نگاهی به «زاپاس»، «خانه‌ای در خیابان چهل و یکم» و «نیمه شب اتفاق افتاد»

خبرنامه دانشجویان ایران: سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر از روز دوشنبه 12 بهمن ماه آغاز شد تا صنعت سینمایی کشور شاهد حضور علاقه مندان به فیلم های جدید باشند.

خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در گزارشی به تحلیل سه فیلم «زاپاس» برزو نیک نژاد، «خانه ای در خیابان چهل و یکم» اولین ساخته ی حمیدرضا قربانی و «نیمه شب اتفاق افتاد» دومین اثر تینا پاکروان خواهیم پرداخت.

«زاپاس»؛ برزو نیک نژاد
«زاپاس» داستان یک مربی فوتبال است (به بازی امیر جعفری) که سرنوشت دختر (به بازی الناز حبیبی) و دامادش (به بازی جواد عزتی) را به ماجرای آسیب ‌دیدگی داماد فوتبالیستش گره زده است. برزور نیک نژاد نامش با نویسندگی سریال تلوزیونی دودکش بر سر زبان ها افتاد. نیک نژاد اولین حضورش در جشنواره را با فیلم «ناخواسته» تجربه کرد و به جمع کارگردانان فلم اولی پیوست و در این حضور دیپلم افتخار بهترین فیلمبرداری ازآن فیلمش شد. او در این فیلم تعریف جدیدی از عشق ارایه ارائه داد. در مقابل حجمه ای از فیلم های آپارتمانی که در فضای شهری تهران ساخته می شود «زاپاس» اتفاق خوبی است که فیلمش نه یک فیلم تهرانی بلکه یک فیلم ایرانی است.

برزور نیک نژاد در نشست خبری فیلمش می گوید: «زاپاس» دقیقاً فیلمی خانواده‌ محور است و صیانت از خانواده یکی از وظایفش است. مهمترین حرفش نیز حول همین محور خلاصه می‌شود.

از نکات قابل توجه «زاپاس» نحوه ی روایت فیلم از زبان کودکی خردسال است که گاه تناسبی میان جهان او و ماجرا ها و نقش های فیلم دیده نمی شود و گاه روایت کودک از فیلم عقب می ماند.

از دیگرسو برخی منتقدین بر این باورند که سازنده ی «ناخواسته» با آن همه سعی در بروز خلاقیت در فیلم خوب قبلی اش ، خیلی زود آن هم اینطوری – در بخش سودای سیمرغ – می زند توی برجک مخاطب و این فیلم ، مال سینما نیست ، خوراکِ عصر جمعه های شبکه یک است.

و ساخت سریال های این فازیِ پشت سر هم روی نیک نژاد تأثیر گذاشته و کاش برای مدتی دوباره همه ی هوش و حواسش را صرف سینما کند.

این در حالی است که مسعود فراستی با تمجید از فیلم «زاپاس» آن را بهترین فیلم جشنواره تاکنون از نگاه خود دانست و گفت: «زاپاس» بی ادعا، تلویزیونی و خوب است. من شخصا فکر می کنم تا این لحظه همچنان «زاپاس» بهترین فیلم جشنواره است. می نشینیم، می بینیم و احساس توهین به خود نمی کنیم. بازی خوب جعفری و جواد عزتی را شاهدیم. فیلم سالم و سرگرم کننده ای است. اذیتت کننده نیست. تنها فیلمی که من را اذیت نکرد.

«خانه ای در خیابان چهل و یکم»؛ حمیدرضا قربانی
این فیلم قصه یک خانواده را بیان می کند که دعواى دو برادر، مشکلاتی را در آن ایجاد می کند و آن ها را با یک بحران رو به رو می کند. مادر این خانواده و دو عروسش که در سه طبقه یک خانه زندگى می کنند سعى می کنند هرکدام به تنهایى بار مشکلات پیش آمده در زندگیشان را به دوش کشند. این فیلم محصول مؤسسه سینمایی سیمای مهر و به تهیه کنندگی سیدمحمود رضوی است. بودن نام سیدمحمود رضوی در کنار فیلم به عنوان تهیه کننده ای که یکی از موفق ترین فیلم های اجتماعی سال های اخیر یعنی «دهلیز» را با کارگردان جوانی چون بهروز شعیبی تجربه کرده است، حس کنجکاوی مخاطب برای دیدن یک فیلم اجتماعی و دغدغه مند و اینبار از طرف کارگردان جوان دیگری را تقویت می کند. در این فیلم هم مثل «دهلیز»، رضوی در مقام تهیه کنندگی به سراغ موضوعی رفته است که در بردارنده نقد رفتارهای غلط افراد جامعه که برآمده از خشم و عصبانیت آن هاست که باعث به وجود آمدن اتفاقات ناگواری همچون قتل و از هم پاشیدن بنیان خانواده ها می شود. میدرضا قربانی سابقه دستیار کارگردانی و برنامه ریزی در فیلم های «درباره الی»، «جدایی نادر از سیمین»، «پستچی سه بار در نمی زند» و... و تدوین فیلم های «دلبری»، «دهلیز» و... را دارد.

شروع فیلم خوب است و پس از نشان دادن یک اتفاق، سریع وارد داستان فیلم می شویم. داستان فیلم تقریبا به دو قسمت تقسیم می شود. تا اواسط فیلم که گره گشایی اولیه فیلم انجام می شود و مخاطب را وارد معضلات و مشکلات موضوع قصاص و نوع نگاه خانواده و اجتماع به آن می کند. البته ریتم کند و آهسته فیلم و همچنین یکنواختی و نداشتن تعلیق های مناسب داستانی و گره گشایی های خوب و لکنت اثر در یک قصه پردازی مناسب، مخاطب را در لحظاتی از فیلم خسته می کند. بازی ها اکثرا خوب و قابل قبول هستند. ستار اورکی هم با اجرای یک موسیقی خوب در بسیاری از سکانس ها به کمک فیلم آمده است.در باید گفت رسالت فیلمساز این است که با یک نگاه کامل و جامع و با انجام تحقیق فراوان و دیدن ابعاد مختلف موضوع و به دور از سیاه نمایی و مطرح نمودن نقطه های صرفاً تلخ قضیه، جامعه را به سمت اصلاح رفتارهای غلطی که منجر به بروز این حوادث و اتفاقات می شود رهنمون کند.

«نیمه شب اتفاق افتاد»؛ تینا پاکروان
«نیمه شب اتفاق افتاد» یک ملودرام عاشقانه از عشقی نام متعارف است. داستان یک مرد جوان و یک زن میانسال که به هم دل بسته اند و این دلبستگی مورد سرزنش همگان است تا به آن جا که شیرینی این شیدایی به تلخی می انجامد.

فیلم تا دقیقه 60 داستان روان و باورپذیری دارد و مخاطب را با خود همراه می کند. اما از دقیقه 60 به بعد داستان فیلم دچار مشکل می شود و همه لذتی که مخاطب در طول فیلم چشیده است را از او می گیرد. از طرف دیگر موضوع فیلم بحث برانگیز است. عشقی نامتعارف که در سینمای ایران قبل تر ها هم به آن پرداخته شده بود و تینا پاکروان سعی داشته نگاهی نو به این مسئله داشته باشد.

موقعیتی که برای شخصیت اصلی فیلم «زیبا» ایجاد می شود و کشمکشی که او در انتخاب بین فرزند و عشق خود دارد می توانست دراماتیزه تر شود.

کارگردانی و میزانسن این فیلم نوید بخش آن است که تینا پاکروان می تواند در عرصه فیلمسازی و در کارهای بعدی خود موفق باشد اما آن چه که در این فیلم از او می بینیم با ضعف های جدی ای مواجه است. مثلاً سکانس گریه کردن زیبا در آشپزخانه به همراه پسرش و یا سکانس پایانی فیلم می توانست خیلی تأثیرگذار تر طراحی شود. پی رنگ های فرعی داستان به اندازه و مناسب است، اما ای کاش کمی بیشتر پرداخته می شد. مثلاً قصه پرویز و همسرش منیر می توانست بیشتر کارکرد پیدا کند. اما سوای از آن قصه پرویز و منیره نیز مدلی دیگر از همین نوع عشق ها هستند. مرد و زنی با اختلاف سنی که همسر یک دیگرند ولی این بار مرد بزرگتر از زن است و به همین جهت باعث شده تا حساسیت اجتماعی در بین مردم پیدا نکند.

این روزها در سینمای ایران مسائل فمینیستی جذابیت خاصی پیدا کرده و شاید برخی فیلمسازان به دنبال ترویج تفکر فمینیستی باشند و در مقام اعتقاد چنین نظریه ای را پذیرفته باشند. اما در فیلم پاکروان هرچند شمه هایی از این موضوع دیده می شود ولی آن چنان خبری از چنین تفکری نیست و گویا او نخواسته سوار بر این موج خروشان و پرمخاطب شود.