اینترنت ADSL چیست و چرا هنوز محبوب است؟

خبرنامه دانشجویان ایران: اگر بخواهیم کمی از زرق و برق تبلیغات اینترنت پرسرعت 4G و 4.5G اپراتورهای همراه فاصله بگیریم و زمان را کمی به عقب برگردانیم، قطعا با یک عبارت جذاب در حوزه اینترنت رو به رو می شویم: اینترنت ADSL . در بخش اول این مقاله به بررسی مفاهیم اساسی و مزایای ADSL می‌پردازیم و در بخش دوم آن علاوه بر تکمیل این مفاهیم به سراغ مشکلاتی که در حین یک اتصال اینترنتی پیش می‌‌آید و راه های رفع آن‌ها خواهیم رفت.

به گزارش خبرنگار فناوری اطلاعات «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ احتمالاً صدای دینگ دینگ اتصال اینترنت Dial Up را به خاطر دارید. صدایی که بعید می‌­دانم فردی در دهه 80 با کامپیوتر و دنیای اینترنت سر کار داشته و آن را نشنیده باشد. اینترنتی که با کلی شوق و ذوق و با خرید کارت­‌های شارژ تهیه می‌­کردیم و پس از کسب اجازه برای قطع موقت تلفن منزل، می‌توانستیم لحظاتی هر چند کوتاه ولی لذت بخش را با اینترنت حداکثر 56Kbps آن دوران بگذرانیم. سرعتی که شاید باورش برای نسل جدید کمی سخت باشد اما برای ما یک خاطره شیرین از آغاز ورود به یک دنیای دیگر بود: دنیای اینترنت.

بله، فناوری Dial Up را می‌­توان تقریبا اولین درگاه ارتباطی ما با اینترنت دانست. هر چند به موازات آن اپراتور­های موبایل نیز سعی می‌کردند اینترنت GPRS را به مشترکان خود ارائه دهند، اما در آن دوران اینترنت کمی تخصصی تر از آن بود که نیاز افرادی باشد، که حداکثر استفاده از موبایل‌­های خود را استفاده از دوربین­‌های آن می‌دانستند.

پس از ورود و ارائه اینترنت Dial Up، به یکباره فناوری ای وارد زندگی ما شد که بسیار سر و صدا کرد. شرکت­‌های ارائه دهنده اینترنت تضمین می­‌کردند که اینترنتی به شما ارائه می‌­دهند که بدون قطعی تلفن بتوانید 24 ساعته به اینترنت متصل باشید و همزمان از اینترنت در کنار تلفن خود استفاده کنید. ویژگی که به تنهایی کافی بود تا سیل عظیمی از مردم به سمت دریافت این سرویس بشتابند. این سرویس که هنوز هم در کنار تمامی اینترنت­‌های جذاب نسل 3 و 4 موبایل حضوری موثر و فعال دارد، اینترنت ADSL نامیده می شود.

اینترنت ADSL چیست ؟
کلمه ADSL مخفف عبارت Asymmetric digital subscriber line و به معنای خط مشترک دیجیتال نامتقارن است. اگر بخواهیم کمی تخصصی تر صحبت کنیم، می­‌توان گفت در نامگذاری این فناوری، انتخاب هر کلمه معنای خاصی را به همراه دارد.

کلمه Line یا همان خط، بیان کننده خطوط تلفن است. خطوط تلفنی که از قبل و برای ایجاد تماس‌­های تلفنی وجود داشت. این فناوری بیان می‌­کرد که اینترنت را می‌­توان بدون ایجاد هر گونه سیم کشی و هزینه جدید و دقیقا بر روی همان خطوط تلفن سابق ارائه داد. ویژگی که می­‌توان آن را مهم ترین دلیل برای پیشرفت سریع و پرشتاب این فناوری دانست.

کلمه Subscriber که معنای مشترک را دارد، بیان گر همان خطوطی است که مشترک مخابرات از طریق آن‌ها به مرکز مخابراتی متصل می­‌گردد. در واقع هر شماره تلفن ثابت علاوه بر اشتراک تلفن می­تواند به عنوان اشتراک اینترنت نیز استفاده گردد.

کلمه Digital نیز بیان­گر ارتباط دیجیتالی است، ارتباطی که حاصل آن انتقال داده‌­های کامپیوتری به صورت 0 و 1 و با استفاده از مدلاسیون­­‌های دیجیتالی صورت می­‌گیرد.

اما یکی از مهم ترین کلمات که این فناوری را از دیگر دسته‌­های xDSL متمایز می­‌کند، کلمه Asymmetric به معنای نامتقارن است. یکی از مهم ترین ویژگی­‌های این فناوری عدم تقارن پهنای باند ارسالی و دریافتی است. در واقع به دلیل اینکه عمده ترافیک کاربران در بخش دانلود و دریافت صفحات وب و فایل­‌های مربوطه از سرور‌ها می­‌باشد و ترافیک آپلود کاربران معمولی تنها محدود به ارسال درخواست دانلود آن‌ها می­‌شود، این فناوری به صورت کاملا هوشمند پهنای باند خود را تقسیم کرده و پهنای باند آپلود را تقریبا ده درصد پهنای باند دانلود قرار داده است.

در تصویر بالا علاوه بر نامتقارن بودن پهنای فرکانسی آپلود و دانلود، می‌­توان مهمترین مزیت فناوری ADSL را مشاهده کرد. جایی که پهنای باند صوت با رنگ قرمز و با یک حاشیه امنیت مناسب جدا از پهنای باند داده قرار گرفته است. این فاصله بعلاوه اسپلیتری که در سر راه سیم تلفن قرار می‌­گیرد سبب می­‌شود تا کاربر بتواند همزمان هم از تلفن خود استفاده کند و هم به اینترنت دسترسی داشته باشد.

اینترنت ADSL چگونه کار می‌کند ؟
تصویر مقابل شمایی از نحوه اتصالات را در ناحیه کاربر نمایش می‌­دهد. پس از دریافت اشتراک اینترنت از شرکت­‌های اینترنتی، سیم تلفنی که وارد منزل شما می­‌شود علاوه بر صوتی که از سمت مخابرات و برای برقراری تماس‌ها می­‌باشد، حاوی داده­‌های دیجیتال نیز می‌باشد. برای جداسازی صوت از داده، در اولین گام بر سر راه سیم تلفن یک اسپلیتر قرار می‌گیرد تا ورودی صوت و داده را به دو خروجی جداگانه صوت و داده تبدیل کند. سپس خروجی صوت به تلفن متصل می­‌گردد تا مانند سابق بتوانید از خط تلفن تان تماس دریافت کنید و خروجی داده نیز به مودم متصل می‌­گردد.

مودم ADSL اما بر خلاف مودم­‌های Dial Up تنها وظیفه مدلاسیون و تبدیل امواج آنالوگ به دیجیتال و بر عکس را ندارد. بلکه در کنار این وظیفه اصلی، مودم‌ها می­‌توانند خدمات گوناگون و متنوعی را به کاربران ارائه دهند. خدماتی مانند ارائه دسترسی باسیم و بی سیم، امکان محدود کردن دسترسی، امکان اعتبارسنجی اشتراک کاربر بدون نیاز به اتصالات جداگونه در دستگاه­‌های متصل به مودم، امکان ارائه دسترسی به تعداد دستگاه­‌های متعدد و ...

بنابراین اگر بخواهیم مسیر داده‌­های ارسالی از سمت کامپیوتر خود به اینترنت را بررسی ­کنیم، می‌توان مسیر را بدین گونه شرح داد:
داده دیجیتالی ایجاد شده در کامپیوتر به سمت مودم فرستاده می‌­شود، مودم داده را به امواج مناسب آنالوگ تبدیل کرده و به سمت اسپلیتر می­‌فرستد، اسپلیتر نیز صوت را به همراه داده ترکیب می‌کند و به سمت پریز تلفن ارسال می‌کند.

اما سوال مهم اینجاست. سرنوشت داده وقتی از پریز تلفن منزل شما خارج می‌­شود چیست و چگونه این داده که در کنار خود صوت را نیز به همراه دارد، وارد دنیای اینترنت می‌شود و به مقصد خود می‌رسد؟

اینترنت از اینجا آغاز می­‌گردد
داده اینترنتی ما که داده صوتی را نیز در کنار خود می‌بیند، وارد نزدیک ترین مرکز مخابراتی می‌شود. تا اینجای کار هیچ تغییری در بستر ارتباطی ایجاد نشده است و همان داده صوتی که قبلا برای برقرای تماس به مرکز مخابراتی ارسال می‌شد، این بار در کنار داده اینترنتی وارد مرکز مخابراتی می‌­شود.

اما آغاز داستان در اینجاست. جایی که همکاری شرکت‌های ارائه­ دهنده اینترنت (Internet Service Provider) و مراکز مخابراتی شکل می‌گیرد. داده وارد شده به مرکز مخابراتی توسط تجهیزات شبکه ای که مهمترین آن‌ها DSLAM نام دارد، تقسیم می‌­شود. بخش صوت همان مسیر اصلی خود را پی‌می­‌گیرد تا به مقصد تماس تلفنی برسد. اما داده اینترنتی که توسط DSLAM از صوت جدا شده است وارد تجهیزات شبکه ای و درگاه خروجی شرکت ارائه دهنده اینترنت (ISP) می‌شود. از آنجا داده رسماً وارد اینترنت می‌شود و مسیر خود را طی می‌­کند تا به مرکز مخابراتی مقصد برسد.

در مقصد نیز عکس همین روال طی می‌­شود. داده اینترنتی پس از ورود به مرکز مخابراتی با داده صوتی ترکیب شده و از طریق سیم­‌های تلفنی به سمت منزل مشترک حرکت می­‌کند. در منزل مشترک نیز به همان ترتیب داده مسیر خود را از اسپلیتر و مودم طی می­‌کند تا به کامپیوتر مقصد برسد.

در تصویر زیر می­‌توانید یک شمای کلی از مسیر اتصال کامپیوتر خود به اینترنت را مشاهده کنید.

راه اندازی سرویس اینترنت ADSL
اما برای راه اندازی یک سرویس اینترنت ADSL چه اقداماتی باید انجام شود؟ در واقع طبق توضیحات انجام شده تا بدینجا، باید متوجه شده باشید که اقدامات انجام شده در دو قسمت صورت می­‌گیرد: اول اقداماتی که از جانب مرکز مخابراتی و ارائه دهنده سرویس اینترنت صورت می­‌گیرد تا خط تلفن شما به اینترنت متصل گردد. این کار را در اصطلاح "رانژه" کردن خط گویند و کلیه اقدامات لازم توسط ISP صورت می‌­گیرد. در انتها ISP برای شناسایی و کنترل سرویس شما، به شما یک یوزر نیم و پسورد و دو عدد VPI و VCIرا ارائه می‌­دهد.

در این مرحله نیاز است تا شما قسمت دوم اقدامات را انجام دهید: اقداماتی که در منزل شما صورت می­‌گیرد. معمولا غالب شرکت­‌های ارائه دهنده سرویس اینترنت این اقدامات را نیز تحت عنوان "تحویل سرویس" برای شما انجام می­‌دهند. اما اگر خودتان بخواهید نصب سرویس خود را انجام دهید، چه مراحلی را باید طی کنید؟

تنظیم و نصب مودم
شاه راه اصلی ارتباطی در منزل شما دستگاه مودم است. در واقع شرکت ارائه دهنده سرویس اینترنت اتصال خود را به مودم شما برقرار می­‌کند. برای اینکار نیاز است تا ابتدا اتصالات را برقرار کنید. سپس با استفاده از کامپیوتر یا دستگاه بی سیم وارد مودم خود شده و تنظیمات آن را انجام دهید که به این کار به اصطلاح "کانفیگ مودم" گویند.

برای کانفیگ مودم، کافی است مرور اینترنتی خود را باز کرده و آدرس پیش فرض مودم را وارد کنید. آدرس غالب مودم‌­های موجود در بازار به صورت 192.168.1.1 می‌­باشد. با وارد کردن این آدرس صفحه ای مانند صفحه زیر برای شما نمایش داده می‌­شود :

در این مرحله شما نیاز است یوزر‌نیم و پسورد مودم را وارد نمایید. این مقادیر که معمولا به صورت پیش فرض کلمه admin می­‌باشند در پشت مودم یا روی جعبه مودم نوشته شده است. با وارد کردن این مقادیر و کلیک بر روی دکمه Login وارد صفحه تنظیمات مودم می‌­شوید.

این صفحه برای مودم‌­های مختلف دارای ظاهری متفاوت است اما غالب مودم‌­های جدید در منوی خود گزینه ای به نام Setup Wizard دارند که با کلیک بر روی آن راهنمایی چند مرحله ای نمایش داده می­‌شود که در هر مرحله اطلاعات لازم را وارد کرده و به مرحله بعدی می‌­روید.

جدا از ورود زبان و تاریخ و مرحله مربوط به تنظیمات وای فای، صفحه تنظیمات اصلی که مربوط به شناسایی شما توسط ISP می‌­باشد، صفحه ای مانند شکل زیر می­‌باشد:

در این مرحله اطلاعات دریافتی از شرکت ارائه دهنده سرویس اینترنت را وارد می‌­کنیم که شامل یوزرنیم و پسورد دریافتی به همراه دو عدد VPI و VCI است. پس از وارد کردن اطلاعات فوق و ذخیره تنظیمات، در صورت برقراری اتصال درست و عدم مشکل، چراغ‌­های DSL و Internet مودم شما روشن می‌­شود و به اینترنت متصل می­‌گردید.

مشکلات رایج در اتصال به اینترنت ADSL
در پایان به برخی از متداول ترین مشکلات پیش آمده در ایجاد اتصال اینترنت ADSL اشاره می‌­گردد و راه حل‌­هایی کوتاه برای حل سریع آن ها پیشنهاد می‌­گردد.

مشکل: چراغ DSL مودم خاموش است یا چشمک می‌­زند.
راه حل: این مشکل به دلیل ارتباط نامناسب مودم با مرکز مخابراتی است. گاها به دلیل خرابی اسپلیتر ممکن است چراغ DSL چشمک بزند اما اگر چراغ خاموش باشد باید از درست بودن اتصالات داخلی منزل مطمئن­ شد. اگر اتصالات صحیح بود، نیاز است برای بررسی بیشتر با مرکز ارائه دهنده خدمات اینترنتی تماس گرفته شود.

مشکل: چراغ Internet  قرمز و یا خاموش است.
راه حل: این مشکل عمدتا به دو دلیل پیش می‌­آید: دلیل اول درست انجام نشدن کانفیگ و تنظیمات مودم است که باید بررسی شود. دلیل دوم ایجاد اختلال موقت در مرکز مخابراتی مربوطه می‌­باشد که نیاز به بررسی از طریق مرکز ارائه دهنده خدمات اینترنتی می‌­باشد.

مشکل: چراغ DSL و Internet روشن است اما سایتی باز نمی‌شود.
راه حل: در این مرحله اولین نکته چک کردن زمان و حجم سرویس می­‌باشد که غالب شرکت‌­های ارائه دهنده خدمات اینترنتی یک پنل کاربری برای بررسی وضعیت در اختیار کاربران قرار می‌­دهند. اگر زمان سرویس و حجم شما هم چنان باقی مانده باشد نیاز است برای بررسی بیشتر با مرکز ارائه دهنده خدمات اینترنتی تماس بگیرید. معمولاٌ در صورت اتمام حجم یا زمان سرویس شما، شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنتی این موضوع را به شما اطلاع می‌دهد.

مشکل: برخی سایت‌ها یا اپلیکیشن‌ها را باز می­‌کند و برخی دیگر را خیر.
راه حل: عمده دلیل این مشکل به دلیل اختلالات ایجاد شده در DNS می‌باشد. برای حل این مشکل راه‌حل‌های متعددی وجود دارد که ساده ترین آن‌ها، IP دادن دستی به سیستم می‌­باشد. با این کار معمولا آدرس سرور DNS را بر روی آدرس معروف 8.8.8.8 تنظیم می‌­کنند که متعلق به سرور DNS گوگل می­باشد.

اینترنت ADSL با همه سادگی‌ها و دشواری­‌هایش امروزه در تمامی خانه­‌‌های‌‌مان وجود دارد و مورد استفاده قرار می‌­گیرد. در سال­‌های اخیر شرکت­‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی و شرکت زیرساخت با بهبود اتصالات و تجهیزات خود به دنبال افزایش سرعت و کیفیت خدمات خود هستند و این موضوع را می­‌توان در سال­‌های اخیر به صورت کاملاً مشهود مشاهده کرد. علاوه بر کیفیت خدمات، هزینه مناسب و راه اندازی سریع، سبب شده است تا اینترنت ADSL همچنان به عنوان یکی از محبوب ترین سرویس­‌های دسترسی به اینترنت مورد استفاده قرار گیرد.