دکتر حسین میرزایی، رئیس دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فارابی در گفتوگو با خبرنگار گروه اندیشۀ فارس فقدان سیاست‌گذاریِ علم در جشنواره فارابی را تایید کرد.
به گزارش خبرنامه دانشجویان ایران: روز گذشته مراسم اختتامیه دهمین جشنواره فارابی با حضور وزیر علوم و معاون اول رئیس جمهور در سالن اجلاس سران برگزار شد. جشنواره فارابی مهمترین جشنواره علوم انسانی در کشور به حساب می‌آید که در آن هر سال برگزیدگان رشته‌های مختلف علوم انسانی تقدیر می‌شوند. پرسش از سیاست‌های جشنواره فارابی، نشان‌دهندۀ جهت علمی کشور است. به نظر می‌رسد جشنواره‌هایی این‌چنین بدون اینکه سیاست مشخصی را دنبال نمایند، اغلب به تشریفاتی دولتی تبدیل می‌شوند که حاصلی جز سر و صدای رسانه‌ای ندارد. دکتر حسین میرزایی، رئیس دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فارابی در گفتوگو با فارس، فقدان یک سیاست معنادار دربارۀ علم را در این جشنواره تایید کرد و وجود چنین سیاستی را نیز چندان ضروری ندانست!
متن گفت‌وگوی با میرزایی در ادامه می‌آید:
سیاست‌های دولت آقای دکتر روحانی درباره جشنواره فارابی را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه دستاوردهایی را برای خود برمی‌شمارید؟
جشنواره فارابی به سیاست دولت ارتباطی ندارد. به‌طور کلی باید بگویم، جشنواره فارابی جشنواره ویژه تحقیقات علوم انسانی و اسلامی است که امسال شاهد دهمین دوره آن هستیم و اساساً مسأله جشنواره فارابی مسأله شکل‌گیری جشنواره مستقلی برای علوم انسانی و اسلامی بود. از باب تأکید و ضرورتی بود که احساس می‌شد این جشنواره به‌صورت مستقل تأسیس شود. تا قبل از این جشنواره خوارزمی مشترکاً هم عهده‌دار حوزه فنی مهندسی و علوم پایه بود و هم در آن به علوم انسانی توجه می‌شد. اما در حال حاضر جشنواره فارابی حوزه علوم انسانی و اسلامی را در برمی‌گیرد.
تا کنون سه بار آقای دکتر روحانی در جشنواره فارابی سخنرانی کرده‌اند. ایشان بحث‌هایی را در این جشنواره در رابطه با علم مطرح کردند، مثل صحبتی که درباره عدم امکان مهندسی علوم انسانی و نقش هدایت‌گری این علوم و سفارش‌ناپذیری‌شان گفته بودند. آیا شما به‌عنوان یکی از نقاط مهم سیاست‌گذاری علم در کشور درباره اینکه علوم انسانی ما باید به کدام سمت برود تئوری و نظرگاه خاص خود را دارید؟
جشنواره فارابی وظیفه و کارش سیاست‌گذاری برای علم نیست. سیاست‌گذاری را وزارت‌خانه‌ها انجام می‌دهند. آن‌چه بیشتر در سخنان رئیس‌جمهور بود، تأکید بر وجوه کاربردی علوم انسانی و تأکیدی که ایشان دارند اینکه علوم انسانی باید به مسائل جامعه بپردازد. از جمله یک بار، اشاره جدی به محیط زیست داشتند و نقشی که علوم انسانی در این مسائل دارد یا بحث‌های پولی و بانکی. از طرف دیگر دائم بر این تأکید داشتند اگر توفیقی در کشور داشته باشیم قطعاً بخش عمده‌ای از این توفیق ناشی از علوم انسانی و ارتقایی است که در این حوزه داریم. مثلاً برجام که پدیده علوم انسانی بوده است؛ یعنی جنسِ کاری که صورت گرفته است از حقوق بین‌الملل، بحث روابط بین‌الملل، علوم سیاسی و ساحت‌های مختلف دیگر بحث‌های حقوقی و دیگر جنسش علوم انسانی است.
مسأله اینجاست که اگر روی روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، فلسفه یا دیگر رشته‌های علوم انسانی تأکید بشود معنای خاصی برای علم در کشور ایجاد می‌کند. به هر حال داشتن تصمیم و سیاست دراین‌باره توسط جشنواره ضروری است.
واقعیت امر این است که چنین سیاستی نداریم. جشنواره چه در آن دوره، چه این دوره‌ها اصلاً ورود به این چیزها نمی‌کند. دلیلش این است که اثری که به جشنواره ارسال می‌شود هیئت‌داوران باید آن را احراز کند تا به‌عنوان اثر برگزیده معرفی شود. واقعاً نمی‌آییم یک رشته را برجسته کنیم. به‌رغم اینکه در دولت‌های مختلف جشنواره بوده استف مداخلات سیاسی در آن وجود نداشته است.
اتفاقا مداخله به آن معنای سیاسی رایجش مدنظر نیست. اما اینکه حتی در روان‌شناسی بر رفتارگرایی و علوم شناختی تأکید داشته باشیم دو فضای متفاوت علم را می‌سازد و همین‌جور در علوم دیگر. اینکه در کشورهای مختلف دنیا در حوزه‌های مختلف علمی سرمایه‌گذاری متفاوتی می‌کنند یعنی تلقی‌شان از علم اساساً متفاوت است؛ برخی‌ها در علوم بنیادی برخی‌ها در علوم مهندسی به نسبت‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند. حتی در زمینه آثار خارجی اینکه چقدر تمرکز بر آثار خارجی وجود داشته باشد معنایی برای مفهوم علم در ایران می‌دهد.
فرمایش شما کاملاً درست است، ولی جشنواره حالت عام دارد، ممکن است جشنواره‌های تخصصی این حالت را لازم باشد بیشتر داشته باشند. یک‌جاهایی که بحث نگاه این تیپی داریم جایزه ویژه می‌دهیم. مثلاً درباره بین‌رشته‌ای از باب ضرورت و اهمیت امسال اولین سالی بود که جایزه اعلام کردیم.
ممکن است نتوانیم تحلیلی از وضعیت جشنواره فارابی ارائه دهیم. از اینکه جشنواره‌ای که برگزار شد ما را به کدام سمت برد؟! به نظر شما دست آخر آیا تصمیمی در کار هست یا اینکه ممکن است جشنواره بیشتر به یک‌جور تشریفات دولتی تبدیل شود؟
آخرین سیاست جشنواره تقدیر از آثار ارزشمند و توجه ویژه به حوزه علوم انسانی است ولی این به معنای جهت‌گیری نبوده است. جهت‌گیری را بنده هم مثبت نمی‌دانم. ولی اینکه بخواهد جهت‌گیری شود خیر، بیشتر معیار این است که اثر، اثر قابلی باشد و آثار قابل و محققین قابل شناخته شوند.
