در پاسخ به اولین سوال باید گفت: ماده 1107 قانون مدنى جمهوری اسلامی ایران نفقه را تامین همه نیازهاى متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزینه‌هاى درمانى و بهداشتی و خادم در صورت عادت تعریف می‌کند.
خبرنامه دانشجویان ایران: «زن باید بساز باشد» جمله‌ای است که بارها و بارها از دوروبری‌هامان شنیده‌ایم. اما این جمله به معنای آنست که زن باید از حق و حقوق خود بگذرد و مورد ظلم واقع شود یا اینکه زن باید قناعت پیشه کند و فراتر از توان همسرش از او درخواستی نداشته باشد؟
به گزارش خبرنامه دانشجویان ایران به نقل از فارس؛ مساله مهمی که معمولا زنان ایرانی به آن خیلی توجه نمی‌کنند نفقه است.
زن نفقه‌اش را از مرد طلبکار است و طبق ماده 1115 قانون مدنی اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداری کرد زن حق دارد به دادگاه مراجعه کند و دادگاه نیز مکلف است که میزان نفقه زن را بر مبنای وضعیت زن و متناسب با شأن خانوادگی او تعیین و شوهر را به پرداخت آن الزام نماید.
حال چند سوال پیش می‌آید:
1. میزان نفقه زن چقدر است و چگونه تعیین می‌شود؟
2. زن چگونه می‌تواند نفقه خود را مطالبه کند؟
3. پس از فوت همسر نفقه زن چگونه پرداخت می‌شود؟
4. نفقه از چه زمانی بر عهده مرد است؟
5. آیا هزینه‌های تحصیل هم جزو نفقه است؟
در پاسخ به اولین سوال باید گفت: ماده 1107 قانون مدنى جمهوری اسلامی ایران نفقه را تامین همه نیازهاى متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزینه‌هاى درمانى و بهداشتی و خادم در صورت عادت تعریف می‌کند.
تعیین نفقه بر اساس شئون خانوادگی و وضع مالی مرد
البته این تامین در مناطق و جاهای مختلف میزان و اندازه متفاوتی دارد و قانون برای آن حد مشخصی در نظر نگرفته است. به عبارتی میزان نفقه را شئون خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و صد البته وضع مالی مرد تعیین می‌کند. ضمن آنکه اگر زن و مردی در رقم تعیین شده توافق نداشته باشند، دادگاه میزان آن را مشخص می‌کند.
اما اگر مردی از پرداخت نفقه خودداری کرد می‌توان از طریق مراجعه به دادگاه آن را دریافت کند. زن در یک برگه عادی شکایت خود را نوشته و آن را به دادگاه ارائه می‌دهد در این صورت به شکایت وی خیلی سریع رسیدگی می‌شود و مرد ملزم و محکوم به پرداخت نفقه خواهد شد در این صورت اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری کند به زندان می‌رود البته لازم به ذکر است که نفقه مربوط به زمان حال از طریق کیفری قابل مطالبه و نفقه مربوط به گذشته با ارائه دادخواست حقوقی قابل پرداخت است .
5 ماه حبس برای مردی که نفقه نمی‌پردازد
طبق ماده 642 هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از پرداخت نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید دادگاه او را به سه ماه ویک روز تا پنج ماه حبس محکوم می نماید.
در بحث نفقه، قانون توجهی به توان مالی مرد ندارد، اما مطابق رویه های موجود، تمام کارشناسان نفقه در هنگام تعیین مبلغ، به توان مالی مرد نیز توجه می‌کنند، به طوری که اگر مرد توان مالی خوبی داشته باشد، حتما نفقه بالایی برای زن تعیین می‌کنند.
اگر مردی با توان مالی کم به سراغ دختری از طبقه بالا برود قانون گذار به نیازهای زن متناسب با شأن او توجه دارد و زیاد کاری با توان مالی مرد ندارد، به عبارتی اگر مرد برای بدست آوردن جایگاه خاص با زنی از طبقه بالا ازدواج کند طبق قانون باید نفقه متناسب با شأن او را بپردازد.
البته زنانی که دچار این مشکل هستند زیاد خوشحال نباشند زیرا در این ماجرا رویه ای وجود دارد که بر اساس آن کارشناسان به خاطر مصالح خانواده، اعسار مرد (ناتوانی مالی) را به صورت پنهان در نظر می‌گیرند و در تعیین میزان نفقه، مراعات مرد را می‌کنند.
نفقه بعد از مرگ شوهر
زنان بدانند که بعد از مرگ همسر خود نیز به آنها در مدت معینی (عده) نفقه تعلق می‌گیرد. به موجب اصلاحی سال 1381 قانون مدنی زن در زمان عده همسر فوت شده خود می‌تواند از اموال کسانی که پرداخت نفقه بعد از مرگ مرد به عهده آنان است نفقه طلب کند. اگر شوهر فوت نکرده باشد و مفقود شده باشد زن می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و حاکم شرع نیز از اموال غایب به قدر نفقه در اختیار زوجه قرار می‌دهد.
در فاصله عقد و عروسی نفقه تعلق نمی‌گیرد
در فاصله میان عقد و انجام ازدواج نفقه ای به زن تعلق نمی‌گیرد مگر اینکه زن برای شروع زندگی اعلام آمادگی کرده باشد اما مرد از بردن همسرش خودداری کند که در این صورت زن صاحب نفقه می‌شود. در این صورت نیز زن باید بتواند ادعای خود را ثابت کند یعنی یا باید به نزدیک‌ترین مجتمع قضایی محل سکونت خود مراجعه و 3 برگ اظهار نامه دریافت و آمادگی خود را اعلام کند یا اینکه چند نفر را به شهادت بگیرد و استشهادیه‌ای تنظیم کند.
همچنین به زنی که بعد از عقد شروع به زندگی زناشویی و رفتن به خانه شوهر را مشروط به پرداخت مهریه کند نفقه تعلق می گیرد و مرد باید نفقه وی را بپردازد. این امر در ماده 1085 قانون مدنی به طور کامل آمده است.
اما به طور طبیعی از زمان شروع زندگی زناشویی پرداخت نفقه بر مرد واجب می‌شود.
در خانه همسرتان به تحصیل ادامه دهید
در میان همه دعواهای زن و شوهری و نفقه ای، این سوال پیش می‌آید که آیا هزینه‌های تحصیل زن نیز جزو نفقه و به عهده مرد است.
در این باره دو عقیده وجود دارد: یکی نظر این است که نفقه فقط شامل نیازهاى ضرورى با توجه به عرف است که تحصیل جزو آن نمی‌شود و دوم اینکه براساس عرف تأمین هزینه لوازم اولیه و آسایش جزو نفقه بوده و تأمین مخارج تحصیل نیز جزو نیازهاى اولیه زندگى امروز محسوب و در زمره نفقه به حساب می‌آید.
در ماده 1107 قانون مدنى نیز «تمام نیازهاى متعارف» جزو نفقه به حساب آمده است که هزینه‌های تحصیل را نیز شامل می‌شود. به قول معروف تحصیل به خرج شوهر.
اما باید گفته شود که پرداخت نفقه زن به دو صورت ممکن است، یکى آنکه زن به طور مداوم و روزمره درمنزل مرد نیازهاى خود را تأمین می کند و آن دو برسر یک سفره هستند، راه دوم نیز به این صورت است که زن به طور روزانه یا ماهیانه یا هفتگى نفقه خود را به طور جداگانه طلب کند که دراین صورت مرد مکلف است این مبلغ را بپردازد.
همچنین عقد موقت نفقه ندارد الا اینکه در زمان عقد شرط شده باشد که باید نفقه پرداخت شود.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که طبق ماده 1085 قانون مدنی زن حق دارد تا زمانی که مهریه به او پرداخت نشده از انجام وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند به شرط آن که مهریه دارای اجل و زمان نباشد و به اصطلاح حال باشد، پس اگر مهریه زن پرداخت مبلغی برای دو سال بعد از عقد باشد مهریه زن مؤجل است نه حال، لذا زن حق ندارد از انجام وظایف خود امتناع کند.
باید توجه داشت اگر زن به واسطه عدم پرداخت مهریه از انجام وظایف خود در مقابل شوهر خودداری نماید این امر مانع از استحقاق برای دریافت نفقه نیست.
همچنین زمانی پرداخت نفقه بر مرد واجب می‌شود که همسرش به او تمکین کند و به وظایف زناشویی خود عمل کند.
