به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، برخی از مجرمان، بعد از ارتکاب جرم و یا قبل از اعمال مجازات از ارتکاب جرم خود پشیمان شده و سعی در اصلاح خود دارند و به عبارتی قصد توبه و بازگشت دارند. در قانون مجازات اسلامی برای چنین افرادی تخفیف در مجازات در نظر گرفته شده است، چون هدف از مجازات مجرمان، اصلاح آنهاست. پس چنانچه مجرم بدون اعمال مجازات اصلاح شود، نیازی به مجازات وی به اندازه سایر مجرمان نیست. تخفیف در مجازات چنین شخصی و در واقع تشویق او به اصلاح، مانع از بازگشت مجدد وی به خلافکاری و ارتکاب جرم خواهد بود. در واقع مجرمی که قبل از دستگیری خود را معرفی کند و به جرم خود اعتراف کند، توبه او پذیرفته شده و به عبارتی امان نامه‌ای می‌گیرد که تحت حمایت حکومت در می‌آید.
توبه در جرائم حدی
طبق ماده 114 قانون مجازات اسلامی، در جرایم حدی (به استثنای قذف و محاربه):
- در صورت توبه متهم قبل از اثبات جرم و احراز صحت توبه او برای قاضی، حد از او ساقط می‌شود.
- در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه می‌تواند توسط رئیس قوه قضائیه، عفو مجرم را از مقام رهبری درخواست نماید.
- در صورت توبه محارب قبل از دستگیری، حد از او ساقط می شود.
- توبه فرد مرتکب به زنا و لواط با عنف، اکراه یا اغفال بزه دیده، موجب سقوط مجازات از وی شده و به حبس یا شلاق تعزیری درجه 6 یا هر دو آنها محکوم می شود.
- در جرایم زنا، لواط، تفخیذ، مساحقه، قوادی، سب النبی، شرب خمر، سرقت، بغی و فساد فی الارض اگر مرتکب تا قبل از اثبات جرم توبه کند، حد از او ساقط می‌شود.
- در محاربه، اگر مجرم قبل از دستگیری توبه کند، حد از او ساقط می‌شود.
- توبه مرتکب حین اجرای مجازات، با صلاح دید مقام رهبری، منجر به عفو او از حبس و آزادی می‌شود. همچنین امکان تبدیل مجازات مجرم به مجازات تعزیری توسط مقام رهبری، وجود دارد.
توبه در جرائم تعزیری
طبق ماده 115 قانون مجازات اسلامی:
- در جرایم تعزیری درجه 6 تا 8، در صورت توبه مرتکب و احراز صحت توبه او برای قاضی، مجازات وی ساقط می‌شود.
- در جرایم تعزیری درجه 1 تا 5، در صورت توبه مرتکب، مجازات وی مشمول تخفیف می شود.
- توبه در موارد تکرار جرم تعزیری موجب تخفیف یا سقوط مجازات نمی شود.
احراز توبه
طبق ماده 117 قانون مجازات اسلامی:
- توبه، اصلاح و ندامت مجرم باید احراز شود و تنها به ادعای مرتکب اکتفا نمی شود.
- روش های احراز صحت توبه مطابق با نوع جرم، متفاوت است. برای مثال صحت ادعای سارق مبنی بر توبه، در صورتی احراز می شود که وی مال مورد سرقت را بازگرداند.
- اگر بعد از اعمال تخفیف در جرم یا ساقط کردن مجازات مجرم از وی، ثابت شود که ادعای توبه مجرم دروغین بوده، حکم ملغی شده و مجازات وی اجرا می‌شود. (در مورد جرائم تعزیری، مرتکب به حداکثر مجازات تعزیری محکوم می‌شود.)
طبق ماده 118 قانون مجازات اسلامی تا قبل از صدور حکم قطعی متهم می‌تواند ادله مربوط به توبه خود را به دادگاه ارائه دهد.
نکات مهم و قابل توجه
- طبق ماده 116 قانون مجازات اسلامی: مجازات دیه، قصاص و قذف با توبه ساقط نمی‌شود، زیرا مشمول حق الناس می شوند.
- طبق ماده 119 قانون مجازات اسلامی: اگر دادستان، به دروغین بودن توبه مجرم پی ببرد، می تواند با سقوط یا تخفیف مجازات مخالفت نموده و به مرجع تجدید نظر اعتراض کند.
- تقلیل یا ساقط نمودن مجازات جرائم حدی توسط دادگاه امکان پذیر نیست مگر در موارد توبه و عفو.
سخن پایانی
بر اساس نظریه جرم شناسان، هدف اصلی قانون، مجازات مجرمان نیست. بلکه مجازات را عاملی در جهت اصلاح و رعب مجرمین می داند. بنابراین اگر مجرم خود از ارتکاب جرم پشیمان شده و توبه نماید، مجازات وی امری بیهوده است و بدین ترتیب قانون بدون اعمال مجازات، به هدف خود رسیده است.
این مطلب توسط تیم تحریریه وکیل سایا تهیه است. این مجموعه در زمینه خدمات حقوقی و کیفری فعالیت داشته و در صورت نیاز به مشاوره حقوقی یا وکیل می توانید با شماره 09124142878 تماس حاصل فرمایید.
مطالب پیشنهادی دیگر: نحوه تنظیم دادخواست / تعریف رابطه نامشروع در قانون / نحوه درخواست توقیف اموال / چگونه می توانیم حکم جلب بگیریم
