به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، درمان به کمک پلاسمای غنی از پلاکت یا پلاسمای اتولوگ شرطی (ACP) که تحت عنوان تزریق پی آر پی زانو نیز نامیده می شود، به دنبال استفاده از خواص ترمیمی طبیعی خون برای کمک به غضروف، تاندون، رباط، عضلات یا حتی استخوان های آسیب دیده است. اگرچه هنوز این روش به عنوان یک روند درمانی استاندارد مورد تایید واقع نشده، اما تعداد کسانی که برای درمان طیف گسترده ای از مشکلاتشان، مثل استئوآرتریت، به دنبال تزریق پی آر پی زانو هستند، در حال رشد است. از تزریق پی آر پی زانو به صورت عمده در کمک به رفع مشکل استئوآرتریت زانو استفاده می شود، اما در مفاصل دیگر نیز به کار برده می شود.
اصول تزریق پی آر پی زانو
پی آر پی حروف اول پلاسمای غنی از پلاکت (یک محصول خونی حاوی درصد بیشتری از پلاکت) است. پلاکت ها یکی از مولفه های اصلی خون هستند که نقش قابل توجهی در ترمیم بافت ها ایفا می کنند؛ پلاسما به بخش مایع خون گفته می شود.
از تزریق پی آر پی معمولا برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن روشهای درمان جدی تری مثل جراحی تعویض مفصل زانو و در کنار روشهای دیگر استفاده می شود. بعلاوه تزریق پی آر پی به پیشگیری از آسیب دیدگی های بیشتر مفصل و بهبود زائده های استخوانی بعد از جراحی کمک می کند.
مزایای تزریق پی آر پی زانو
دلایل مختلفی برای استفاده بیماران مبتلا به استئوآرتریت از تزریق پی آر پی زانو وجود دارد:
- پلاسمای غنی از پلاکت یک عامل اتولوگ است، یعنی از بدن خود بیمار گرفته می شود و طبیعی بودن آن باعث می شود که این تزریق با خطرات کمتری همراه باشد.
- روش های درمانی دیگر برای موارد خفیف یا متوسط استئوآرتریت ممکن است خیلی قابل اعتماد نباشند و یا در میان بیماران مختلف از عملکردهای مختلفی برخوردار باشند و نقایص یا عوارض جانبی متفاوتی نیز ایجاد کنند:
- انجام تمارین ورزشی در موارد خفیف استئوآرتریت می تواند نشانه های بیماری را تا حدی کاهش دهد، اما الزاما آنها را از بین نمی برد.
- اگرچه تاثیر تزریق کورتیزون در کاهش درد ناشی از استئوآرتریت به اثبات رسیده، اما تکرار تزریق منجر به تضعیف رباط ها و تاندون ها در طول زمان و حتی تخریب غضروف می شود.
- داروهای ضدالتهاب (NSAID ها) مانند آسپیرین و ایبوپروفن در کاهش درد موثرند اما استفااده طولانی مدت آن می تواند با مشکلات گوارشی، فشار خون و مشکلات قلبی همراه شود.
- جراحی های کوچکی مثل دبریدمان آرتروسکوپی برای درمان استئوآرتریت با نتایج ضد و نقیضی همراه بوده و شاید اثربخشی بیشتری از شبه داروها نداشته باشد.
- جراحی تعویض مفصل در دسته جراحی های بزرگ قرار می گیرد و به دوره توانبخشی و ریکاوری طولانی مدتی نیاز دارند و به همین دلیل هم تنها برای موارد شدید آرتروز توصیه می شود.
هیچ درمان قطعی برای استئوآرتریت وجود ندارد و خطرات اندک تزریق پی آر پی زانو باعث شده که این تزریق در نظر بسیاری از پزشکان ارزشش را داشته باشد. البته بیماران باید بدانند که تزریق پی آر پی یک روش درمانی مستقل نیست و بهترین نتایج آن به عنوان یک روش کمک درمانی، در کنار درمان غیرجراحی یا تغییر سبک زندگی مثل فیزیوتراپی، کاهش وزن، بستن بریس، اوزون تراپی زانو و داروهای ضدالتهاب به دست می آید.
افراد مناسب برای تزریق پی آر پی زانو
محققین هنوز در حال مطالعه بر بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو هستند تا مشخص شود که کدام دسته از آنها برای تزریق پی آر پی زانو مناسب هستند. اگرچه هنوز به نتایج متقنی در این باره دست پیدا نشده است، اما نتایج اولیه مطالعات نشان داده که بیماران جوانی که در مراحل ابتدایی بیماری هستند، گزینه های مناسب تری برای تزریق پی آر پی زانو محسوب می شوند.
پزشک برای تعیین مرحله بیماری به نتایج آزمایشاتی مثل سی تی اسکن، اشعه ایکس، نوار عصب و عضله یا الکترومیوگرافی نیاز خواهد داشت. اگر واجد شرایط قرار گرفتن تحت این درمان باشید، پزشکتان تزریق پی آر پی زانو را برای کمک به رفع استئوآرتریت زانو پیشنهاد خواهد کرد.
اجماع مشخصی روی معیارهای تعیین کننده افراد واجد شرایط تزریق پی آر پی وجود ندارد، اما برخی از متخصصان شناخته شده مثل انجمن جراحان ارتوپد امریکا و جامعه پزشکان سلولی به مواردی برای این منظور اشاره کرده اند:
- درد استئوآرتریت که فعالیت های روزانه فرد را تحت تاثیر قرار داده است.
- فرد با استفاده از روشهای درمان محافظه کارانی مختلف به نتایج دلخواه دست پیدا نکرده باشد.
معمولا تزریق پی آر پی زانو برای اکثر موارد شدید استئوآرتریت توصیه نمی شود.
روند تزریق پی آر پی زانو
آمادگی برای پی آر پی
تزریق پی آر پی معمولا یک واکنش التهابی را از سوی بدن در محل تزریق به همراه می آورد که مشابه با حالت مصدومیت خواهد بود. برای دستیابی به حداکثر ممکن نتایج، باید مصرف داروهای ضدالتهابی را از یک هفته قبل از تزریق پی آر پی متوقف کنید. همزمانی تزریق پی آر پی و مصرف داروهای ضدالتهاب می تواند تزریق را بی اثر کند.
ساخت نمونه پی آر پی
پزشک ابتدا باید نمونه پلاسمای غنی از پلاکت را بسازد و به این منظور یک نمونه خون از دستتان می گیرد و آن را برای جداسازی مایع پلاسما از پلاکت در سانتریفیوژ قرار می دهد. آماده سازی پی آر پی در حدود 15 دقیقه طول می کشد و پزشک در این مدت، محل تزریق را معاینه و محل دقیق تزریق را مشخص می کند.
تزریق
ابتدا محل تزریق برای کاهش درد و به کمک ماده بیحسی موضعی، بیحس می شود؛ این ماده تاثیری بر قدرت درمانی پی آر پی نمی گذارد. پزشکتان بعد از تزریق پی آر پی به زانوی آسیب دیده، از شما می خواهد تا شروع اثرگذاری پلاکت ها، پروتئین ها و فاکتورهای رشد، کمی استراحت کنید و سپس زانو را با پانسمان می بندد.
مراقبت‌های بعد از تزریق پی آر پی زانو
از بیماران خواسته می شود تا چند روز بعد از تزریق پی آر پی زانو، به آن فشار نیاورند. از توصیه های احتمالی پزشک به بیمار می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از مصرف داروهای مسکن ضدالتهاب خودداری کند؛ شاید به جای آنها، مسکن های دیگری تجویز شود.
- برای ثابت ماندن حداکثری زانو از یک بریس استفاده کند؛ از بیمار خواسته می شود تا چند روز بعد از تزریق از عصا استفاده کند.
- چند مرتبه در روز و هر بار به مدت 10 تا 20 دقیقه از کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم بعد از تزریق استفاده کند.
اگر شغل سخت و سنگینی نداشته باشید، می توانید فردای تزریق به کارتان برگردید. بیماران می توانند بعد از فروکش کردن درد و تورم (معمولا چند روز بعد از تزریق) به فعالیت های عادی خود برگردند. بیماران نباید تا گرفتن تایید پزشک، مصرف داروهای ضدالتهاب را شروع کنند.
خطرات و عوارض جانبی تزریق پی آر پی زانو
احتمال بروز حساسیت و واکنش سیستم ایمنی به پی آر پی عملا صفر است، زیرا پلاسما از نمونه خودتان گرفته می شود. بروز عوارض جانبی ناشی از تزریق پی آر پی به ندرت دیده می شود، اما در بعضی بیماران درد و خشکی، ضربان سریع قلب، سرگیجه، سردرد، تعرق و... نیز دیده شده است.(منبع: مقاله تزریق پی آر پی زانو )
