به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از تسنیم، LPG یا گاز مایع یکی از محصولات واحدهای پالایش نفت خام، میعانات گازی، پالایشگاه‌های گاز و واحدهای پتروشیمی است. این محصول که متشکل از دو ماده پروپان و بوتان است، ارزش حرارتی بالایی برای سوخت و ارزش خوراکی بالایی برای تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر در صنعت پتروشیمی دارد.
سالانه حدود ۱۰ میلیون تن LPG در کشور تولید میشود که این مقدار در روز، ۲۶ هزار تن است. از تولید روزانه ۲۶ هزار تنی LPG در ایران، حدود ۶ هزار تن برای تأمین سوخت مصرفی ۵ درصد جمعیت کشور که هنوز به شبکه سراسری گاز کشور متصل نیستند و همچنین مصرف سوخت مورد نیاز واحدهای کوچک تجاری، خدماتی و صنعتی که از کپسول‌های گاز مایع استفاده می کنند، تخصیص می‌یابد و بقیه این مقدار، صادر میشود.
اگرچه در حال حاضر LPG به صورت رسمی در سبد سوخت خودروهای کشور وجود ندارد اما در برخی از نقاط کشور، تعدادی از مردم با استفاده غیرمجاز از این سوخت، به صورت غیرایمن از آن برای تأمین سوخت خودروی خود استفاده می کنند که حوادثی نیز گاها در این بخش رسانه ای می شود.
در شرایطی که تبدیل خودروهای بنزین سوز به دوگانه سوز با وجود بستر مناسب در صنعت CNG و با وجود بیش از ۲۵۰۰ جایگاه عرضه سوخت CNG در کشور به صورت استاندارد و ایمن وجود دارد، عده‌ای در پایان سال گذشته تلاش عجیبی برای گنجاندن بندی در قانون بودجه ۱۴۰۰ داشته‌اند که بر اساس آن، وزارت نفت مکلف به ایجاد و توسعه زیرساخت‌های عرضه سوخت LPG برای خودروها شود.
در کمال تعجب کارشناسان، این بند غیرکارشناسی در قانون بودجه ۱۴۰۰ لحاظ شد اما هم مسئولان وزارت نفت در دولت قبلی و هم مسئولان وزارت نفت در دولت سیزدهم، تأکید کردند که این بند از قانون بودجه، قابلیت اجرا ندارد.
* نظر معاونان وزیر نفت در ۲ دولت در خصوص بند غیرکاشناسی قانون بودجه ۱۴۰۰
علیرضا صادق آبادی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در دولت دوازدهم در خصوص طرح بازگشت LPG به سبد سوخت خودروها گفت: هیچ مزیتی برای توزیع LPG در کشور نداریم؛ اصل LPG تولیدی در کشور پارس جنوبی است و از نظر قیمت نیز با بنزین قابل رقابت نیست و هزینه های زیادی را به کشور تحمیل میکند.
صادق آبادی افزود: حتی در فصل سرد قیمت LPG از بنزین نیز بالاتر می‌رود و هیچ نفعی به کشور اضافه نمی‌کند در حالی که به ازای جایگزینی هر لیتر بنزین با یک متر مکعب CNG به میزان ۳۰ سنت، سود وجود دارد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر در این طرح حجم زیادی LPG باید در کشور توزیع شود، اگر با خطوط لوله و تلمبه خانه منتقل کنیم که زیرساخت آن وجود ندارد؛ در حمل جاده ای نیز علاوه بر اینکه یارانه پنهان گازوئیل را بالا می‌برد، باعث ایجاد آلودگی و تصادفات جاده ای نیز می شود. بنابراین طرح جایگزینی بنزین با LPG اقتصادی و زیست محیطی نیست.
صادق آبادی ادامه داد: در علم اقتصاد وقتی منابع مالی محدود دارید باید به سمتی برویم که تولید ثروت کند، از همین رو باید جایی سرمایه گذاری کند که عایدی بیاید اما این جایگزینی، منفی است.
جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در دولت سیزدهم نیز در این خصوص گفت: امکان استفاده از LPG در سبد سوخت به خاطر نبود مخازن ذخیره‌سازی آن در سراسر کشور و نبود زیرساخت عرضه، امکان‌پذیر نیست؛ اما می توان به صورت محلی و به صورت محدود از این نوع سوخت استفاده کرد اما اولویت تخصیص LPGدر کشور، تولید و عرضه به صورت سیلندر برای استفاده‌های مختلف از بخش خانگی تا بخش‌های صنعتی و خدماتی است.
در حالی که در کنار ده‌ها کارشناس و استاد دانشگاه، دو معاون وزیر در ۲ دولت دوازدهم و سیزدهم، تخصیص سهم به LPG در سبد سوخت بخش حمل و نقل کشور را نشدنی دانستند، برخی افراد ناآگاه و شاید مغرض، به دنبال تکرار گنجاندن بندی در قانون بودجه ۱۴۰۱ برای مکلف کردن وزارت نفت به ورود LPG به سبد سوخت خودروها هستند.
در کنار تمامی مباحث فنی و اقتصادی که ورود LPG به سبد سوخت خودروهای کشور را غیرقابل توجیه میکند، یکی از مباحث اصلی در این خصوص، بحث ایمنی و حفظ جان مردم است.
وقتی زیرساخت‌های استاندارد توزیع و عرضه سوخت LPG در کشور وجود ندارد، با فرض سرمایه گذاری غیراقتصادی در ایجاد جایگاههای عرضه LPG در نقاط مختلف کشور و طی چندین سال زمان برای به ثمر نشستن این طرح، در صورتی که بخواهیم خودروهای دوگانه سوز LPG سوز را در بخش حمل و نقل کشور داشته باشید، باید روزانه ده‌ها و صدها تانکر حمل LPG در جاده‌های کشور تردد کنند و از آنجایی که LPG قابلیت اشتعال‌زایی حتی بیشتر از بنزین را دارد؛ آیا جان مردمی که در جاده‌ها و خیابان‌های شهری و برون شهری در حال تردد هستند، به خطر نمی‌افتد؟
* بازگشت LPG تحمیل ضررهای مالی و جانی به مردم است
سردار سید تیمور حسینی، جانشین فرمانده پلیس راهور ناجا پایان سال گذشته در زمان بررسی لایجه بودجه ۱۴۰۰ در این خصوص گفته بود: در قانون بودجه طرحی در آستانه تصویب است که طی آن قرار شده سوخت ۲ میلیون خودروی عمومی از بنزین به گاز مایع (lpg) تبدیل شود.
وی افزود: طبق اعلام بسیاری از کارشناسان و مدیران سازمانها این طرح دارای معایب بسیاری است و از منظر پلیس راهور، اجرای این طرح، حوادث منجر به آتش سوزی و آسیب به شهروندان را ایجاد خواهد کرد.
سردار حسینی با اشاره به اینکه این طرح یک بار در سالهای گذشته اجرا و به دلیل ایجاد حوادث فراوان، به شکست منتهی شد، گفت: ورود خودروهای گاز مایع سوز به جاده‌های کشور مسئله‌ای نیست که برای اولین بار با آن مواجه باشیم و از نتایج حاصل از آن بی‌خبر باشیم این خودروها در گذشته به علت انفجارهای متعدد در جاده‌های کشور مورد اعتراض پلیس راهور قرار گرفت که خوشبختانه پس از مدت کوتاهی گاز مایع از سبد سوخت خودرو ها حذف شد؛ حال بازگشت به تجربه شکست خورده گذشته جز تحمیل ضررهای مالی و جانی به مردم کشور ثمری نخواهد داشت.
وی ادامه داد: هم‌اکنون گاز مایع تنها با تانکر در کشور جابجا میشود، برخلاف سی ان جی، بنزین و گازوییل که از طریق خط لوله منتقل میشود؛ و به همین منظور نیز تعداد محدودی تانکر در حال تردد است که هر از چندگاهی شاهد حوادث دلخراش آن هستیم؛ حال چنانچه گاز مایع به عنوان سوخت ۲ میلیون خودرو وارد سبد سوخت کشور شود، علاوه بر اینکه هزاران تانکر برای جابجایی ان نیاز است که بسیار خطرناک است، به این دلیل که خودروهای عمومی هم برای این نوع سوخت ساخته نشده اند خطرات ناشی از آن را دو چندان میکند.
وی خاطرنشان کرد: در طول این سالها نه خودروهای ایمن گاز مایع سوز در کشور طراحی و تولید شده اند و نه زیرساختی ایمن برای توزیع گاز مایع در جایگاههای عرضه سوخت ایجاد شده‌است که حوادث تلخ گذشته را تکرار نکند؛ بنابراین این تصمیم شتاب‌زده قطعا منجر به ایجاد حوادث بسیاری در کشور خواهد شد.
* پای منافع شخصی مدافعان بازگشت LPG به سبد سوخت درمیان است؟
خطرات حمل LPG به مراتب از حمل بنزین بیشتر است و در صورت وقوع حوادثی چون تصادف، واژگونی و هر نوع آسیب به مخزن تانکر حمل، وقوع حوادث غیرقابل پیش بینی بسیار بیشتر از تانکرهای حمل بنزین است.
در صورت بروز حادثه برای تانکر بنزین بعضا با اقدام سریع و به موقع و پوشاندن کامل محل حادثه با فوم آتش نشانی، می توان از بروز حوادث فاجعه بار جلوگیری کرد در حالی که در صورت وقوع حادثه برای مخزن تانکر حمل LPG و نشت سوخت، با توجه به اینکه این سوخت دمای جوش (تبخیری) بسیار پایین تر از بنزین دارد و علاوه بر آن بخار ایجاد شده از هوا سنگین تر است، به سرعت مخلوط انفجاری عظیمی در نزدیکی محل حادثه ایجاد می شود که با کوچکترین جرقه، وقوع حوادث مرگبار بسیار محتمل است.
یک‌بار در گذشته تجربه افزودن LPG به سبد سوخت خودروها را داشته‌ایم و یکی از دلایل حذف این سوخت از سبد سوخت خودروها در کشور، هزینه حمل و نقل بالا، اشتعال‌زایی فراوان و محدودیت در حمل و نقل آن بوده؛ حمل و نگهداری LPG نیاز به مخازن خاصی دارد و LPG در پالایشگاه‌ها نیز در مخازن کروی ذخیره‌سازی می‌شوند.
وقتی به راحتی می‌توان خودروهای بنزین سوز را دوگانه سوز CNG سوز کرد که به مراتب از تمامی انواع سوخت ایمن‌تر است و گاز نیز به راحتی با خطوط سراسری به تمام کشور منتقل می شود و در اقصی نقاط کشور سوخت CNG قابل دسترس است، مشخص نیست چرا عده‌ای به دنبال ایجاد خطر برای مردم و اضافه کردن LPG به سبد سوخت حمل و نقل کشور در نبود زیرساخت‌های آن و توجیه پذیر نبودن توسعه زیرساخت‌های عرضه این سوخت هستند؛ این سوال مطرح میشود که تلاش این عده از روی ناآگاهی است یا منافع شخصی موجب شده تا منافع ملی و سلامت مردم را نادیده بگیرند؟
