از خط قرمز سیاست تا فاصله حقیقت

خبرنامه دانشجویان ایران: میکائیل مدیرروستا// نظرهای متفاوتی درباره خوب یا بد بودن سیاست وجود دارد. گاهی سیاست یک واژه ی ناپاک تلقی شده و مملوء از دروغ، به بازی گرفتن و فریب مردم است در واقع خدعه را جزء جدانشدنی از سیاست می دانند.

حفظ حکومت به هر نحو ممکن یا راهکارهایی برای حفظ حکومت، نظراتی درباره ی سیاست است در این نوع دیدگاه ها سرکوب مخالفان و تحمل ناپذیری انتقادات را می توان ویژگی حاکمان دانست. تعریف های دیگری درباره ناپاکی سیاست مانند سازمان نظامند دشمنی ها، وسیله ای برای ایجاد شورش در دنیا، ابزار حفظ قدرت نامشروع و ... وجود دارد.

سیاست مستقیماً با قدرت سر و کار دارد. در واقع بدون قدرت سیاست معنا ندارد. آنچه در قرون وسطی به وجود آمد ورود پاپ ها و سران کلیسا به سیاست و استفاده از قدرت آن بود. سوء استفاده آنان از دین موجب نفرت مردم شد و هواداران جدایی دین از سیاست و ورود دین به عرصه ی زندگی شخصی و خصوصی مردم را طلبید. آیا واقعا دین وارد سیاست آن کشور ها شد؟  آیا دین اسلام با دین تحریف شده ی آنان یکی است؟ اسلام مرزی برای نیرنگ و سیاست قائل است؟ چگونه می شود سیاست به این ناپاکی با دین مبین اسلام ادغام شود؟

سیاست در اسلام بسیار متفاوت با آنچه است که گفته شد. مرز میان سیاست غیراسلامی و سیاست اسلامی  تقوای سیاسی است. این همان خط قرمز میان سیاست اموی و سیاست علوی است.  اما با این وجود بسیاری به دلیل پاکی دین اسلام و ملاک تقوا، ورود دین به سیاست را موجب تخریب اسلام  می دانند و بر این نظرند که دین آسمانی نباید وارد امور زمینی شود و قداست خود را خدشه دار کند.

در علوم تجربی برای یقین به موارد، آزمایش های متعددی صورت می گیرد. تکرار پذیر بودن این امکان را به آنان می دهد که آنان در موارد مختلف به پاسخ مشابهی برسند. برای وارد شدن سیاست به حیطه علوم هم باید پدیده تکرار پذیری وجود داشته باشد. به راستی آزمایشگاه سیاست کجاست. از کجا می توان کارساز بودن سیاستی را فهمید و آن را وارد عرصه کرد. مدت زیادی طول می کشد تا خوب بودن سیاستی را بفهمیم و چه بسا تلفات و زیان ها ی بسیاری به همراه دارد.

در واقع می توان گفت آزمایشگاه سیاست تاریخ است. بررسی تاریخ و فهم علل اصلی پدیده های تاریخی،  نه فقط توجه به نتایج آن، ما را به ارائه را هکارهایی هدایت می کند و موعظه ای است برای عدم تکرار اشتباهات .از جمله وقایع تاریخی حکمیت در زمان امام علی(ع) است. بابررسی درست این واقعه می توانیم به تمام پاسخ های سوالات و مطالب گفته شده در بالا برسیم. 

سپاهیان حضرت علی(ع) در حال پیروزی در جنگ بودند. وقتی سپاه معاویه شکست خود را قریب الوقوع دید، بر اساس نظر عمرو عاص، معاویه به لشکریان خود فرمان داد تا قرآن هارا برسر نیزه کنند. این نیرنگ آنان بود که عملی و کارساز شد. عده ای ظاهر پرست و سست ایمان فریب خوردند و از درک عمیق و فکر روشن درباره اتفاقات محروم بودند. اما حضرت علی(ع) با فکر و سیاست بود وسریع تر از زمان، خدعه دشمن را فهمید.

حضرت علی(ع) سپاهیان را از فریب دشمن آگاه کرد اما چه بسا تعدادی کور و کر و کوته فکر از پیروی سرباز زدند و در عمق نفهمی خود نیرنگ دشمن را کارساز کردند. آیا حضرت علی(ع) سپاهیان را از نیرنگ دشمن آگاه نکرد، به خدا قسم سیاست امام علی بیش از این ها بود که فریب دشمن را فهمید. آنان فریب دادند و حضرت علی(ع) تقوای سیاسی داشت. بنابراین حضرت علی سیاست داشت و مرز تقوای سیاسی را در حد اعلای خود رعایت کرد. دلیل اصلی پیروی نکردن عده ای از سیاست امام بود. چون ظاهر پرست بودند و دل هایشان از نور یقین خالی بود.

کار به حکمیت کشیده شد. حضرت علی(ع) با تدبیر و سیاستی که داشت از عاقبت حکمیت آگاه بود و اجازه اجرای حکمیت را هم نمی داد. اما لعنت بر قوم بی فکری چون خوارج که این تدبیر امام را هم نپذیرفتند و امام را وادار به قبول حکمیت کردند. امام که بازهم مخالف آن بود. امام با تدبیر سیاسی خود گفت که مالک اشتر به عنوان نماینده ما برود. بازهم قوم کج فهم مشکل ایجاد کردند و ابو موسی اشعری را به عنوان نماینده فرستادند که در آخر حکمیت انجام شد و عمروعاص با خدعه دیگر خود معاویه را پیروز کرد. به خدا قسم امام علی(ع) تدبیر با تقوای سیاسی اش درست تر از درستی ها بود این فهم خوارج بود که از ناقص هم ناقص تر بود. با این همه، خوارج تمام این وقایع را به گردن امام انداختند و راه مخالفت با اورا در پیش گرفتند. خداوند نمی خواست این گروه تاریک عقل  در رکاب امام باشند و خوارج روز به روز در حضیض گمراهی خود فرو رفتند.

اسلام دین کامل است و تمام تدابیر و سیاست های راهبردی را داراست و تقوا مانع از سیاست امام علی(ع) نشد بلکه کوتاه فکری و بی تدبیری خوارج مانع عملی شدن سیاست های امام شد. از این جا به اصل یقین و در ادامه آن پیروی از ولایت پی می بریم. چرا که اگر نور یقین در دل های آنان وپیروی و عدم خیانت در چار چوب مسئولیت آنان بود،  نتیجه جنگ با معاویه چنین نمی شد.

با بررسی این واقعه تاریخی، جواب بسیاری از سوالاتمان داده می شود که سیاست با تقوا، با خدعه متفاوت است. خط قرمز سیاست در اسلام همین است و فهمیدیم که دلیل شکست درجنگ با معاویه تقوای سیاسی امام نبود. اسلام دین فرستاده ی خداوند است،  برای هدایت آدمیان درتمام ابعاد مختلف فردی و اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ودین کامل برای تکامل انسان و جهان است.

اینکه در قرون وسطی مردم جوامع غربی خواستار جدایی دین از سیاست شدند، تحریف و سوء استفاده حاکمان کلیسا از دین بود. اما دین اسلام با وجود معجزه ی تحریف ناپذیر قرآن راهنمای همیشگی بشر است و بروز مشکلات به دلیل عدم اجرای آن و مانند واقعه حکمیت، عدم پیروی است. واقیت آنچه است که می بینیم و وجود دارد اما حقیقت آن است که باید باشد و از جانب خداست. نباید بین حقیقت و واقعیت فاصله بیفتد. مشکلات به خاطر این  فاصله هاست.