پایان ماراتن دکتری 96 و چند نکته

خبرنامه دانشجویان ایران: محمد افکانه// اسامی پذیرفته‌شدگان نهایی آزمون دکتری سال تحصیلی 97-96 اعلام شد؛ آزمونی که در آن بیش از 260 هزار نفر ثبت‌نام کرده‌اند، ۲۱۲ هزار و ۹۴۱ داوطلب در جلسه آزمون حضور یافته‌اند، ۲۰۵ هزار و ۵۳۳ نفر کارنامه خود را مشاهده کرده‌اند و سرانجام حدود 200 هزار نفر مجاز به انتخاب رشته شده‌اند. یعنی تقریبا تمام کسانی که ‌انگیزه ثبت‌نام در آزمون دکتری و توانایی اخذ کارنامه از سایت سازمان سنجش را داشته‌اند، مجاز به انتخاب رشته شده‌اند.

75 هزار و 148 داوطلب مجاز به انتخاب کدرشته‌های تحصیلی دوره‌های روزانه و همچنین سایر دوره‌های آموزش عالی شده‌ و همچنین 124 هزار و 155 داوطلب مجاز به انتخاب کدرشته‌های تحصیلی به جز دوره‌های روزانه شده‌اند. در کنکور سال جاری ظرفیت پذیرش دانشجویان دکتری در دوره‌های روزانه و سایر دوره‌های دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی دولتی ۱۴ هزار و ۴۱۴ نفر تعیین شده است که این ظرفیت بدون احتساب ظرفیت پذیرش در دانشگاه آزاد اسلامی است. همین اعداد و ارقام خود بسیار جای تامل و بررسی دارد که در این مجال نمی‌گنجند ولی توصیفی آماری از شرایط موجود داوطلبان کنکور دکتری سال جاری است.

در چهار سال گذشته بیشترین تغییرات و نوسانات در چگونگی برگزاری آزمون، زمان‌بندی، سرفصل‌ها، ظرفیت‌ها و هرآنچه به کنکور دکتری مربوط می‌شود اتفاق افتاده است. در یک سال نمره آزمون کتبی و مصاحبه کتبی را 30 به 70 اعلام کرده، سال بعد 0 به 100 شد و سال دیگری 50 به 50 و همه این تغییرات معمولا بعد از شروع ثبت‌نام دکتری اعلام و قطعی می‌شدند.

در کنکور 96 نسبت نمره آزمون کتبی به مصاحبه 50 به 50 بود، اما باز بعضی از دانشگاه‌ها مثل دانشگاه تهران به صورت جداگانه آزمون کتبی برگزار کرده و نمره آن را بخشی از مصاحبه، محاسبه می‌کردند. حال دانشجویی که از این هزارتوی آزمون عبور کند، شرکت در فرآیند مصاحبه خود قصه مفصلی دارد. برای سال جاری هر دانشجو میانگین 500 هزار تومان هزینه مصاحبه در دانشگاه‌های مختلف را پرداخت کرده است که برای یک دانشجو هزینه بالایی به نظر می‌رسد، بدون ارائه خدمتی خاص؛ منتظر شدن دانشجویان در ساعات طولانی در مکان‌هایی نامناسب، تداخل در زمان مصاحبه‌ها در دانشگاه‌های مختلف، انجام چند مصاحبه مختلف برای داوطلب در چند دانشگاه مختلف در یک روز و... مواردی هستند که برنامه‌ریزی ضعیف و ناکارآمد این حوزه را نشان می‌دهند.

در بعضی از دانشگاه‌ها از داوطلب هزینه مصاحبه دو گرایش از یک رشته را اخذ کرده‌اند ولی فقط یک جلسه مصاحبه برگزار کرده‌اند. از آنجا که نمره مصاحبه جدا از نمره آزمون کتبی محاسبه می‌شود، مطمئنا اینکه در جلسه مصاحبه از رتبه و اولویت انتخابی داوطلب پرسیده شود، کاری ناصواب است، امری که به صورت متداول در اکثر دانشگاه‌ها صورت گرفته و مطمئنا در قبول یا رد شدن داوطلبان موثر بوده است.

در بعضی از دانشگاه‌ها و رشته‌ها 6 تا هشت استاد همزمان از یک دانشجو فرآیند مصاحبه را انجام داده‌اند که مطمئنا شرایط استرسی خاص و سختی را برای داوطلب ایجاد خواهد کرد. اولویت دادن بر حفظیات داوطلب به جای توانایی‌های پژوهشی و تحقیقاتی از دیگر موارد بحث‌برانگیز در بازخوردهایی است که از متقاضیان گرفته شده است.

در مواردی هم اتفاقات و ابتکارات مثبتی در آزمون امسال روی داده بود، از جمله اینکه امکان تغییر اولویت‌های انتخابی بعد از مصاحبه‌ها بود که به صورت اطلاعیه رسمی به دانشجویان اطلاع داده نشده بود و آنها که از طریق سیستم پاسخگویی سنجش پیگیری کرده بودند از این امتیاز مطلع و بهره‌مند شدند و قابل تامل اینکه این تغییر اولویت را هم ‌باید به صورت دستی و از طریق فکس به سازمان سنجش اطلاع می‌دادند.

این موارد همه نکاتی بودند که شاید بعضی جزئی یا کلی بودند، اما تجمع آنها برای یک داوطلب آزمون دکتری، می‌تواند مشکل‌زا باشد. موید این سخن اینکه: در تازه‌ترین گزارش هیات عالی تجدید نظر دانشگاه‌ها، اعتراض به عدم پذیرش در مقطع دکتری پرارجاع‌ترین شکایات دانشجویان طی دو سال اخیر بوده است.

اما همه این سختی‌ها برای داوطلبان دکتری گذشته است. عده‌ای که قبول شده‌اند، این راه صعب را به شیرینی حصول نتیجه التیام بخشیده‌اند و آنهایی که قبول نشده‌اند، امیدوار به سال‌های آتی هستند.