

بحران (سال آخر ریاست جمهوری کارتر)

دولت کارتر که تا اواخر رژیم پهلوی تمام‌قد از آن حمایت کرده بود و حال محمدرضا پهلوی را در کشور خود پذیرفته بود، با جریانی مواجه شد که سفیر امریکا از آن به عنوان تحقیر ملی امریکا نام می‌برد.

لذا پرداختن به این " بحران " بزرگ در آن دوره بسیار پیچیده و دشوار بود که این مسئله در خاطرات سیاست‌مداران امریکایی به وضوح نمایان است. یکی از این اثر خاطرات همیلتون جردن مشاور کارتر در آن دوران است که ۴۴۴ روز بحرانی در کاخ سفید را گزارش می‌کند.

این کتاب به نویسندگی همیلتون جردن و ترجمه محمد طاهری‌مقدم، تهیه و تنظیم شده است و می‌توان از مرکز اسناد انقلاب اسلامی هم به عنوان ناشر این کتاب نام برد.

ورود به لانه عقاب (روایتی نو از تسخیر لانه جاسوسی)

بدون تردید، بررسی تاریخ روابط ایران و آمریکا در طی دو سده گذشته و به خصوص نیم‌قرن گذشته، نیاز به اسناد، خاطرات و تحقیقات وسیعی دارد. در این میان، خاطرات دانشجویان پیرو خط امام که با شناخت، آگاهی و هوشیاری ضرورت دوران انقلاب، این مرکز توطئه و پایگاه «سیا» را در ایران فتح و چنان ضربه‌ای بر اقتدار، موقعیت و توانمندی آمریکا وارد نمودند که پس از سه دهه امکان بازسازی، بازیابی و برنامه‌ریزی را از دست داده، نه تنها در ایران، در سطح جهان دچار معضل و مشکل شد.

خاطرات جمع‌ زیادی از جوانان ایرانی در آن روزگار، می‌تواند راهگشای معضلات سیاسی تاریخی، به ویژه دریافت علل تسخیر لانه جاسوسی ـ سفارت آمریکا ـ در ایران باشد. کتاب حاضر به نویسندگی مهدی شریفی ۱۲۰ صفحه دارد و حاوی خاطراتی از معصومه ابتکار برادران اصغرزاده و سیف‌اللهی درباره تسخیر لانه جاسوسی در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ است. در پایان کتاب، اعترافات مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی آمریکا درباره تسخیر لانه جاسوسی به همراه تصاویری از مبارزات مردمی در آن دوران آورده شده است.

* گزارش از محمد رمضانی