به گزارش خبرنگار سرویس زنان «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ حضور زنان در عرصه فعالیت‌های سیاسی همواره بعنوان یکی از عناصر پر اهمیت مشارکت آنان در سازندگی کشور مورد توجه فعالان اجتماعی بوده است.
مجلس شورای اسلامی یکی از ارکان نظام جمهوری اسلامی و اصلی‌ترین نهاد نظارتی و تقنینی و همچنین بعنوان یکی از جلوه‌های جمهوریت نظام است و به همین علت حضور پررنگ زنان در کرسیهای نمایندگی مجلس نیز یکی از مهم‌ترین اهداف فعالان حقوق زنان بوده و هست.
در ۱۱ دوره مجلس شورای اسلامی مجموعا ۷۸ زن توانسته‌اند ۱۱۱ کرسی را به خود اختصاص دهند، مجلس اول تا سوم با تعداد ۴ نماینده زن کمترین تعداد کرسی‌ها و مجلس دهم با تعداد ۱۷ کرسی بیشترین حضور زنان از ابتدای انقلاب تا به امروز را داشته‌اند. این تعداد نسبت به ۲۹۰ کرسی نمایندگی در هر مجلس نشان از این واقعیت دارد که زنان تا به امروز در مجموع ۱۱ دوره نمایندگی‌شان نتوانسته‌اند به تنهایی یک مجلس را تشکیل بدهند!
ارزیابی‌ها نشان می‌دهند بیشترین حضور نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی از کلان‌شهر تهران بوده و حضور نمایندگان زن مجلس از سایر کلان‌شهر‌ها کمتر بوده است. این سهم در شهرهای بزرگ و کوچک گاهی به صفر می‌رسد و برخی شهرهای بزرگ کشور در ۱۱ دوره مجلس هیچ نماینده زنی نداشته‌اند، که از این پدیده با عنوان مشارکت سیاسی کانونی نام می‌برند.
اسامی و حوزه انتخابیه نمایندگان زن در یازده دوره‌ی مجلس شورای اسلامی به شرح زیر است:
مجلس اول؛ مریم بهروزی، گوهرالشریعه دستغیب، عاتقه صدیقی و اعظم طالقانی(هر چهار نماینده از حوزه انتخاباتی تهران)
مجلس دوم؛ مرضیه حدیدچی(دباغ)، گوهرالشریعه دستغیب، مریم بهروزی، عاتقه صدیقی (هر چهار نماینده از تهران)
مجلس سوم؛ مرضیه حدیدچی(دباغ)، گوهرالشریعه دستغیب، مریم بهروزی، عاتقه صدیقی (هر چهار نماینده از تهران)
مجلس چهارم؛ مریم بهروزی، پروین سلیحی، منیره نوبخت، مرضیه وحیددستجردی و نفیسه فیاض‌بخش (تهران)، اختر درخشنده (کرمانشاه)، فخرالتاج امیرشقاقی و فاطمه همایون‌مقدم (تبریز)، قدسیه سیدی‌علوی (مشهد)
مجلس پنجم؛ سهیلا جلودارزاده، فاطمه رمضان‌زاده، نفیسه فیاض‌بخش، فاطمه کروبی، منیره نوبخت، مرضیه وحیددستجردی و فائزه هاشمی (تهران)، مرضیه حدیدچی‌دباغ، الهه راستگو (همدان)، شهربانو امانی(ارمیه)، نیره اخوان‌بی‌طرف، زهرا پیشگاهی‌فرد(اصفهان)، قدسیه علوی، مرضیه صدیقی (مشهد)
مجلس ششم؛ سهیلا جلودارزاده، فاطمه حقیقت‌جو، فاطمه راکعی، وحیده علائی‌طالقانی، جمیله کدیور، الهه کولایی (تهران)، شهربانو امانی (ارومیه)، سیده فاطمه خاتمی (مشهد)، طاهره رضازاده (شیراز)، حمیده عدالت (دشتستان)، اکرم مصوری‌منش(اصفهان)، اعظم ناصری‌پور (اسلام‌آباد‌غرب) و مهرانگیز مروتی (خلخال)
مجلس هفتم؛ فاطمه آلیا، لاله افتخاری، الهام امین‌زاده، فاطمه رهبر، سهیلا جلودارزاده، نفیسه فیاض‌بخش (تهران)، فاطمه آجرلو (کرج)، نیره اخوان‌بی‌طرف، رفعت بیات (زنجان)، هاجر تحریری نیک‌صفت (رشت)، عشرت شایق(تبریز)، عفت شریعتی (مشهد) و مهرانگیز مروتی (خلخال)
مجلس هشتم؛ فاطمه آلیا، لاله افتخاری، زهره الهیان، فاطمه رهبر و طیبه صفایی (تهران)، فاطمه آجرلو (کرج)، نیره اخوان‌بی‌طرف (اصفهان)، عفت شریعتی (مشهد)
مجلس نهم؛ فاطمه آلیا، فاطمه رهبر، زهره طیب‌زاده نوری و لاله افتخاری (تهران)، سکینه عمرانی (سمیرم)، حلیمه عالی(زابل)، نیره اخوان‌بی‌طرف (اصفهان)، شهلا میرگلوبیات (ساوه و زرندیه) و مهناز بهمنی (سراب)
مجلس دهم؛ پروانه سلحشوری، طیبه سیاوشی، فاطمه ذوالقدر، سهیلا جلودارزاده، فریده اولاد قباد، سیده فاطمه حسینی، فاطمه سعیدی و پروانه مافی (تهران) ناهید تاج‌الدین (اصفهان)، معصومه آقاپور (شبستر) ، زهرا سعیدی (مبارکه)، سکینه الماسی (کنگان)، هاجر چنارانی(نیشابور)، سمیه محمودی(شهرضا)، خدیجه ربیعی (بروجن)
مجلس یازدهم؛ زهره الهیان، سمیه رفیعی، فاطمه قاسم‌‌پور، زهره سادات لاجوردی (تهران)، زهرا شیخی (اصفهان)، معصومه پاشایی(مرند)، سمیه محمودی (شهرضا)، پروین صالحی (مبارکه)، سارا فلاحی (ایلام)، فاطمه رحمانی (مشهد)، هاجر چنارانی (نیشابور)، فاطمه محمدبیگی (قزوین)، شیوا قاسمی‌پور (مریوان)، عفت شریعتی (زرند)، فاطمه مقصودی (بروجرد) و االهام آزاد (نائبن)
نگاهی گذرا به جهت‌گیری سیاسی زنان نماینده مجلس نشان می‌دهد در دوره پنجم، ششم و دهم مجلس شورای اسلامی، اکثریت زنان نماینده متعلق به جریان اصلاح‌طلب و در دوره هفتم، هشتم، نهم و یازدهم اکثریت متعلق به جریان اصولگرا بوده‌اند. سهم نمایندگان دیگر احزاب و همچنین نمایندگان مستقل در تمام ادوار مجلس بسیار ناچیز بوده که این سهم در دوره یازدهم در بیشترین تعداد، ۵ نفر از نمایندگان مستقل را به خود اختصاص داده‌‌است.
یک دستی نمایندگان زن مجلس به لحاظ گرایش سیاسی در بیشترین ادوار خصوصا از مجلس ششم به بعد به وضوح قابل مشاهده است، این یک دستی در مجلس هشتم و نهم که تمامی زنان نماینده از فعالان جریان اصولگرا بوده‌اند به بیشترین حد خود رسیده است.
در این بررسی آنچه قابل مشاهده است شیب صعودی حضور زنان در کرسیهای نمایندگی مجلس است، اما بیشترین تعداد حضور در مجلس دهم با تعداد ۱۷ نماینده و در مجلس فعلی با تعداد ۱۶ نماینده نشان از این واقعیت دارد که برای توزیع عادلانه کرسیهای نمایندگی و حضور حقیقی و تاثیرگذار نمایندگان زن در عرصه قانون‌گذاری و نظارت نیازمند تلاش بیشتری هستیم.
حضور زنان در هیئت‌رئیسه مجلس اول تا نهم فقط یک‌بار اتفاق افتاده است، تا مجلس پنجم به دلیل پایین‌بودن تعداد آنان در مجلس، هیچ‌گونه نماینده زنی در هیئت‌رئیسه مجلس حضور نداشت، ولی برای اولین‌بار، سهیلا جلودارزاده (نماینده دوره پنجم، ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی) منشی هیئت‌رئیسه مجلس ششم شد که در هر چهار اجلاسیه این دوره از مجلس حضور داشت.
بدیهی ست تا زمانی که تعداد زنان نماینده به حد قابل قبولی نرسیده باشد، حضور آنان محدود به فعالیت در کمسیون‌هایی خاص با محوریت مسائل فرهنگی و اجتماعی باقی خواهدماند و این به معنای از دست دادن ظرفیت بالقوه بزرگی از توانمندی‌های زنان برای مشارکت در بهبود اوضاع کشور است.
گزارش از ریحانه یزدی
