به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ همه ما به احتمال زیاد احساس گزگز شدن موقتی در دست یا پاهایمان داشته‌ایم. اگر روی بازوی خود بخوابیم یا به مدت طولانی با پاهای روی هم قرار گرفته بنشینیم، ممکن است این را احساس کنیم. همچنین ممکن است احساسی را تجربه کنید که به آن "پارستزی" گفته می‌شود. این احساس ممکن است به عنوان یک احساس سوزش، مور مور شدگی یا گزگز توصیف شود. علاوه بر گزگز شدن، ممکن است بی‌حسی، درد یا ضعف در دست و پای خود یا اطراف آن نیز داشته باشید. عوامل یا شرایط مختلفی می‌تواند باعث گزگز در دست و پا شود. به طور کلی، فشار، ضربه یا آسیب به اعصاب می‌تواند باعث ایجاد گزگز شود.
عوامل رایجی که باعث گزگز دست و پا می‌شود.
در زیر، علل بالقوه احساس گزگز شدن در دست و پای شما را بررسی خواهیم کرد. به یاد داشته باشید که بهترین راه برای دانستن علت این احساس در دست‌ها و پاها، مراجعه به پزشک است.
دیابت
آسیب عصبی ناشی از قند خون بالا شایع‌ترین علت بی‌حسی یا گزگز دست و پا است. دیابت درمان نشده ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشد. ممکن است احساس تشنگی کنید، زیاد ادرار کنید یا نفستان بوی میوه بدهد. پزشک آزمایش خونی از شما می‌گیرد تا ببیند آیا دیابت دارید یا خیر. اگر این کار را انجام دهید، وی به شما خواهد گفت که چگونه آسیب عصبی احتمالی را کاهش دهید یا متوقف کنید، یا از بدتر شدن آن جلوگیری کنید.
بارداری
کودک در حال رشد و مایعات اضافی که با بارداری همراه است می‌تواند بر اعصاب بدن شما فشار بیاورد. این باعث بی‌حسی و گزگز در بازوها، دست‌ها و پاهای شما می‌شود. همچنین کشیدگی پوست ممکن است باعث شود شکم شما بی‌حس شود. استفاده از آتل مچ دست در شب ممکن است به مشکلات دست کمک کند. این گزگز شدن باید پس از زایمان برطرف شود.
کمبود ویتامین
کمبود ویتامین می‌تواند به دلیل نداشتن مقدار کافی ویتامین خاص در رژیم غذایی یا شرایطی باشد که در آن بدن ویتامین را به درستی جذب نمی‌کند. برخی از ویتامین‌ها برای سلامت اعصاب شما مهم هستند.
به عنوان مثال:
- ویتامین B12
- ویتامین B6
- ویتامین B1
- ویتامین E
- ویتامین B9 یا فولات
ویتامین B12 برای تولید انرژی سلول‌ها ضروری است. در محصولات حیوانی مانند گوشت، لبنیات و تخم مرغ یافت می‌شود. وگان‌ها و گیاهخواران ممکن است نیاز به مکمل B12 داشته باشند. کمبود B12 در رژیم غذایی می‌تواند باعث آسیب عصبی شود که ممکن است به صورت گزگز در دست یا پا ظاهر شود.
شما باید هر روز ویتامین B6 مصرف کنید زیرا توانایی ذخیره در بدن را ندارد. گوشت، ماهی، آجیل، حبوبات، غلات، میوه‌های غیر مرکبات و سیب زمینی منابع خوبی از B6 هستند. افرادی که کمبود B6 دارند ممکن است دچار بثورات یا تغییراتی در بدنشان شوند.
ویتامین B1 که به نام "تیامین" نیز شناخته می‌شود، در تکانه‌های عصبی و ترمیم نورون‌ها نقش دارد. گوشت، حبوبات، غلات کامل و مغزها منابع خوب B1 هستند. افرادی که رژیم غذایی سرشار از غلات تصفیه شده دارند ممکن است بیشتر دچار کمبود B1 شوند. کمبود این ویتامین همچنین می‌تواند باعث درد یا گزگز دست و پا شود.
کمبود ویتامین E بیشتر به دلیل مشکلات جذب چربی در روده است تا کمبود ویتامین E در رژیم غذایی. علائم کمبود ویتامین E شامل گزگز شدن دست و پا و مشکل در هماهنگی دست و پا است. آجیل، دانه‌ها، روغن‌های گیاهی و سبزیجات برگ‌دار منابع خوبی از ویتامین E هستند.
کمبود فولات نیز می‌تواند باعث درد یا گزگز در دست و پا شود. این ممکن است تأثیر بیشتری بر افراد زیر 40 سال داشته باشد. منابع فولات که به عنوان ویتامین B9 نیز شناخته می‌شود، شامل سبزیجات با برگ‌های تیره، غلات کامل، لوبیا، بادام زمینی، تخمه آفتابگردان، جگر و غذاهای دریایی است.
اعصاب تحت فشار
عارضه‌هایی مانند دیسک کمر می‌توانند بر روی اعصاب پاهای شما فشار وارد کنند و باعث بی‌حسی یا گزگز پاها به همراه علائمی مانند ایجاد انواع کمر درد، پا درد و... شوند. اگر عصب مچ دست تحت فشار باشد، می‌تواند باعث بی‌حسی در دست و انگشتان شما شود. پزشک شما ممکن است آن را "سندرم تونل کارپال" بنامد. وی همچنین آزمایشاتی را برای یافتن علت انجام داده و یا استراحت، آتل یا بریس، فیزیوتراپی را پیشنهاد دهد. در برخی موارد، ممکن است برای رفع مشکل به جراحی نیاز داشته باشید. نارسایی کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که کلیه‌های شما دیگر به درستی کار کنند. شرایطی مانند فشار خون بالا یا دیابت می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود. هنگامیکه کلیه‌های شما به درستی کار نمی‌کنند، ممکن است مایعات و مواد زائد در بدن شما جمع شوند که منجر به آسیب عصبی می‌شود. گزگز ناشی از نارسایی کلیه اغلب در پاها رخ می‌دهد.
بیماری خودایمنی
بیماری‌های خودایمنی، مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید، باعث می‌شوند سیستم ایمنی بدن به قسمت‌هایی از بدن شما حمله کند. این شامل اعصاب شما نیز می‌شود. این شرایط ممکن است به سرعت یا آهسته ظاهر شوند و عفونت‌های اخیر می‌توانند آن‌ها را تحریک کنند. پزشک علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی خواهد کرد. این به وی کمک می‌کند تا بفهمد چه اتفاقی در حال رخ دادن است و درمان‌هایی را برای کاهش علائم شما پیشنهاد دهد.
زونا
زونا یک نوع بثورات دردناک است که در اثر فعال شدن مجدد ویروس "واریسلا زوستر" که در اعصاب افراد مبتلا به آبله مرغان نهفته است، ایجاد می‌شود. به طور معمول، زونا تنها قسمت کوچکی از یک طرف بدن شما را درگیر می‌کند که می‌تواند شامل دست‌ها، بازوها و پاها باشد. ممکن است در اثر این بیماری، احساس گزگز شدن یا بی‌حسی در ناحیه آسیب دیده داشته باشید.
داروها
مشکلات عصبی اغلب از عوارض جانبی برخی از داروهای تجویزی ایجاد می‌شود. داروهای سرطان (شیمی درمانی)، اچ آی وی یا ایدز، فشار خون بالا، سل و برخی عفونت‌ها می‌توانند باعث ضعف یا بی‌حسی در دست و پای شما شوند. با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا داروی شما مقصر است یا خیر. پزشک شما ممکن است بتواند دوز دارویتان را تغییر دهد.
ناهنجاری ژنتیکی
بیماری " Charcot-Marie-Tooth – شارکو ماری توث" و "نوروپاتی ارثی با مسئولیت فلج فشاری (HNPP) " دو اختلال ژنتیکی هستند که باعث بی‌حسی در دست و پای شما می‌شوند. بیماری شارکو ماری توث، عضله شما را از بین می‌برد. ممکن است برای کاهش علائم به فیزیوتراپی یا کمک‌های ویژه‌ای نیاز داشته باشید. HNPP بر اعصاب شما تأثیر می‌گذارد و به احتمال زیاد باعث بی‌حسی و ضعف در بازوها و پاهای شما می‌شود. اجتناب از موقعیت‌های خاص می‌تواند کمک‌کننده باشد.
تومور
مجموعه‌ای از سلول‌های غیرطبیعی (تومور) که در کنار یا روی اعصاب شما رشد می‌کنند، می‌توانند روی آن‌ها فشار بیاورند و احساس را در بازوها و پاهای شما از بین ببرند. این می‌تواند در مورد تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی رخ دهد. تومورها در جاهای دیگر می‌توانند بر سیستم ایمنی شما تأثیر بگذارند و باعث آسیب عصبی شوند. اگر درمان، تومور را کوچک کند، علائم ممکن است از بین بروند.
اسپوندیلوز گردنی
اسپوندیلوز گردنی به دلیل تغییرات مرتبط با افزایش سن در بخشی از ستون فقرات که در گردن شما وجود دارد، که به آن ستون فقرات گردنی نیز می‌گویند، رخ می‌دهد. این تغییرات می‌تواند شامل مواردی مانند فتق دیسک، دژنراسیون و آرتروز باشد. گاهی اوقات این تغییرات می‌تواند به نخاع فشار وارد کند و منجر به بدتر شدن گردن درد و همچنین علائمی مانند گزگز یا بی‌حسی در بازوان، دست‌ها و پاها شود.
هپاتیت B و C
هپاتیت B و C توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود. آن‌ها منجر به التهاب کبد می‌شوند که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به سیروز یا سرطان کبد شود. عفونت هپاتیت C نیز ممکن است باعث نوروپاتی محیطی شود، اگرچه نحوه وقوع این امر تا حد زیادی ناشناخته است. در برخی موارد، عفونت با هپاتیت B یا C می‌تواند منجر به وضعیتی به نام "کرایوگلوبولینمی" شود. در این شرایط، پروتئین‌های خاصی در خون در دمای سرد به هم چسبیده و باعث التهاب می‌شوند. یکی از علائم این بیماری بی‌حسی و گزگز است.
چگونه گزگز دست و پا را درمان کنیم؟
درمان گزگز دست و پا با توجه به علت آن مشخص می‌شود. پس از تشخیص، متخصص به شما برنامه درمانی متناسب با عارضه شما را خواهد داد. معمولا درمان‌های متداول برای گزگز دست و پا شامل طب فیزیکی و توانبخشی مانند فیزیوتراپی، طب سوزنی و تحریک الکتریکی عصب از روی پوست و دارو درمانی مانند تجویز داروهای ضدالتهابی، داروهای ضدافسردگی و قرص یا کرم مسکن می‌شود.
