مائده فرحزادی- دانشجوی رشته ریاضی دانشگاه شاهد
از میان آیات بیشماری از قرآن که در شان اهل بیت عصمت و طهارت نازل شده است آیه مشهور نور در سوره مبارکه نور از جمله اعجاب انگیز ترین آیات در شان اهل بیت است.
«الله نُورُالسَمواتِ والأُرض ِمثلَ نورهِ کَمشکَوة ٍ فیها مصباحٌ المصباحُ فی زُجاجةٍ الزجاجةُ کأَنها کوکبٌ دریٌ یوقد من شجرةٍ مبارکةٍ زیتونةٍ لا شرقیةٍ ولا غربیةٍ یکادُ زیتها یُضی ءُ ولم تمسَسهُ نارٌ نورٌعلی نورٍ یهدی الله ُ لنورِهِ من یشاءُ ویضربَ الله ُ الأمثالَ للناسِ والله بِکل شیءٍ علیم »
" خداوند نور آسمان ها و زمین است ،مثل نور خداوند همانند چراغدانی است که در آن چراغ در حبا بی قرار می گیرد ،حبابی شفاف و درخشنده هم چون ستاره فروزان ،این چراغ با روغنی افروخته می شود که از درخت پربرکت زیتونی گرفته شده است که نه شرقی است ونه غربی (آن چنان روغنش صاف و خالص است که) نزدیک است بدون تماس با آتش شعله ور شود ، نوری است برفراز نور ، و خدا هر کس را که بخواهد به نور خود هدایت می کند و خداوند به هر چیزی آگاه است ."
در تفسیر این آیه آن چیز که توجه را جلب می کند دو نکته است :
1- نحوه توصیف پروردگار عالم که علی الظاهر از جزیی ترین جز یک چراغ شروع به صحبت می کند.
2- نکته بعدی این است که چرا در بین تمام جز های این چراغ از مشکات آغاز می کند.
مشکات کیست؟
در روايت كافي به سند خود از صالح بن سهل همداني، از امام صادق(ع) آمده كه مشكات فاطمه(س) و مصباح حسن(ع) و زجاجه حسين(ع) و شجره مباركه ابراهيم خليل (ع) و نه شرقي و نه غربي يهودى و نصراني نبودن آن حضرت، و نور علي نور امامي بعد از امام ديگر است، و يهدى الله لنوره من يشاء معنايش اين است كه خدا هر كه را بخواهد به سوى اين ائمه راهنمايي مي كند.
مشکاة به روزنه یا شکافی گفته می شد که در قدیم در دیوار می کندند تا چراغ را در آنجا بگذارند وکارکرد اصلی آن محافظت از چراغ است.
مطلبی که توجه مرا به خودش معطوف می کند، این نکته است که اگر به کسی بگویی که شی را توصیف کند معمولا افراد از اصل مطلب شروع می کنند و بعد به جزئیات اشاره می کنند مثلا اگر من بخواهم یک چراغ را توصیف کنم می گویم وسیله برای روشنایی که شعله دارد و شعله اش از نفت یا هر ماده سوختی تآمین می شود و برای ازدیاد نورش حبابی درست می کنند و شعله را درون آن قرار می دهند برای محافظت از حباب ،آن را درون محظه ای می گذارند ولی در این آیه توصیف از محفظه آغاز شده است و به نظر بنده این خود یعنی توجه دادن انسان به مشکوة.
اگر بخواهیم در فانوس مصداق مشکاة را بیاییم به همان سیم های فلزی که دور شیشه آن پیچیده شده است بر می خوریم یا در چراغ های مدرن همان قاب و محفظه فلزی. یعنی همان ضربه گیر که در لایه رویین قرار دارد و اولین ضربه ها را متحمل می شود و اگر قرار باشد آسیبی چراغ را تهدید کند اولین سنگر دفاعی همان مشکاة است؛ و به تعبیر امام صادق (ع) مشکاة یعنی همان فاطمه زهرا(س).
این یعنی هرکس بخواهد دستش به نور ولایت برسد باید از زهرا عبور کند.
حضرت صدیقه ضربه گیر وسپر بلای چراغ الهی است که فشار ها و آسیب ها را متحمل می شود تا به صاحبالزمانش آسیبی نخورد و این حرف خنده داری است اگر کسی خیال کند که دفاع ایشان از حضرت علی(ع) به این دلیل است او همسر زهراست.
اگر به زندگی ایشان نگاهی گذرا بیندازیم مشکاة بودن را در لحظه لحظه آن احساس می کنیم، چه در روزگاری که پیامبر در قید حیات بودند و چه در روزهای سخت بعد از ایشان.
وقتی که نقش فاطمه روشن می شود در اینجا آشکار می گردد که چرا فاطمه می شود اول حامی ولایت؟ چرا وقتی مولا درون خانه است، ایشان به پشت درب می رود و از پشت درب به آن که برای گرفتن بیعت اجباری از علی(ع) و بردن او آمده بود می فرماید: "به شما اجازه نمی دهم بدون اذن وارد خانه من شوید" و معلوم می شود چه طور و با چه نیرویی بعد از آن همه رنجی که کشیدند و بعد از آن همه مصیبت که بین در و دیوار به آن حضرت رسید تا آخرین لحظه و تا زمانی که دست مبارکشان ناتوان نشده بود دست از کمر مولا باز نکردند.
اما تنها در این جا نیست که ما شاهدیم پروردگار عالم از فاطمه شروع می کند و فاطمه می شود محور اهل بیت، شاید بی راه نباشد بگوییم که به واسطه اوست که اهل بیت معنا پیدا می کنند، اگر بخواهیم به نمونه دیگری در این باب اشاره کنیم می رسیم به حدیث متواتر کسا که در این حدیث نیز ما شاهدیم که معرفی پنج تن آل عبا و تفسیر آیه تطهیر می شود فاطمه و پدرش، فاطمه و همسرش، فاطمه و پسرانش «هُم فاطمةُ و ابُوها و بعلُها و بَنُوها»"
از میان آیات بیشماری از قرآن که در شان اهل بیت عصمت و طهارت نازل شده است آیه مشهور نور در سوره مبارکه نور از جمله اعجاب انگیز ترین آیات در شان اهل بیت است.
«الله نُورُالسَمواتِ والأُرض ِمثلَ نورهِ کَمشکَوة ٍ فیها مصباحٌ المصباحُ فی زُجاجةٍ الزجاجةُ کأَنها کوکبٌ دریٌ یوقد من شجرةٍ مبارکةٍ زیتونةٍ لا شرقیةٍ ولا غربیةٍ یکادُ زیتها یُضی ءُ ولم تمسَسهُ نارٌ نورٌعلی نورٍ یهدی الله ُ لنورِهِ من یشاءُ ویضربَ الله ُ الأمثالَ للناسِ والله بِکل شیءٍ علیم »
" خداوند نور آسمان ها و زمین است ،مثل نور خداوند همانند چراغدانی است که در آن چراغ در حبا بی قرار می گیرد ،حبابی شفاف و درخشنده هم چون ستاره فروزان ،این چراغ با روغنی افروخته می شود که از درخت پربرکت زیتونی گرفته شده است که نه شرقی است ونه غربی (آن چنان روغنش صاف و خالص است که) نزدیک است بدون تماس با آتش شعله ور شود ، نوری است برفراز نور ، و خدا هر کس را که بخواهد به نور خود هدایت می کند و خداوند به هر چیزی آگاه است ."
در تفسیر این آیه آن چیز که توجه را جلب می کند دو نکته است :
1- نحوه توصیف پروردگار عالم که علی الظاهر از جزیی ترین جز یک چراغ شروع به صحبت می کند.
2- نکته بعدی این است که چرا در بین تمام جز های این چراغ از مشکات آغاز می کند.
مشکات کیست؟
در روايت كافي به سند خود از صالح بن سهل همداني، از امام صادق(ع) آمده كه مشكات فاطمه(س) و مصباح حسن(ع) و زجاجه حسين(ع) و شجره مباركه ابراهيم خليل (ع) و نه شرقي و نه غربي يهودى و نصراني نبودن آن حضرت، و نور علي نور امامي بعد از امام ديگر است، و يهدى الله لنوره من يشاء معنايش اين است كه خدا هر كه را بخواهد به سوى اين ائمه راهنمايي مي كند.
مشکاة به روزنه یا شکافی گفته می شد که در قدیم در دیوار می کندند تا چراغ را در آنجا بگذارند وکارکرد اصلی آن محافظت از چراغ است.
مطلبی که توجه مرا به خودش معطوف می کند، این نکته است که اگر به کسی بگویی که شی را توصیف کند معمولا افراد از اصل مطلب شروع می کنند و بعد به جزئیات اشاره می کنند مثلا اگر من بخواهم یک چراغ را توصیف کنم می گویم وسیله برای روشنایی که شعله دارد و شعله اش از نفت یا هر ماده سوختی تآمین می شود و برای ازدیاد نورش حبابی درست می کنند و شعله را درون آن قرار می دهند برای محافظت از حباب ،آن را درون محظه ای می گذارند ولی در این آیه توصیف از محفظه آغاز شده است و به نظر بنده این خود یعنی توجه دادن انسان به مشکوة.
اگر بخواهیم در فانوس مصداق مشکاة را بیاییم به همان سیم های فلزی که دور شیشه آن پیچیده شده است بر می خوریم یا در چراغ های مدرن همان قاب و محفظه فلزی. یعنی همان ضربه گیر که در لایه رویین قرار دارد و اولین ضربه ها را متحمل می شود و اگر قرار باشد آسیبی چراغ را تهدید کند اولین سنگر دفاعی همان مشکاة است؛ و به تعبیر امام صادق (ع) مشکاة یعنی همان فاطمه زهرا(س).
این یعنی هرکس بخواهد دستش به نور ولایت برسد باید از زهرا عبور کند.
حضرت صدیقه ضربه گیر وسپر بلای چراغ الهی است که فشار ها و آسیب ها را متحمل می شود تا به صاحبالزمانش آسیبی نخورد و این حرف خنده داری است اگر کسی خیال کند که دفاع ایشان از حضرت علی(ع) به این دلیل است او همسر زهراست.
اگر به زندگی ایشان نگاهی گذرا بیندازیم مشکاة بودن را در لحظه لحظه آن احساس می کنیم، چه در روزگاری که پیامبر در قید حیات بودند و چه در روزهای سخت بعد از ایشان.
وقتی که نقش فاطمه روشن می شود در اینجا آشکار می گردد که چرا فاطمه می شود اول حامی ولایت؟ چرا وقتی مولا درون خانه است، ایشان به پشت درب می رود و از پشت درب به آن که برای گرفتن بیعت اجباری از علی(ع) و بردن او آمده بود می فرماید: "به شما اجازه نمی دهم بدون اذن وارد خانه من شوید" و معلوم می شود چه طور و با چه نیرویی بعد از آن همه رنجی که کشیدند و بعد از آن همه مصیبت که بین در و دیوار به آن حضرت رسید تا آخرین لحظه و تا زمانی که دست مبارکشان ناتوان نشده بود دست از کمر مولا باز نکردند.
اما تنها در این جا نیست که ما شاهدیم پروردگار عالم از فاطمه شروع می کند و فاطمه می شود محور اهل بیت، شاید بی راه نباشد بگوییم که به واسطه اوست که اهل بیت معنا پیدا می کنند، اگر بخواهیم به نمونه دیگری در این باب اشاره کنیم می رسیم به حدیث متواتر کسا که در این حدیث نیز ما شاهدیم که معرفی پنج تن آل عبا و تفسیر آیه تطهیر می شود فاطمه و پدرش، فاطمه و همسرش، فاطمه و پسرانش «هُم فاطمةُ و ابُوها و بعلُها و بَنُوها»"
