به گزارش خبرنامه دانشجویان به نقل ازاعتماد، ناگفته پیداست که ورود هواپیماهای نو به ناوگان هوایی ایران در درجه اهمیت بیشتری نسبت به بحث‌های حاشیه‌ای دارد که این روزها گریبان بخش هوایی کشور را گرفته است.
سال گذشته و بعد از کشمکش‌های منتهی به امضای برجام بود که نیاز ناوگان هوایی کشور به هواپیمای نو ٥٠٠ فروند خوانده شد و مسوولان هوایی کشور اعلام کردند که این نیاز باید تا حدود ٧ سال تامین شود. برهمین اساس هم مقرر شد با امضای پیش قرارداد خرید هواپیما ایران ١١٨فروند از ایرباس به قیمت ١٠ میلیارد و ٥٠٠ میلیون دلار، آسمان ایرلاین از شرکت بویینگ بیش از ١٠٠ فروند هواپیما به مبلغ ١٧ میلیارد دلار و ٢٠ فروند هواپیمای کوچک ٧٠ نفره از آی‌تی‌آر یکی از شرکت‌های زیرمجموعه ایرباس در ایتالیا به روش اجاره به شرط تملیک خریداری شود، تا به این ترتیب ناوگان هوایی کشور نفس بکشد و فرآیند نوسازی را بعد از ٣٨ سال آغاز کند؛ موضوعی که در همان زمان به دید شک نگریسته می‌شد. در میانه هجوم شایعات و نقدها بالاخره دو غول بزرگ صنعت هوایی ایرباس و بویینگ پای میز قرارداد نشستند. با همه ایرادات و بن‌بست‌های موجود قراردادهایی را امضا کردند و متعهد شدند تا طبق آن نزدیک به ٢٠٠ هواپیمای نو را به ایران بفروشند.
بر این اساس هم سه فروند ایرباس نو در ماه پایانی سال ٩٥ و روزهای نخست سال ٩٦ به ایران ایر تحویل شد. در گام نخست ایرباسی‌ها به قول خود عمل کردند. سپس بویینگ پای میز قرارداد نشست و متعهد شد تا بچه بویینگ‌های خود را راهی ایران کند. سومین قرارداد جدید مربوط به هواپیماساز ایتالیایی(ATR) است که در لیست تعهداتش ایران را جای داده تا ضمن ثبت لغو تحریم‌های بین المللی علیه ایران را محکم‌تر کند.
هرچند ورود هواپیماهای جدید به ایران موجب شد تا تابوی عدم ورود هواپیمای جدید شکسته شود اما هنوز هم حرف و حدیث‌ها در مورد ناوگان هوایی جدید بسیار است. حرف و حدیث‌هایی که از ایراد گرفتن به نوع هواپیما و نحوه ورود و پرداخت اقساط آغاز می‌شود و حتی به نوع استقبال از این هواپیماها و نوع فعالیت‌شان ختم می‌شود.
البته نباید فراموش کرد که در این میان اظهارنظر برخی مسوولان و دست‌اندرکاران نیز در وارد کردن ایرادات مختلف موثر است. هفته پیش و زمانی که بحث مرجوعی بودن آخرین هواپیمای ایرباس وارداتی مطرح شد و کار را به جایی رساند که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در مورد آن برخوردی خاص داشته باشد که مورد انتقادهای فراوان قرار گرفت.
در این میان اما اصغر فخریه کاشان، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل شاید بیشترین مذاکرات را با طرف‌های خارجی برای واردات هواپیما انجام داده بر موضوع مرجوعی بودن این هواپیماها صحه گذاشت و گفته است: «این هواپیما مرجوعی است اما نه به معنای متعارفی که در نظر همگان وجود دارد.»
چند روز بعد از این اظهارنظر روز گذشته وی از بررسی شرایط تحویل‌گیری بویینگ‌های خریداری شده توسط ایران خبرداد و گفت: «دلیل استفاده از واژه مرجوعی از سوی برخی رسانه‌ها یا از روی ناآگاهی است یا به قصد تخریب بزرگ‌ترین اتفاق صنعت هوایی کشور است.»
وی در عین حال تاکید کرده است: «دفتر دارایی‌های خارجی خزانه‌داری کل امریکا(OFAC) مجوز ۲۰۰ فروند هواپیما را صادر کرده است نه ۱۸۰ هواپیما را. از این تعداد مجوزهای صادر شده از سوی اوفک ۱۰۰ مورد آن برای ایرباس، ۸۰ مورد آن برای بویینگ و ۲۰ مورد آن برای ای.تی.آر است. ضمن اینکه این رقم برای کل خریدهای ایران و نه فقط برای بویینگ صادر شده است.»
مذاکره کننده ارشد هوایی ایران، در خصوص خبر تحویل نخستین بویینگ به ایران ۱۱ ماه زودتر از موعد مقرر که از سوی برخی رسانه‌های تخریب‌کننده تاریخی‌ترین قرارداد خرید هواپیما به عنوان هواپیمای مرجوعی شرکت ترکیش ایرلاینر معرفی شده است، گفت: «نخست باید بگویم استفاده از واژه مرجوعی غلط و یک اشتباه است. هواپیمای فعلی که بویینگ پیشنهاد تحویل آن به ایران را داده هواپیمای مرجوعی ترکیه نیست.
این واژه غلطی است که استفاده می‌شود. هواپیمای مرجوعی به معنای آن است که از سوی یک شرکت هواپیمایی خریداری شده و سپس پس داده شده است و طرف سوم با خود خریدار روبه‌رو می‌شود نه با سازنده اصلی هواپیما. در حالی که ایران با دو کمپانی بویینگ و ایرباس به صورت مستقیم وارد مذاکره شده است. دوم اینکه اصلا این هواپیما (هواپیمای پیشنهادی بویینگ به ایران) فروخته نشده است. یعنی مثل هواپیماهایی که ما سفارش می‌دهیم در رزرو (ترکیه) بوده است. گاهی کشور سفارش دهنده به دلایلی مثل عدم تامین اعتبار یا نداشتن خلبان و فرودگاه تحویل را به تاخیر می‌اندازد. در مورد این هواپیما هم همین‌طور است. ترکیش ایرلاینر قرار بود هواپیمایی را از بویینگ در ماه مه یا آوریل بگیرد. به هر دلیلی منصرف شده است و از تحویل هواپیما خودداری کرده است و به بویینگ اعلام کرده سال دیگر این هواپیما را تحویل می‌گیرم.»
فخریه کاشان ادامه داد: «از طرفی ایران قرار است سال دیگر هواپیماهای ثبت سفارش شده خود را تحویل بگیرد، اما بویینگ به ما اعلام‌کرد که هواپیمایی با چنین مشخصاتی موجود است آیا شما تمایل به تحویل آن دارید؟ ایران نیز در پاسخ درخواست تحویل مشخصات فنی هواپیما را مطرح کرد. گفتیم اطلاعات را به ما بدهید تا بررسی کنیم و ببینیم به درد ما می‌خورد یا خیر؟ اگر به درد می‌خورد مذاکره می‌کنیم و نهایتا هواپیما را از بویینگ و نه از ترکیه تحویل می‌گیریم. این هواپیما هنوز تحویل دولت ترکیه داده نشده است. مهم‌تر اینکه برای خرید این هواپیما هنوز تصمیم نگرفته‌ایم؛ کارشناسان هما در حال بررسی هستند که ببینند این هواپیما همان مشخصاتی را دارد که ایران سفارش داده و آیا مورد نیاز ایران است یا خیر؟ در صورتی که ایران این هواپیما را بپسندد و همه توافقات انجام شود تا تیرماه آینده آن هم مشروط به عدم تغییر دکوراسیون داخل هواپیما، تحویل ایران داده می‌شود. اما ما حتی هنوز تصمیم نگرفته‌ایم که این هواپیما را می‌خواهیم یا خیر؟ حتی برای داشتن آن مذاکره هم نکرده‌ایم. ایران هنوز در حال بررسی پیشنهاد بویینگ برای تحویل هواپیما است. مشخصات فنی این هواپیما صد صفحه است. اگر کارشناسان فنی ما مشخصات فنی را تایید کردند بعد وارد مذاکره در خصوص تغییر دکوراسیون داخلی هواپیما می‌شویم. اما در این لحظه هنوز تصمیمی نگرفته‌ایم.»
مذاکره کننده ارشد هوایی ایران، گفت: «در صورت قبول درخواست بویینگ از سوی ایران، تحویل اولین هواپیما از هواپیماهای سفارش داده شده به بویینگ نزدیک به ۱۱ ماه زودتر شروع می‌شود و در صورت عدم موافقت نهایی برای گرفتن این هواپیما، در فروردین ۱۳۹۷ نخستین فروند از هواپیماهای سفارش داده شده را تحویل می‌گیریم.»
فخریه کاشان همچنین با اعلام اینکه از سه فروند ایرباس تحویلی به ایران هیچ یک مرجوعی نیستند، تاکید کرد: «دلیل استفاده از این واژه از سوی برخی رسانه‌ها یا از روی ناآگاهی است یا به قصد تخریب بزرگ‌ترین اتفاق صنعت هوایی کشور است. خریدهای ما مستقیم است که تفاوت‌های زیادی با خرید مرجوعی دارد. ما خدمات بعد از فروش را از خود کمپانی می‌گیریم. طرف ما خود کمپانی‌های سازنده هواپیما هستند. ایران خریدار هواپیماهای صفر است که هیچ پروازی نداشته‌اند.»
وی درخصوص خرید ۱۲ هواپیمای سوخو ۱۰۰ از روسیه نیز گفت: ما به عنوان وزارت راه و شهرسازی در جریان این مذاکرات نیستیم و این خریدها برای شرکت‌های خصوصی است و نه دولتی.
