به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ الگوهای تفریح در نوروز از گذشته تا امروز سیر قابل مطالعه‌ای داشته است. نوروز تا چند سال قبل (مثلا 20سال) صرفا به دید و بازدیدهای فامیلی محدود می‌شد و البته کسانی که امکان داشتند مسافرت را نیز در برنامه نوروزشان جای می‌دادند. کمی بعدتر تلویزیون به این الگو اضافه شد و برنامه‌های نوروزی تلویزیون به بخش مهمی از کنداکتور سالانه تبدیل شدند. حتی بعد از نیمه دوم دهه 80 که سفر به الگوی نوروزی حجم قابل توجهی از جمعیت طبقه متوسط تبدیل شد، باز تلویزیون جایگاه خود را از دست نداد. برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیونی به مهم‌ترین برنامه‌های این رسانه تبدیل شده بودند و تلاش مدیران شبکه‌ها و گروه‌های برنامه‌سازی و سریال‌سازی این بود که بهترین تولیدات‌شان را به ایام نوروز برسانند. به همین جهت سریال‌های مناسبتی (نوروز و ماه رمضان) رنگ و بوی شادتری داشتند.
سریال‌هایی که در شبکه 3 تولید می‌شدند مثل کارهایی که محصول تیم رضا عطاران یا مهران مدیری یا دیگر اعضای تیم ساعت خوش بودند. در شبکه یک اما ترکیبی متفاوت با کارگردانی سیروس مقدم و نویسندگی خشایار الوند و محسن تنابنده «پایتخت» را شکل دادند که امروز به فصل ششم رسیده است. سریالی که شاید مهم‌ترین برنامه نوروزی این سال‌ها باشد. اگرچه سریال‌های متوسطی هم در طول این سال‌ها توسط سیروس مقدم با همین تیم و تیم‌های دیگر برای نوروز تولید شد که آنها هم مخاطب تقریبا قابل قبولی داشتند اما هیچ‌کدام توفیق پایتخت را کسب نکردند. از جمله «علی‌البدل»، «چک برگشتی» و... .
در این بین برنامه‌سازی برای نوروز هم موقعیت ویژه‌ای پیدا کرد. برنامه‌هایی چون مسابقات قوی‌ترین مردان ایران، صرفا برای مخاطب نوروز ساخته می‌شد، چرا که در ایام دیگر سال تماشای روزانه مسابقات قوی‌ترین مردان شاید آنچنان توجیهی نداشت. مسابقات و سرگرمی‌ها نیز جنبه مشابهی پیدا کرده بود. اگر یادتان باشد «صندلی داغ» یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های گفت‌وگومحور تلویزیون نیز در ایام نوروز جان گرفت و بعدها بیشتر دیده شد. سریال «امیر کبیر»، «چاق و لاغر»، «هادی و هدی»، «کلاه‌قرمزی و پسرخاله»، «قصه‌های تابه‌تا» و «تورنگ و پورنگ» (عموپورنگ) شروعی نوروزی داشتند.
از آغاز دهه 80 سریال‌های جدی‌تری برای ایام نوروز تلویزیون ساخته شد. «شب‌دهم» (همزمان با ماه محرم)، «خوش‌رکاب»، «خوش‌غیرت»، «جایزه بزرگ»، «وفا»، «ترش و شیرین»، «مرد هزار چهره» و «مرد دو هزار چهره»، «پیامک از دیار باقی»، «ماه‌عسل» و «عید امسال» از جمله سریال‌های مهم سال‌های دهه 80 بودند که در نوروز روی آنتن رفتند. در دهه 90 از حجم سریال‌های مهم نوروزی کم شد و جز «پایتخت» شاید نتوان سریال مهم دیگری را که پخش آن در ایام دیگر سال نیز مخاطب را به خود جلب می‌کند، پیدا کرد.
در سال‌های اخیر رویکرد تازه‌ای نسبت به برخی برنامه‌ها نیز وجود دارد و آن این است که برای برنامه‌های پرمخاطب جای ویژه‌ای در ایام نوروز باز می‌کنند تا هم بیشتر دیده شوند و هم بیشتر با ذائقه مخاطب در این ایام همراهی داشته باشد. سال گذشته برای برنامه‌های «برنده‌باش» و «عصر جدید» این اتفاق افتاد و در نوروز 98 این برنامه‌ها پخش شدند و اتفاقا در صدر برنامه‌های پرمخاطب تلویزیون در ایام نوروز قرار گرفتند. اگرچه در سالیان دورتر نیز برنامه‌های پرمخاطب عمدتا شروعی نوروزی داشتند.
در این پرونده نگاهی به مهم‌ترین برنامه‌های نوروزی یک دهه اخیر انداخته‌ایم. برنامه‌هایی که با وجود ضعف‌ها و انتقاداتی که به آنها وارد بود اما توانستند مخاطبان را با خود همراه کنند و نقش بسیار مهمی در پرکردن اوقات فراغت مردم در ایام تعطیلات عید نوروز داشته باشند.
پایتخت
احتمالا آن زمان که سیروس مقدم تصمیم گرفت با داستانی از محسن تنابنده سراغ ساخت مجموعه تلویزیونی «پایتخت» برود، اساسا فکر نمی‌کرد قرار است ساخت دنباله‌هایی بر این مجموعه تلویزیونی پرمخاطب تبدیل به یک خواست عمومی شود! «پایتخت» در حالی در نوروز پیش رو قرار است با فصل ششم خود میهمان خانه‌های ایرانی شود که پخش فصل پنجم این مجموعه در نوروز 98، تلویزیون را با آمار خیره‌کننده‌ای از مخاطبان روبه‌رو کرد به طوری که پخش 2 قسمت نهایی این مجموعه و قصه ملتهب آن که مربوط به داعش می‌شد، تا مدت‌ها سوژه گفت‌وگوهای خانوادگی و عمومی بود. پایتخت البته در میانه راه و در فصل چهارمش تا حدودی افت کرد ولی بازگشت مقتدرانه آن با فصل پنجم باعث شده تا هنوز هم بسیاری از مخاطبان چشم‌انتظار پخش فصل تازه این مجموعه و دیدن قصه‌های خانواده نقی معمولی در روزهای عید نوروز باشند. احتمالا بازگشت شخصیت «بهبود» در فصل پیش رو و حذف شخصیت «بابا پنجعلی» در این فصل فضایی متفاوت را برای قصه پایتختی‌ها رقم بزند.
خندوانه
«خندوانه» هم از جمله پدیده‌های سینوسی تلویزیون بود! از این جهت به آن لقب سینوسی دادیم که خندوانه در فصول ابتدایی خود آرام آرام اوج گرفت و تبدیل به یکی از مهم‌ترین برنامه‌های تلویزیون از نظر جذب مخاطب شد اما به همان سرعتی که رشد داشت به مرور هم ضعیف شد تا آخرین فصل پخش شده از این مجموعه با وجود شخصیت «جناب خان» یکی از ضعیف‌ترین فصل‌های آن باشد. با این همه خندوانه چند سال است که جزئی اصلی از برنامه‌های نوروزی تلویزیون است و در نوروز 99 هم قرار است دوباره با فصل جدید به کنداکتور شبکه نسیم سیما اضافه شود. هنوز خبر تازه‌ای درباره ابتکارات تیم رامبد جوان برای این فصل منتشر نشده اما قطعا «خندوانه»ای‌ها بهتر از هر کس می‌دانند که برای ادامه مسیر باید دست به ابتکاراتی تازه بزنند و راه‌اندازی مسابقاتی همچون «ادا بازی» و «لب آهنگ» یا «خنداننده شو» دیگر نمی‌تواند مخاطبان سابق این برنامه را پای آن بنشاند.
عصر جدید
«عصر جدید» از برنامه‌های تازه‌نفس نوروزی است که از نوروز 98 خود را به عنوان یک برنامه جدی در میان برنامه‌های تلویزیون نشان داد. البته در همین فرصت کوتاه هم توانست حسابی نظر مثبت مخاطبان را به خود جلب کند و تبدیل به مهم‌ترین برنامه نوروزی تلویزیون در عید 98 شود. این برنامه اساسا برای نوروز ساخته نشده بود و بخش فینال آن نیز بعد از ایام نوروز پخش شد اما با این همه پخش آن در ایام عید تا حدود زیادی به تلویزیون برای جذب مخاطب کمک کرد. امسال هم قرار است فصل دوم این برنامه با همان ترکیب مجری و داوران در ایام نوروز روی آنتن برود. هنوز برای قضاوت کردن درباره فصل دوم این برنامه زود است ولی تجربه شکست سنگین «پرشین گات تلنت» در شبکه‌های ماهواره‌ای با وجود سرمایه‌گذاری سنگین دولت سعودی و حضور چهره‌های سرشناس نشان می‌دهد اگر قرار باشد در ادامه مسیر هر مسابقه استعدادیابی که برای مخاطبان ایرانی پخش می‌شود، صرفا به همان کارهای تکراری مثل آکروبات و اتفاقاتی از این دست محدود شود، قطعا سرنوشتی جز شکست نخواهد داشت.
ستاره ساز
بازار برنامــــه‌های استعدادیابی در تلویزیون در چند سال اخیر حسابی داغ شده است و هر از گاهی خبری درباره تولید یک برنامه استعدادیابی در حوزه‌ای خاص منتشر می‌شود که اتفاقا یکی از پرمخاطب‌ترین آنها که همچنان در حال پخش است و بعید نیست پخش آن در ایام نوروز هم ادامه داشته باشد، مسابقه «میدون» است که مربوط به استعدادهای حوزه کارآفرینی است. اما «ستاره‌ساز» یکی دیگر از برنامه‌های استعدادیابی شبکه سوم سیما بود که در ایام نوروز 98 برای نخستین‌بار به روی آنتن رفت و اتفاقا از آن استقبال زیادی هم شد. «ستاره‌ساز» در حوزه استعدادیابی متمرکز بر حوزه فوتبال است و اجرای آن را امیرعلی دانایی بازیگری که پیش‌تر فوتبالیست بوده است، به همراه محمدحسین میثاقی برعهده داشتند و البته در میانه راه هم تغییر و تحولاتی در حوزه اجرای این برنامه انجام شد. همچنین خداداد عزیزی، فیروز کریمی، مجتبی جباری و ادموند بزیک بازیکنان مطرحی هستند که به عنوان کارشناس در این برنامه حضور دارند و به علاقه‌مندان و شرکت‌کنندگان این برنامه کمک می‌کنند.
خانه ما
حکایت «خانه ما» و جذب مخاطبانش هم حکایت همان برنامه جذاب «ایرانگرد» است. اینجا هم خلاقیت است که توانسته جای خالی حضور ستاره‌ها و چهره‌های سرشناس را پر کند تا مخاطبان تلویزیون ساعتی در کنار خانواده خود شاهد یک مسابقه تلویزیونی جذاب و خانوادگی باشند. پخش «خانه ما» که از تولیدات خانه مستند انقلاب اسلامی است البته صرفا محدود به ایام نوروز نمی‌شود و در حال حاضر نیز فصل تازه این مجموعه در شبکه‌های سیما در حال نمایش است اما فصل بعدی این مجموعه قرار است از ایام عید نوروز روی آنتن برود. این مستندمسابقه ابتدا از شبکه افق سیما روی آنتن می‌رفت اما استقبال از آن به قدری زیاد شد که مدیران تلویزیون پخش آن را به شبکه پرمخاطب نسیم سپردند. شیراز، تبریز، رشت، تهران، اهواز و مشهد شهرهایی بودند که تاکنون برای ضبط این مستندمسابقه مورد استفاده قرار گرفته‌اند و فصل نوروز 99 آن نیز در بوشهر ضبط شده است.
دورهمی
مهران مدیری و «دورهمی» یکی از غایبان بزرگ نوروز 98 بودند؛ غایبانی که بسیاری از مخاطبان انتظار داشتند آنها را در روزهای عید امسال ببینند اما درگیری مهران مدیری با ساخت سریال خانگی «هیولا» باعث شد او فقط به ساخت یک تک قسمت جنجالی برای روز 13 فروردین امسال برسد که البته پخش آن هم جنجال‌های زیادی به پا کرد. در هر صورت «دورهمی» این شب‌ها دوباره با فصل تازه خود به آنتن تلویزیون بازگشته و قطعا در ایام نوروز 99 نیز یکی از برنامه‌های اصلی شبکه نسیم خواهد بود. هنوز مشخص نیست آیا ترکیب این برنامه در ایام نوروز قرار است تغییر کند و بخش‌های نمایشی نیز دوباره به آن بازمی‌گردند یا خیر اما همچنان بسیاری منتظر بازگشت شخصیت محبوب «قیمت» به این برنامه هستند. «دورهمی» البته همچنان همان رویکردهای انتقادی تند و تیز خود را دارد و بسیاری از مخاطبان نیز به واسطه همین رویکردها این برنامه را دنبال می‌کنند.
کلاه قرمزی
کلاه قرمزی حدود یک دهه یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر خانه‌های ایرانی در عید نوروز بود؛ آنقدر نمایش این مجموعه عروسکی تبدیل به روندی روتین در برنامه‌های نوروزی شده بود که حذف آن از کنداکتور نوروزی تلویزیون در یکی‌دو سال اخیر حسابی برای رسانه ملی حاشیه‌ساز شد. کلاه قرمزی یکی از پدیده‌های فرهنگی این سال‌ها به شمار می‌آید که بیشتر از مخاطبان کودک، مخاطب بزرگسال دارد. گذشته از حس نوستالژی نسبت به این مجموعه، اشارات مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این مجموعه به اتفاقات روز در کنار خلاقیت سازندگان آن در طراحی شخصیت‌های جدید برای هر دوره آن باعث شده تا حتی پس از پخش این مجموعه در ایام عید، تا مدت‌ها بخش بریده شده از قسمت‌های آن در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شود که این نشانه استقبال مخاطبان از این مجموعه است؛ احتمالا به همین خاطر هم هست که کلاه قرمزی همواره در نظرسنجی برنامه‌های نوروزی در زمره پرمخاطب‌ترین آثار نمایشی تلویزیون به‌شمار می‌آمده است.
مردان آهنین
مردان آهنین یکی از برنامه‌های باسابقه تلویزیون بود که در چند سال گذشته معمولا پای ثابت کنداکتور شبکه سوم سیما در تعطیلات نوروزی بود؛ برنامه‌ای که در دوره‌های ابتدایی خود همزمان با داغ شدن تب پخش چنین برنامه‌هایی در کشور‌های دیگر، در ایران نیز طرفداران خاص خود را پیدا کرد اما به مرور با تکراری شدن بخش‌های مختلف این برنامه مخاطبانش را از دست داد، البته تغییر فرهنگ جامعه ایرانی و کم‌ارزش شدن فرهنگ پهلوانی در میان قشر جوان هم از جمله موضوعاتی بود که در ریزش شدید تعداد مخاطبان این برنامه باسابقه موثر بود؛ از این نکته نیز نباید غافل شد که انتشار خبرهایی در ارتباط با درگیری برخی از برگزیدگان این برنامه در دعواهای خیابانی و کشته شدن برخی از آنها به طور کلی فضای عمومی را نسبت به این قبیل مسابقات چه در تلویزیون و چه بیرون از تلویزیون تا حدودی منفی کرد.
ایرانگرد
«ایرانگرد» از آن دسته برنامه‌های تلویزیونی بود که احتمالا هیچ‌کس تصور نمی‌کرد با وجود رقبایی نمایشی و پرستاره، تبدیل به پدیده برنامه‌های تلویزیونی در ایام نوروز شود اما خلاقیت‌های جواد قارایی و تیم سازنده «ایرانگرد» باعث شد مستندهای تهیه‌شده توسط این تیم از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی ایران رکورد جذب مخاطب را بزند. «ایرانگرد» نشان داد که می‌شود بدون داشتن ستاره‌های سرشناس سینما و تلویزیون و صرفا با تکیه بر خلاقیت و البته جسارت دست به ساخت برنامه‌ای زد که مخاطب سخت‌پسند تلویزیون را پای جعبه جادویی بنشاند. جواد قارایی، کارگردان، تهیه‌کننده و راوی این مستند تلویزیونی برای تهیه این برنامه با یک تیم فیلمبرداری حرفه‌ای به شهرها و استان‌های مختلف ایران همچون چهارمحال‌وبختیاری، گیلان، خراسان جنوبی، لرستان، هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان، بوشهر، خوزستان، مازندران و کرمان و استان‌های دیگر سفر کرده و به روایت زندگی و آداب و رسوم ساکنان این مناطق می‌پردازد. ما هم مثل بسیاری از مخاطبان تلویزیون بی‌صبرانه منتظر آغاز فصل جدید این برنامه تلویزیونی جذاب هستیم.
فرمانده
«فرمانده» مستند مسابقه‌ای تلویزیونی است که در قالب برنامه‌ای واقع‌نما توسط خانه مستند انقلاب اسلامی سازمان هنری- رسانه‌ای اوج تولید می‌شود. ایده این مستندمسابقه در سال ۱۳۹۰ شکل گرفت و پخش اولین سری این برنامه از سال ۱۳۹۳ در شبکه افق آغاز شد. در این برنامه سرگرمی‌محور شرکت‌کنندگان در قالب 2 گروه در برابر هم قرار می‌گیرند و باید در فعالیت‌هایی سخت و نظامی حضور پیدا کنند و در نهایت با کسب امتیازهای مختلف به رتبه برتری در این رقابت دست پیدا کنند. هیجان بالای این مسابقه و تنوع جغرافیایی مناطق ضبط آن باعث شد این مسابقه بومی تبدیل به یکی از برنامه‌های محبوب تماشاگران جعبه جادویی شود. فصل جدید این برنامه نیز احتمالا در ایام نوروز 99 روی آنتن خواهد رفت. سردار محمد ناظری که در سری دوم و سوم این مجموعه به عنوان فرمانده حضور داشت یک روز قبل از پخش آخرین قسمت سری سوم این مجموعه در صبح ۲۲ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۵ در جزیره فارور بر اثر ایست قلبی درگذشت.
برنده باش
«برنده باش» یکی از برنامه‌های غیرنوروزی شبکه سوم سیماست که به دلیل استقبال مخاطبان به کنداکتور نوروزی سال 98 این شبکه اضافه شد و البته در نهایت حاشیه‌های مختلف بیرون از ساختار تلویزیون باعث تعطیلی همیشگی این برنامه شد! «برنده باش» با اجرای محمدرضا گلزار توانست تبدیل به یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیون شود اما در نهایت رقم بالای جایزه‌های داده شده در این برنامه، شیوه برگزاری آن و البته هزینه‌هایی که علاقه‌مندان به شرکت در مسابقه باید در فرآیند حضور در آن صرف می‌کردند، همه دست به دست هم داد تا این برنامه تلویزیونی از کنداکتور تلویزیون حذف شود. با این همه «برنده باش» در بازه زمانی کوتاهی که روی آنتن رفت مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرد. البته برخی شنیده‌ها از ساخت نمونه‌هایی مشابه این برنامه برای پخش در فضایی غیر از تلویزیون نیز خبر می‌دهند اما با توجه به اینکه مالکیت فکری و معنوی این مسابقه متعلق به رسانه ملی است بعید است مجوزهای لازم برای این کار صادر شود.
کودک‌شو
«کودک شو» هم از زمانی که به کنداکتور شبکه «نسیم» اضافه شد به سرعت خود را به جمع برنامه‌های محبوب مخاطبان ملحق کرد. این برنامه نیز در زمره برنامه‌هایی بود که برای زمانی غیر از نوروز نیز روی آنتن می‌روند ولی پخش آن در ایام نوروز سال 98 با استقبال بالایی روبه‌رو شد و حالا هم بر اساس آنچه محمد احسانی، مدیر شبکه نسیم اخیرا گفته، قرار است فصل تازه آن برای ایام نوروز 99 روی آنتن این شبکه برود.
«پژمان بازغی» از ابتدا تاکنون اجرای برنامه «کودک شو» را برعهده داشته است و در ادامه نیز او مجری این برنامه خواهد بود. مهم‌ترین مسأله درباره «کودک شو» خانوادگی بودن این مسابقه است که باعث می‌شود هم فرصتی برای یک تفریح جمعی برای خانواده‌ها فراهم کند و هم تماشای آن از سوی خانواده‌های ایرانی با استقبال همراه شود.
*منبع وطن امروز
