«خروج» اگر چه به لحاظ تکنیک و جذابیت‌های سینمایی، شاید به دلیل ماهیت قصّه‌اش که برگرفته از یک ماجرای واقعی است، در نگاه اول، پایین‌تر از به‌وقت‌شام، فیلم پیشین ابراهیم حاتمی‌کیا، جلوه کند، اما به جهت محتوا و پیام احتمالاً مهمتر از آن است.
خبرنامه دانشجویان ایران: عبدالله عبداللهی*// «خروج» اگر چه به لحاظ تکنیک و جذابیت‌های سینمایی، شاید به دلیل ماهیت قصّه‌اش که برگرفته از یک ماجرای واقعی است، در نگاه اول، پایین‌تر از به‌وقت‌شام، فیلم پیشین ابراهیم حاتمی‌کیا، جلوه کند، اما به جهت محتوا و پیام احتمالاً مهمتر از آن است.
حاتمی‌کیا در خروج میگوید علیرغم آنکه اعتراض در جامعه ایران گسترده و در عین حال عمیق است،اما سازوکار پذیرفته‌شده‌ای برای اظهار اعتراض و اعمال«حق اعتراض» وجود ندارد.خاصه اگر معترضین چسبنده‌ترین قشر به جمهوری اسلامی،یعنی همان پابرهنگان و مستضعفان باشد.
این مسئله‌ای است که بعد از اعتراضات آبان و آذرماه 98 بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفت و خود ما در تسنیم گزارش‌ها و گفتگوهایی در این باره منتشر کرده و پرسیدیم که اگر کسی بخواهد اعتراض خود به ناکارآمدی در بخشی از سیستم را اظهار کند چه راهی دارد؟متاسفانه نه تنها پاسخ روشن و بین‌الاذهانی به این پرسش وجود ندارد، بلکه هنوز اصل سوال هم به مسئله مشترک بدل نشده است.اینکه حاتمی‌کیا میگوید وقتی فیلم‌نامه خروج را می‌نوشته هنوز قضایای آبان 98 پیش نیامده بود،دقت‌نظر او را مشخص‌تر می‌کند.
اما خروج چرا مهم است؟ به این دلیل که اگرچه حاتمی کیا از انسداد راه اعتراض موثر پابرهنگان سخن میگوید،اما خودِ خروج و اینکه حاتمی‌کیایی این قصه را روایت و این هشدار را منعکس می‌کند که خود وابسته و وفادار به ج.ا است،فی‌نفسه دلالتی است که به ما بگوید در وضعیت انسداد مطلق به سر نمی‌بریم.این تفاوت کلیدی ج.ا با رژیم‌های پیشین است.
این روزها به توصیه دوستی، سیاحت‌نامه ابراهیم بیگ که توصیف حال و روز ملک و ملت ایران در عصر قاجار است رامیخوانم؛کتابی که راست یا دروغ ادعا می‌شود در نسبت با انقلاب مشروطه ایران همانقدر اهمیت دارد که «قرارداد اجتماعی» روسو برای انقلاب فرانسه داشت.
این ادعا وتجویزهایی که ابراهیم بیگ درکتاب می‌کند چندان محل بحث ما نیست؛اما او درکنار توصیف انحطاط عمیق جامعه وحکومت آن روزایران، واشتیاق زایدالوصفش برای ترقی میهن،میگوید نخستین شرط برای هرگونه تغییر این است که وزرا و علما و حکما بدانند که اساساً چنین مشکلاتی هست! حال آنکه وضع آن دوران از این لحاظ کاملاً مشخص است.
لذا، بنده از خروج اینگونه می‌فهمم که اگر چه نبود سازوکاری برای اعمال حق اعتراض مظلومان و مستضعفان، خود یک مشکل بزرگ است که حاتمی‌کیا به قدر وسعش آن را به تصویر کشیده، اما خود خروج، یعنی فعلاً انسدادی در میان نیست. به شرط آنکه به پیام «خروج» توجه شود.
* فعال رسانه‌ای
