به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ سربازی، از آن قصه‌های پرغصه‌ای است که ذهن‌های بسیاری را با خود درگیر کرده؛ از نوجوانی که از ترس رویارویی با آن، به دامان درس و کنکور و تحصیلات عالیه پناه می‌برد، تا جوانی که این موضوع را مانعی بر س ر راه ازدواج و تشکیل خانواده اش می‌بیند. به نظر، سربازی با وجهه‌های مختلف زندگی بسیاری از افراد جامعه، گره خورده و کلافی سردرگم را پدید آورده است. انجمن اسلامی دانشجویان، بنابر مشاهدات خود مبنی بر پیچیدگی این معضل، به برگزاری برنامه‌هایی با موضوع سربازی اقدام نموده است. یکی از این برنامه‌ها تریبون آزاد با موضوع «سربازی؛ خدمت مقدس یا اجبار نامقدس؟!» بود که روز پنجشنبه، ۱ آبان، برگزار شد تا دانشجو‌ها به بحث و تبادل نظر درباره جنبه‌های گوناگون این معضل بپردازند و دیدگاه‌های مختلف، شنیده شود.
مغایر با قانون اساسی
در ابتدای جلسه، مجری در مورد روند برنامه توضیحاتی داد و همچنین اشاره‌ای هم به اتفاق ناگوار پیش آمده برای هم دانشگاهی سابق مان، امیرمحمد بهمنی داشت که در دوره سربازی دار فانی را وداع گفته بود. نخستین شخصی که صحبت‌های خود را مطرح کرد، با اشاره به اقدام اخیر در رابطه با ۲۴ ماهه کردن سربازی بومی، برای پذیرفتن سربازی به عنوان بخشی از زندگی، ابراز تأسف کرد. او همچنین سربازی را مغایر با اصل‌های ۱۰، ۲۰ و۴۳ قانون اساسی دانست. سپس نام کشور‌هایی را که هنوز بیش از ۱۸ ماه سربازی دارند، بر زبان آورد و خاطرنشان کرد که طبق قانون ۴ وظیفه عمومی، سربازی ۲ سال نیست و ۳۰ سال است! در پایان، این دانشجو از هزینه‌های آشکار و پنهان سربازی، نظیر تحصیلات تکمیلی اضافه دانشجویان وهدررفت استعداد‌ها سخن گفت.
منافع مالی، مانع اصلاح
دومین فردی که پای تریبون آمد، ابتدا از تغییرات اندک قانون سربازی طی یک قرن اخیر گله داشت و اضافه کرد که یکی از علل تغییرنیافتن قانون، گردش مالی ایجادشده برای برخی نهادهاست که در برابر تغییر یا اصلاح قانون، مقاومت می‌کنند. او ادامه داد یکی از بهانه‌ها برای تداوم وضع فعلی، بحث افزایش توان دفاعی است، حال آنکه ما حداکثر به ۳۶هزار نفر برای مرزبانی نیاز داریم. او در پایان صحبت‌های خود، آمار‌های تکان دهنده‌ای در رابطه با اعتیاد و خودکشی در سربازی، طبق تحقیقات انجام شده ارائه کرد.
شخصیتی که برای مرد شدن خرد می‌شود
سومین شخص صحبت کننده، یکی از دختران حاضر بود که صحبت هایش بر محوریت فرهنگ‌ها و هنجار‌های غلط درباره سربازی قرار داشت؛ نمونه این موارد را می‌توان در جملات مرد باید قوی باشد، «مرد باید با اسلحه کار کند» و... مشاهده کرد. از دیگر موضوعاتی که او به زبان آورد، بحث تعرض و تجاوز به مردان در دوره سربازی، معضل دوری از خانواده و همچنین آسیب به سلامت روانی سربازان به دلیل سرکوب شدن و اهانت دیدن از سوی فرماندهان بود. مجددانفر نخست، بخش دیگری از صحبت‌هایش را بیان نمود. او تأکید داشت مهارت‌های نظامی چندانی در سربازی تعلیم داده نمی‌شود؛ پس نمی‌توان بهانه افزایش توان دفاعی را مطرح کرد. او از پیشرفت جنگ افزار‌ها نیز سخن گفت که سبب کاهش نیاز به نیروی انسانی شده است. بار دیگر، نوبت به نفر دوم رسید؛ او سعی در ارائه راه حل برای رفع مشکل داشت و از شناسایی آسیب‌ها و انجام کار رسانه ای، به عنوان راهکار برون رفت از این معضل حرف زد. همچنین در تکمیل صحبت‌های نفر سوم، از سطح پایین سواد افرادی که سربازان در اختیارشان هستند گله کرد.
وقتی سیاست‌ها متفاوت است، مقایسه معنایی ندارد
چهارمین نفری که شروع به صحبت کرد، دیگران را از مقایسه سیستم کشور‌های مختلف، به دلیل تفاوت در سیاست‌های کلان، برحذر داشت. او اضافه کرد سیاست کشور ما ایدئولوژی‌هایی دارد و بنابر آنها، نیاز به سرباز دارد. نفر دوم، در ادامه صحبت‌های خود، سربازی را در درازمدت، به دلیل بی علاقگی جمع کثیری از سربازان از کاری که انجام میدهند، دارای مشکل امنیتی دانست و گفت: «سربازی اجباری، تا یک زمانی توجیه پذیر بود؛ مثلا در زمان پهلوی اول و دوم که ارتش درست و حسابی نداشتیم. نفر پنجم، از لزوم تعویض ساختار‌ها سخن گفت و ادامه داد اگر ماهیت سربازی از لحاظ روانی، بهداشتی، مالی و... بهتر شود، اتفاقا باعث تقویت نیروی نظامی می‌گردد.»
ششمین فرد، یک جمع بندی از صحبت‌های مطرح شده داشت و بیان کرد که دو موضوع اصلی را می‌توان چکیده بحث دانست: اولی اینکه تعداد نیرو‌ها بیش از حد نیاز است و دیگری اینکه نوع رفتارها، مغایر با کرامت انسانی به حساب می‌آید.
سربازی اصلاح پذیر است؟
نفرهفتم که اندکی با دیگران اختلاف نظر داشت، گفت: حذف کامل سربازی، مخصوصا در شرایط فعلی، بحث مناسبی نیست و نظر بنده روی اصلاحات است). او کمترکردن مدت زمان سربازی، ترمیم حقوق دریافتی، بهبود اخلاق، رفتار و شرایط زندگی سرباز‌ها و همچنین دو جنسیتی کردن آن مثلا پشتیبانی بانوان را از جمله اصلاحات واجب برشمرد. نفر هشتم، بحث خود را بر محور لزوم وجود توان دفاعی برای کشور، پیش برد. وی بیان کرد اگر فکر می‌کنیم مردم به ایدئولوژی موجود پایبند هستند و در صورت وقوع جنگ، برای دفاع برمی خیزند.
دیگر نیازی به سربازی اجباری نیست و در صورتی که احساس می‌کنیم افراد کمی خود را مکلف می‌بینند، باید در ایدئولوژی‌های خود تجدید نظر کنیم. نفر اول، در پاسخ به صحبت‌های نفرهفتم، بحث پشتیبانی بانوان در زمان جنگ را متناسب با زمان ندانست و آن را نگاهی صدراسلامی پنداشت. همچنین بحث اجباری بودن در زمان کم را بی مورد تلقی کرد. نفر چهارم نیز در تکمیل این صحبت ها، اذعان داشت که در هر مقوله ای، اجباری بودن، پاسخی معکوس در پی دارد. نفر هفتم، مجددا در مقام دفاع از سخنان خود برآمد و بر اهمیت نیروی انسانی در زمان حساس کنونی، با ذکر مثال‌هایی از نبرد در کشور‌های همسایه تأکید کرد.
بردگی مدرن یا سربازی اجباری؟
آخرین نفری که صحبت‌های جدیدی مطرح کرد، از نیازمندی ارتش به سرباز‌های حرفه‌ای در جنگ‌های چریکی و بی نیاز بودن به سرباز‌های عادی سخن گفت وسربازی اجباری را «بردگی مدرن» خواند. او مثال جنگ تحمیلی را جهت تبیین ارجحیت سربازی اختیاری به سربازی اجباری بیان کرد. نفر دوم نیز در ادامه یکی از دلایل سقوط رژیم پهلوی را فرار سرباز‌هایی دانست که اجبارا به این پیشه مشغول بودند. نفر هفتم هم آموزش‌های عمومی را ضروری دانست و در نهایت، نفر چهارم مقایسه با ژاپن را به دلیل تفاوت‌های اقتصادی با این کشور، بی اعتبار قلمداد کرد. برنامه در نهایت با صحبت‌های نهایی مجری و بعد از حدود سه ساعت پایان یافت.
گزارش از سیدمحمدحسین قاسمی