خبرنامه دانشجویان ایران: مهدی خطیب دماوندی*// فقدان منشور فکری منسجم و شفاف در میان تشکل های دانشجویی مسئله ای است که در سال های اخیر گریبان گیر جریان دانشجویی در کشور شده است.
این واقعیت تلخ ناشی از فراموشی گفتمان های اصیل و بنیادی است که نسل به نسل در میان جنبش دانشجویی دچار دستخوش و تغییر گشته و به عقیده برخی سند بی هویتی جریان دانشجویی را به رخ می کشد. امروزه حتی اطلاق لفظ "جنبش" بر جریان دانشجویی مورد بحث و بررسی است.
این نقد نه به معنای تخریب جریان دانشجویی یا نادیده انگاشتن فعالیت های تاثیرگذار آن ها بلکه به معنای یک نقد سازنده درون تشکیلاتی است. نبض حیات تشکل های دانشجویی وابسته به آن است که این جریان تا چه اندازه می تواند در شناخت نیازهای اصلی جامعه خود درست عمل نماید و بالتبع چگونه می تواند برای رفع این مسائل و مشکلات قدم مثبتی بردارد.
اگر بنا باشد دانشجویان نسبت به دردهای جامعه دانشگاهی و مشکلات مردم بی تفاوت باشند و به واقعیت های عینی جامعه پشت نمایند ، دیگر امکان تاثیرگذاری و جریان سازی برای آنان قابل تصور نیست.
لازمه ی برطرف کردن این خلاء ، پایبندی به سه اصل آزاداندیشی ، مطالبه گری آرمان ها و صیانت از ارزش هاست. برهمین اساس ، اولین گام ایجاد فضایی یکسان برای بیان نظرات و اندیشه های مختلف دانشجویی است. تاکید مقام معظم رهبری در دیدارهای دانشجویی مبنی بر احیای کرسی های آزاد اندیشی بهترین دلیل بر اثبات این مدعاست که بستر آزاداندیشی آن چنان که مورد نظر بوده محقق نشده است. ناگفته نماند ایجاد فضای آزاداندیشی باید توام با نظم و انضباط ، پیش بینی درست و با مطالعه دقیق باشد واگرنه تبدیل به ولنگاری خواهد شد که زمینه سوءاستفاده دشمن از دالان آزاداندیشی را فراهم خواهد کرد.
نهضت آزاداندیشی این فرصت را به تمام دانشجویان می دهد تا با افکار و عقاید گوناگون نظرات خود را بیان دارند. بلاشک هر کسی از دریچه نگاه خود به مشکلات می نگرد و این گونه هر دانشجو صدای یک قشر خاص از جامعه خواهد شد.
ایجاد نهضت آزاداندیشی از بروز نظرات یک طرفه و منتسب به یک دیدگاه جلوگیری می کند و باعث می شود مسائلی همچون عدالت ، آزادی ، اخلاق ، قانون و ... به طور همزمان و توام با یکدیگر مطرح گردد و مصادیق آن در سطح وسیع و گسترده احصاء شود. گرچه در بازه های زمانی مشخص نیازهای اصلی مردم اعم از اقتصاد ، امنیت یا مطالبه عدالتخواهی آشکار می شود ، اما برای اولیت بندی دقیق نیازهای مردم نیز باید نهضت آزاداندیشی از دانشگاه به جامعه نیز انتقال یابد.
متاسفانه یکی دیگر از نقاط ضعف جریان دانشجویی ضعف در محتوا و گریز از میدان های بحث و گفتگو است. این امر باعث می شود تا همواره یک گفتمان خاص بر فضای دانشگاه حاکم باشد و نهایتا تالی فاسد این اتفاق از دست رفتگی گفتمان های اصیل و بنیادی است که در ابتدا عرض شد. همانطور که یک جامعه سیاسی پویا نیازمند وجود احزاب و رسانه های مختلف با طرزفکر های گوناگون می باشد ، در فضای دانشگاهی نیز باید دانشجویان بتوانند با هر نوع سلیقه و دیدگاهی نظرات خود را بیان سازند. بلاشک در چنین فضایی هیچ گفتمانی بر دیگران تحمیل نمی شود ، بلکه با جنگ میان نظرات بین جامعه نخبگانی در کشور آن گفتمانی پیروز خواهد شد که دارای بیشترین مبانی عقلی می باشد. بنابراین اگر ما به عنوان دانشجویان معتقد به مبانی نظام جمهوری اسلامی دارای گفتمان اصیل و بنیادین هستیم نباید هراسی از فضای آزاداندیشی در دانشگاه داشته باشیم ، چراکه چنین گفتمانی با منطق و استدلال می تواند هر مخاطبی را قانع کند.
پس از شناخت و بررسی نیازها ، دانشجویان موظف اند در راستای ایفای نقش دانشجویی درصدد مطالبه اهداف و آرمان های خود برآیند. به نوعی ، درست نفهمیدن مسائل کشور و مسئله انقلاب از جمله موانع تحقق آرمان ها است و راه مطالبه درست از شناخت درست مسئله می گذرد.
مطابق نظر مقام معظم رهبری ، لشکر جوانان مؤمن و انقلابی باید وارد میدان مطالبه‌ی دائم و هوشیارانه‌ی آرمان‌ها و کمک به تحقق اهداف انقلاب شود و در مقابلِ تخریب افکار عمومی و فضاهای نخبگانی و مدیریتی، سد ایجاد کند.
شناسایی نیازها و مسائل اصلی کشور به شناسایی اهداف و آرمان ها کمک می کند ، بنابراین ما در شناخت مصادیق مشکلی نداریم بلکه مشکل اصلی راه ها و شیوه های صحیح مطالبه گری از این آرمان ها است. با وجود رسانه های دانشجویی و همچنین استفاده از ظرفیت فرد- رسانه مهم ترین ابزار در اختیار جریان دانشجویی کشور است اما با این حال بسیاری از مطالبات دانشجویان منتهی به نتیجه مشخصی نمی شود. شاید اصلی ترین دلیل این باشد که جریان دانشجویی مسائل را شناسایی می کند و نسبت به آنان واکنش های مناسب می دهد اما هیچ گاه خود را موظف به ارائه راهکار و پیشنهاد در قبال حل مسائل موجود نمی داند. بنابراین هرچقدر هم که واکنش جریان دانشجویی محکم و پرسروصدا باشد مادامی که برای حل مسئله موجود راه حل های عملی پیدا نکند و پیگیر رفع مشکل نشود ، مطالباتش مغفول مانده و روی زمین می ماند.
درنهایت، ضلع سوم نبض حیاتی جریان دانشجویی پاسداری و صیانت از ارزش ها است. تشخیص این که چه چیزهایی برای جریان دانشجویی ارزش محسوب می شود و چه چیزهایی بی ارزش ، حلقه مفقوده ای است که هنوز بر روی آن اجماعی صورت نگرفته و میان تشکل های دانشجویی اختلاف نظرهایی وجود دارد. این امر در بطن تطور تاریخی جریان دانشجویی از سال های پس از انقلاب تاکنون مشهود است. تسخیر لانه جاسوسی آمریکا ، واقعه 18 تیر و قائله حمله به کوی دانشگاه ، اعتراضات دیماه سال 96 ، نامه 300 نفری دانشجویان به مقام معظم رهبری و اخیرا مسئله عدالتخواهی که در لایه های مختلف جریان دانشجویی نمود پیدا کرده است ، همگی نشان از آن دارد که تشکل های دانشجویی روی مصادیق صیانت از ارزش ها اختلاف نظرهایی دارند.
گاهی برقراری تعادل و موازنه میان آرمان ها و ارزش ها آن چنان دشوار می شود که یک دانشجو نمی تواند به تنهایی و با تکیه بر دانش و تجربه خویش به فهم درستی از آن دست پیدا کند.
اختلاف نظر بر روی توفق و برتری آرمان ها بر روی ارزش ها یا بالعکس ، می تواند نتایج و تاثیرات فراوانی در کنش گری های جریان دانشجویی در گلوگاه ها داشته باشد. اما آن چه که مشهود است ، غالب بدنه دانشجویی بر روی شعارهای استقلال ، آزادی ، حاکمیت قانون ، جمهوریت و اسلامیت اتفاق نظر دارند و اصول ، مبانی اسلامی و اصل ولایت مطلقه فقیه را جزو ارزش های خود و کشور می دانند.
بنابراین زمانی پیگیری و مطالبه گری آرمان ها از راه درست خود پیش خواهد رفت که خدشه ای به ارزش ها وارد نسازد. به نوعی ، اگر برای مطالبه گری آرمان ها حد و مرزی قائل نباشیم و چارچوبی به نام ارزش ها برای آن تعریف نکنیم ، احتمال آن که در مسیر مطالبه گری دچار انحراف و لغزش شویم بسیار زیاد خواهد بود.
جریان دانشجویی در کشور با در نظر گرفتن سه ضلع حیاتی مذکور دوباره ضریب تاثیرگذاری خود را در میان بدنه دانشجویی و در سطح جامعه رشد خواهد داد و بدین ترتیب موج جدید از فعالیت های دانشجویی در کشور شکل خواهد گرفت.
* مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی
