خبرنامه دانشجویان ایران: مهدی محمدی// در بحران ها و حوادثی مانند سیل و زلزله -که متاسفانه در کشور کم هم نیست- یک الگوی ثابت وجود دارد:
یکم- از همه فقدان رییس جمهور، بی علاقگی او به حضور در صحنه و سکوت او تا زمانی که وضعیت جمع و جور شود. رییس جمهور آشکارا نه تنها از اینکه خود راسا وارد میدان شود و مدیریت بحران را بر عهده بگیرد، گریزان است، بلکه تقریبا حتی یک مورد هم وجود ندارد او که شخصا به منطقه بحرانی سفر کرده باشد. آخرین مورد از این قبیل، سفر او به معدن فروریخته یورت در آزادشهر گرگان در بحبوحه انتخابات 96 بود که احتمالا در ذهن او به یکی از تلخ ترین تجربه های حضور در میان مردم تبدیل شد. اکنون وضع احتمالا بدتر است و روحانی می داند که پایش را هر جا بگذارد، آماج تندترین انتقادها خواهد بود.
دوم- ناکارآمدی، سردرگمی و نداشتن دستورالعمل ها، آمادگی ها و پروتکل های مشخص مدیریت بحران و عدم مهارت تصمیم گیری درست و سریع از سوی مدیران محلی. در مورد مربوط به آق قلا، استاندار در سفر خارج از ایران بود و حتی مشاهده تصاویر هجوم سیلاب به زندگی مردم هم او را به بازگشت فوری به ایران ترغیب نکرد. دولت نخست از او دفاع کرد و سپس تحت فشار رسانه ها مجبور به عزل او شد؛ آن هم نه از سوی رییس جمهور بلکه از جانب معاون اول او. سردرگمی مدیران محلی و عدم آمادگی آنها باعث می شود عموم این بحران ها از وضعیت محلی فراتر رفته و ابعاد ملی پیدا کند.
سوم- غلبه نهادهای غیر دولتی بویژه نظامیان سپاه و ارتش، در حضور میان مردم و کمک به آنها بر دولت. با اینکه نظامیان در ایران عموما در معرض حملات غربگرایان هستند و این غربگرایان خود را نماد و نماینده مردم هم می دانند، اما به همگام وقوع بحران ها، عموما از این افراد حضوری بیش از چند پست در شبکه های اجتماعی نمی توان دید و سازماندهی های اصطلاحا مدنی آنها هم مطلقا به کار کمک به مردم نمی آید چرا که اساسا برای شورش، نافرمانی و آشوب مناسب سازی شده است نه کمک. در این میان بار اصلی روی دوش نظامیانی است که دولت پنهان خوانده می شوند اما در وضعیت حاد بی دولتی، ظاهرا حتی غربگرایان هم باید شادمان باشند که دولت پنهان وجود دارد و گاه ظاهر می شود!
چهارم- هجوم فرصت طلبانه سلبریتی ها. تا پیش از این، بحران های اجتماعی و رنج مردم، فرصتی بود برای سلبریتی ها تا بیشتر خودنمایی کنند؛ اما اخیرا، به منبع کسب درآمد آنها هم بدل شده است. از زلزله کرمانشاه به این سو، سلبریتی ها از جانب همان شبکه های اجتماعی که آنها را به این موقعیت رسانده، تحت فشار قرار گرفته اند تا توضیح بدهند که چرا با جان و آبروی مردم کسب و کار می کنند. هنوز زیرساخت حقوقی برای کنترل این رفتار بی قاعده ایجاد نشده اما مقاومت اجتماعی در مقابل مرجعیت اجتماعی و سیاسی آنها آغاز شده است.
پنجم- آشکارشدن نبود طرح های جامع برای پیشگیری، کاهش خسارت و مصون سازی، به اضافه عدم مشاهده برخورد با متخلفان. مردم به یاد نمی آورند که دولت پس از هیچ بحرانی گزارش داده باشد برنامه هایی تدوین و پروژه هایی آغاز شده برای عدم تکرار موارد مشابه و مصون شدن مناطق آسیب پذیر؛ یا خبری منتشر شده باشد از اینکه با مقصران برخورد شده است. برخورد اخیر رییس جدید قوه قضاییه آغازی بر پر کردن این خلا بزرگ. سد و دیگر زیرساخت های پیشگیرانه هم ظاهرا دوباره نظامیان باید بسازند.
