به گزارش عیارآنلاین، چند ساعت بعد از آنکه واشنگتن و بروکسل اعلام کردند که قصد دارند به خاطر اقدامات روسیه در اوکراین تحریم‌هایشان را علیه آن کشور افزایش دهند، ولادیمر پوتین رئیس جمهور روسیه بیان کرد که این اقدامات را تلافی خواهد کرد. روسیه یک بار ثابت کرده است که می‌تواند این کار را انجام دهد. روسیه در ماه اگوست، واردات میوه از اتحادیه اروپا را که ارزش سالیانه آن معادل ۹ میلیارد دلار بود را ممنوع کرد.
وزیر توسعه اقتصادی روسیه سه‌شنبه گذشته ۹ سپتامبر اعلام کرد که اقدامات تلافی جویانه روسیه نباید از بخش کشاورزی فراتر برود. اما صدایی‌هایی در روسیه وجود دارد که روسیه را به اقدامات تلافی جویانه بیشتر علیه غرب فرامی‌خواند.
مسکو تایمز هفته گذشته در گزارشی به قلم پیتر هابسون و ماتیو بادنر به بررسی برخی گزینه‌های روی میز پوتین برای تلافی اقدامات غرب علیه روسیه پرداخته است که البته احتمال عملی شدن این اقدامات در این گزارش بررسی نشده است. در ادامه این اقدامات را به طور اجمالی مرور می‌کنیم:
۱- بستن حریم هوایی روسیه به روی شرکتهای هواپیمایی غربی
روسیه در حدود ۱۷ میلیون کیلومتر از زمین‌های هاب اقتصادی اروپا و چین را در اختیار دارد. هفته گذشته دیمتری مدودف نخست وزیر روسیه اعلام کرد که بستن حریم هوایی روسیه بر روی شرکتهای هواپیمایی غربی مزیت اقتصادی را برای شرکتهای هواپیمایی آسیایی در مقابل رقبای اروپایی‌شان ایجاد می‌کند و این می‌تواند موجب ورشکستگی بسیاری از این شرکتهای اروپایی شود. ممنوعیت استفاده از حریم هوایی روسیه موجب طولانی شدن مسیر پروزها، افزایش ساعت پروازها و مصرف سوخت بیشتر برای هواپیماهای اروپایی خواهد شد.
۲- توقف عرضه گاز به اروپا
روسیه یک سوم گاز وارداتی اروپا را تامین می‌کند و این گاز موجب گرم شدن خانه میلیون‌ها نفر از شهروندان اروپایی خواهد شد. گاز پروم که انحصار صادرات گاز روسیه را بر عهده دارد برای سومین بار در ۸ سال گذشته در ماه جولای گاز صادراتی به اروپا را قطع کرد. در روزهای اخیر نیز بسیاری از کشورهای اروپایی کاهش قابل توجه در حجم گاز دریافتی‌شان از روسیه را گزارش داده‌اند. لهستان یکی از کشورهایی که این کاهش گاز را تجربه کرده می‌گوید که روسیه می‌خواهد واکنش لهستان را نسبت به این مسئله امتحان کند.
مسئله قطع گاز صادراتی به روسیه اگرچه مسئله حیاتی برای اروپاست، اما روسیه نیز به آسانی نمی‌تواند این کار را انجام دهد و هزینه‌های زیادی برای او دارد. اول آنکه توقف و شروع دوباره تولید گاز به صورت ناگهانی نمی‌تواند اتفاق بیافتد و باید برای آن برنامه‌ریزی کرد. دوما، این کار برای روسیه بسیار پرهزینه خواهد بود. گاز پروم در سال گذشته ۶۰-۷۰ میلیارد دلار گاز به اروپا صادر کرده است. اروپا یکی از مشتریان کلیدی گاز روسیه است و زیرساختهای انتقال گاز روسیه برای صادرات به اروپا متمرکز شده است.
ضمن اینکه تحریم‌های غرب دسترسی شرکت گاز پروم را به بازارهای بینالمللی قطع کرده است و روسیه بیش از هر زمانی امروز نیازمند ادامه جریان فروش گاز خود و درآمدهای ناشی از آن است.
۳- ممنوعیت واردات خودرو از غرب
این مسئله را مشاور رئیس جمهور روسیه آندره بلوسیف چند ساعت بعد از اعلام تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا در روز پنج‌شنبه اعلام کرد.
روسیه بزرگترین بازار خودرو در اروپا را بعد از آلمان دارد. خودروسازان روسی تلاش خود را متوجه تولید داخل ساخته‌اند. اما بیش از یک چهارم خودرو‌ها و نیمی از کامیون‌هایی که در هفت ماه اول سال جاری در روسیه فروخته شده‌اند وارداتی بوده‌اند. از ۳۷۴۸۰۰ اتومبیل وارداتی فروخته شده در این دوره، بیشتر آنها از کشورهایی وارد شده‌اند که امروز در تحریم علیه روسیه شرکت کرده‌اند: ژاپن ۷۸۹۸۷، بریتانیا ۵۳۸۸۰، آلمان ۴۶۳۷۰، ایالات متحده ۴۱۷۹۱ و جمهوری چک ۳۲۴۸۸ اتومبیل به روسیه صادر کرده‌اند. روسیه می‌تواند این حجم از خودروهای وارداتی را با خودروهای تولید داخل جایگزین کند.
۴- ممنوعیت واردات پوشاک از غرب
هشدار دومی که بلوسیف داد در مورد ممنوعیت واردات برخی از پوشاک و منسوجات از غرب بود. به گفته وزیر توسعه اقتصادی روسیه، روسیه همانند اروپا امروزه بیشتر واردات خود را در این حوزه – در حدود چهار پنجم- از کشورهای آسیایی انجام می‌دهد. اما اروپا در سال گذشته توانسته ۲٫۶ میلیارد دلار کفش و پوشاک به روسیه وارد کند که این معادل ۲٫۲درصد از کل صادرات اروپا به روسیه بوده است. رئیس انجمن صنعت نساجی روسیه گفته است که این ممنوعیت می‌تواند تولید داخلی را در روسیه تحریک کند.
۵- توقف کمک به ارتش ایالات متحده برای دسترسی به افغانستان
از سال ۲۰۰۸، ایالات متحده آمریکا سالیانه با پرداخت حدود ۱ میلیارد دلار به روسیه توانسته تسهیلی در حمل و نقل تجهیزات ناتو به افغانستان از طریق شهرستان ولگا اولیانوفسک ایجاد کند.
تامین نیرو مستقر در افغانستان- که در وسط سرزمین‌های وسیع آسیا با هیمالیا و چین در شرق، پاکستان و ایران در سمت جنوب، و جمهوری‌های استقلال یافته از شوروی سابق در شمال قرار دارد- برای امریکا از نظر لجستیکی بسیار سخت است.
در سالهای اخیر با بی‌ثبات شدن مرزهای پاکستان و افغانستان، امریکا بیشتر به راهروهایی که روسیه به او عرضه می‌کند متکی شده است. کرملین در میان اعتراضات ضد امریکایی به امریکا اجازه داده است تا از گذرگاه اولیانوفسک برای رسیدن به افغانستان استفاده کند. برهم زدن این معامله هزینه‌های امریکا را در افغانستان بسیار بالا خواهد برد.
۶- توقف استفاده از دلار امریکایی
امریکا مزایای عظیمی به خاطر استفاده از دلار در معاملات جهانی می‌برد و روسیه هرگز از این امر خوشحال نبوده است. روسیه اکنون در حدود ۴۰۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی خارجی دارد که بخش عمده‌ای از آنها به دلار است. روسیه می‌تواند این ذخایر خود را از دلار آزاد کند. به عنوان مثال در ماه مارس، در جریان جدایی کریمه از اوکراین بانک مرکزی روسیه ۱۰۰ میلیارد دلار از اوراق خزانه‌داری امریکا را فروخت. این نشان می‌دهد که روسیه می‌تواند گام‌های جدی در این زمینه بردارد.
روسیه دومین صادر کننده نفت در جهان است. این کشور می‌تواند فروش نفت به دلار را متوقف کند. این کار اگرچه زمان‌بر است و نیازمند مذاکرات جدید و پیچیده برای فروش نفت است اما صداهایی که در روسیه خواستار این امر هستند هر روز بلند‌تر می‌شود. علاوه بر این، روسیه و چین هر دو به عنوان کشورهایی که مشتاق کاهش نفوذ دلار هستند، هفته گذشته توافق کردند تا در تجارت خود از دلار دوری کنند و نیمی از تجارت‌شان را با روبل و یوان انجام دهند.
۷- اتحاد با ایران برای دادن پاسخ دندان شکن به غرب
پوتین و همتای ایرانی خود، حسن روحانی، بعد از سفر وزیر انرژی روسیه به ایران، در ملاقات هفته گذشته‌شان به بحث در مورد همکاری در تجارت، انرژی و امنیت پرداختند. وزیر انرژی روسیه اعلام کرد که موافقت‌نامه های امضا شده با ایران شامل برنامه ۵۰۰ میلیون دلاری نفت در برابر کالا، برنامه ۱۰ میلیون دلاری ساخت و ساز نیروگاه، و آموزش فضانوردان ایرانی و … می‌باشد.حمایت روسیه از ایران می‌تواند بخشی از تحریم‌های غرب علیه ایران را بی‌اثر کند.
از سویی ایران یک رقیب بالقوه روسیه در صادرات انرژی است و می‌تواند به عنوان یک منبع احتمالی برای صادرات گاز به اروپا موقعیت گاز پروم را متزلزل کند اما روسیه با نزدیک شدن به ایران می‌تواند این کشور را تا حدی کنترل کند.
۸- تحویل سلاح‌های پیشرفته به دشمنان غرب
روسیه کشوری با فناوری‌های نظامی و نیروگاه‌های تسلیحاتی است و با ۲۷ درصد از آمار فروش سلاح‌های دنیا، بعد از امریکا بیشترین صادرات سلاح را دارد. بعد از سقوط شوری روسیه به سرعت تحت مقررات کنترل تسلیحاتی بینالمللی قرار گرفت. اگر مسکو این توافق‌نامه‌ها را کنار بگذارد، می‌تواند دشمنان امریکا مانند کره شمالی و ایران را به زرادخانه‌های تسلیحاتی مجهز کند. از سوی دیگر، بدون این اقدام نیز روسیه قادر است دشمنان امریکا مانند سوریه و ایران را با سلاح‌های دفاع هوایی مانند s300 و S400 مجهز کند.
۹- عدم همکاری‌های اطلاعاتی در تهدیدات تروریستی
سازمانهای اطلاعاتی روسیه وارثان KGB شوری هستند و کلید مبارزه با تهدیدات گروه‌های تکفیری به شمار می‌روند.
روسیه علی‌رغم آنکه دارای اقلیت‌های بزرگ مسلمان است، با این حال بیش از یک دهه است که با امریکا در این موضوع همکاری اطلاعاتی می‌کند. گزارشات نشان می‌دهد که صدها نفر از چچن در عراق و سوریه مشغول فعالیت هستند. آخرین حمله تروریستی در خاک آمریکا بمب‌گذاری ماراتن بوستون در سال ۲۰۱۳ بود. این کار را دو مهاجر چچنی انجام داده بودند. شکست در به اشتراک‌گذاری اطلاعات بین ایالات متحده و سازمان اطلاعات روسیه این کار را ممکن ساخته بود. این شکست در درون یک نظام به اشتراک‌گذاری اطلاعات میان روسیه و امریکا اتفاق افتاده بود، چشم پوشی روسیه از این توافق‌نامه، امنیت غرب را به طور چشمگیری با چالش رو به رو می‌کند.
۱۰- ایجاد ساختار‌های خدمات مالی رقیب
سرویس‌های خدمات مالی غربی- سیستم‌های پرداخت، خدمات تصفیه، موسسات رتبه‌بندی و کانال‌های ارتباطاتی- بر تجارت جهانی سلطه دارند. هنگامی که سیستم‌های پرداخت ویزا و مستر کارت امریکا دو بانک روسی را به لیست سیاه خودشان اضافه کردند، مسکو اهمیت این مسئله را به عنوان یک موضوع امنیت ملی کشف کرد و خواستار یک پرداخت امنیتی بزرگ، تنظیم مقررات و ایجاد نظام پرداخت ملی به عنوان یک اولویت ملی شد.
روسیه در حال حاضر مشغول کار برای جایگزینی یک SWIFT داخلی است و می‌خواهد امسال همراه با چین یک موسسه رتبه‌بندی بینالمللی ایجاد کند. این ممکن است یک بازار سود آور را به دور از شرکتهای غربی بدست بیاورد. این امر می‌تواند انحصار جهانی این سیستم‌های اطلاعاتی جهانی را که به ابزار سیاسی در دست غرب تبدیل شده است را تضعیف کند.
۱۱- رایزنی برای ایجاد سازمان های بین المللی غیر غربی.
سازمانهای مانند صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی که از زمان جنگ جهانی دوم ایجاد شده‌اند به عنوان پلیس اقتصاد جهانی عمل می‌کنند. اگرچه در دهه‌های اخیر اقتصادهای نوظهور در اقتصاد جهان نمایان شده‌اند، اما ساختار قدرت این سازمان‌ها همچنان بیانگر معادلات قدرت جهانی دهه ۱۹۴۰ است.
در ماه ژوئیه امسال کشورهای در حال توسعه بریکس، بانکی را به عنوان رقیب صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی ایجاد کردند. روسیه که از موج تحریم‌های اعمال شده به او خشمگین است به طور گسترده‌ای به عنوان نیروی لابی این نهاد دیده شده است. اگرچه سازمان جدید هنوز به طور کامل ریشه نگرفته است اما مسکو در حال حاضر برای ترویج آن دلایل زیادی دارد.
۱۲- هدف قرار دادن برندهای تجاری غرب در روسیه
مک دونالد به عنوان نماد قدرت نرم ایالت متحده، مجبور به بستن ده‌ها شعبه خود در روسیه بعد از یک بازبینی ناظران بهداشتی شد. بسیاری این حرکت را مقابله با تحریم‌های غرب علیه روسیه دیدند. روسیه دارای ۱۴۴ شعبه مک دونالد است و این کشور با ۱۴۰ میلیون جمعیت بازار بزرگی برای مک دونالد و دیگر برندهای غربی است که می‌توانند مانند مک دونالد هدف تحریم‌های روس‌ها واقع شود.
۱۳- قطع همکاری‌های فضایی
روسیه می‌تواند از تحویل موتورهای قدرتمند موشک‌های RD-180 به صنایع فضایی آمریکا خودداری کند. این موتور برای مرحله اول قدرت‌دهی به موشک‌های اطلس ۵ استفاده می‌شود و تقریبا برای راه اندازی هر ماهواره نظامی و اطلاعاتی امریکا در فضا استفاده می‌شود.
امریکا از این موتور در انبارهای خود فقط به اندازه مصرف دوسالش در اختیار دارد. علاوه بر این هیچ موتور مشابه‌ی در امریکا به این قدرت و مقرون به صرفه‌گی تولید نمی‌شود. امریکا به یک زمان ۵ ساله برای توسعه این موتور نیاز دارد.
۱۴- قربانی کردن ایستگاه‌های فضایی بینالمللی
اگر اوضاع برای روسیه بسیار وخیم شود، می‌تواند از ارسال فضانوردان امریکایی به ایستگاه‌های فضایی بینالمللی- ISS- خود داری کند. این یک پروژه ۱۰۰ میلیارد دلاری مشترک بین ۱۵ کشور است. این مسئله برای اروپا شاید چندان جدی نباشد، چرا که فضانوردان اروپایی تحت حمایت ناسا آموزش می‌بینند. اما تا سال ۲۰۱۷ امریکا نمی‌تواند آنها را به فضا بفرستد.
روسیه یک ابزار جدی دیگر در این حوزه دارد و آن این است که می‌تواند امریکا را در همکاری‌های فضایی خود کنار بگذارد و چین را جایگزین امریکا بکند. این به معنی پایان یافتن دوره پسا جنگ سردی و پایان همکاری‌های غیرنظامی امریکا و روسیه در عرصه فضا است.
