به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ نمایشگاه کتاب رویدادی فرهنگی است که همه ساله در کشـورمان برگـزار می شود. مهمتریـن اهداف آن ارتقای سـطح فرهنگی جامعه و افزایش سـطح مطالعه مردم اسـت. حال در ابتدا به مزایا و معایب نمایشگاه کتاب در ایران میپردازیم.
دستاوردها
درخصوص مزایای نمایشگاه کتاب میتوان گفت دسترسی آسان مـردم، دادن فرصت به ناشران کم برخوردار برای معرفی کتابهای خود، بن های تخفیف، تجمیع ناشران در محیطی برنامه ریزی شده و عرضه کتاب به شکل گسترده و جذب مخاطبانی که در سایر روزهای سال چندان سر و کاری با کتاب نداشته اند از جمله مهمترین مزایای برگزاری نمایشگاه است.
نمایشگاه کتاب؛ فروشگاهی بزرگ
هر ساله هنگام برگزاری نمایشگاه کتاب، شاهد فروشگاه بزرگی هسـتیم که ضربه مستقیمی به کتابفروشی ها و مراکز پخش که بار اصلی رساندن کتاب به مخاطب را در طول سال بر دوش دارند وارد می کند. در برگزاری این رویداد شاهد هستیم که جنبه فروشگاهی بر رویکرد نمایشگاهی اش غلبه دارد. نمایشگاه فضایی برای تعامل آراء و هم اندیشـی بین فعالان صنعت نشر، مؤلفان و مترجمان و نیز محلی برای برقراری ارتباط کاری میان ناشران ایرانی و ناشران خارجی است. وضعیت فعلی نمایشگاه کتاب حکایت بر روند دیگری دارد و اکنون بیشتر به فضایی برای فروش محصولات ناشران تبدیل گشته است.
کتابفروشی ها را دریابید
کتابفروشی ها در زمان برگزاری نمایشگاه کاملا از رونق میافتند و با توجه به اینکه مخاطبان خریدهای عمده خود را انجام دادهاند رکود تا مدتی بعد از نمایشگاه هم ادامه پیدا میکند. اغلب کتابفروشـی ها بخشی از شبکه ی توزیع کتاب هستند و کتاب را از ناشران (در واقع از شـبکه ی پخش کتاب) میخرنـد و عرضه می کنند. در اینجا کتابفروشی نقش حلقه واصل را ایفـا می کنند. برگزاری نمایشگاه های استانی و بین المللی کتاب سبب حذف حلقه های کوچک فروش آثار می شود و ناشران در نمایشگاه کتاب، محصولات خـود را به صورت مسـتقیم به دست مردم می رسـانند و فاصله ای که میان آنها و مشتریان نهایی وجود دارد از بین میرود.
در کوتاه مـدت تنها کتابفروشـی ها متضـرر میشوند امـا در بلندمدت به دلیل فصلی بودن نمایشگاه، ناشران از کمرنگ شدن یا حذف کتابفروشی های محلی ضرر می کنند. در این هنگام به خوبی ضرورت وجـــود و تقویت حلقه واصل که نادیده گرفته میشد احساس می شـود. این کتابفروشی ها، فضاهایی برای تبلیغ دائمی کتاب و کتابخوانی و موتور محرک بخشی از تقاضای بازار هستند. یکی دیگر از مشکلات کتابفروشی ها این است که برای جبران ضرر، به فروش سایر اجناسی مثل کالاهای تزیینی، لوازم تحریر و... میپردازند. در صورتی که رسالت یک کتابفروشی چنین چیزی نیست.
راه حل کدام است؟
دلیل اسـتقبال گسترده مردم از نمایشگاه کتاب و عدم تمایل زیاد به کتابفروشـی ها وجود انواع بنهای تخفیف است. طبق آمار، دومین نمایشـگاه مجازی کتاب در سال گذشته فروش 852 میلیارد ریالی به همراه داشـــت؛ در سـال های گذشته این آمار با اندکی تفـاوت وجود داشت که حاکی از پررونق بـودن جنبه تجاری نمایشگاه و استقبال گسترده مردم بـود. در سـال های اخیر به دلیـل افزایش قیمت کاغذ که منجر به سر به فلک کشیدن قیمت کتاب ها شد، قشر خاکستری جامعه کمتر به سـمت کتابفروشـی ها رفت. در نهایت ایـن روند منجـر به کاهش سـرانه مطالعه در ایران شد. به این خاطر چند تن از ناشران برای حمایت از کتابفروشان محلی مثل نشـر چهل کلاغ در نمایشـگاه کتاب شرکت نخواهند کرد. محمد مهدی اسـماعیلی وزیر فرهنگ و ارشـاد اسلامی در جهت حمایت از کتابفروشی ها در نشسـتی گفت«: کتابفروشـیها بایـد در قالب بسـته های حمایتی تقویت شوند». راه حل دیگر این اسـت که در نمایشـگاه ها، در کنار رویکرد فروشـگاهی، جنبه جشـنواره ای هم نمود پیـدا کند و صرفا شـاهد یک بازار 10روزه نباشـیم.
همچنین ناشـر بهتریـن مشاور بـرای معرفی کتاب محسـوب می شود تا بعـد از آشـنایی با کتاب به جای خرید از نمایشگاه، از کتابفروشی ها خریـد صورت بگیرد. در آخر اگر بن های فصلی در بازه های زمانی کوتاه تری پخش شود تأثیر بسـزایی در رونق گرفتن کتابفروشـی ها خواهد داشـت.
گزارش از محمدصادق عباسی - عضو انجمن اسلامی مستقل دانشگاه علامه طباطبایی
