به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» همه ساله با آغاز ایام نوروز و تعطبلات آن فراغتی حاصل می شود که می توان از آن برای مطالعه کتاب استفاده کرد و ویژگی نوروز امسال که موجب تمایز با نوروز سالهای قبل گردیده است همزمانی بهار طبیعت با بهار معنویت و آغاز ماه مبارک رمضان است. فراغت حاصل شده در این ایام می تواند فرصت مناسبی جهت بهره برداری هر چه بیشتر از ماه مهمانی خدا باشد. بدین جهت «خبرنامه دانشجویان ایران» طبق روال هر ساله در بسته پیشنهادی مطالعه کتاب در ایام نوروز به معرفی ۵ کتاب متناسب با ایام ماه مبارک رمضان پرداخته است که در ادامه آن را مشاهده می کنید:
سجاده های سلوک جلد اول
این کتاب حاصل سلسله گفتارها و درس های اخلاق علامه مصباح یزدی درباره مناجات خمس عشره حضرت امام سجاد علیه السلام است که به صورت جداگانه به شرح و بررسی هریک از مناجات ها می پردازد. این نوشتار که در دو مجلد و ۶۳ گفتار سامان یافته توسط حجت الاسلام والمسلمین کریم سبحانی تدوین و نگارش و به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
جلد نخست این کتاب در ۳۶ گفتار به تشریح و بررسی مناجات اول تا هشتم از مناجات خمس عشره می پردازد. ۲ گفتار نخستین این کتاب توضیح معناشناختی مناجات و جایگاه آن در آموزه های دینی، مفهوم مناجات و پاره ای از مصادیق آن در قرآن و مناجات خداوند با بندگان خویش است.
سپس، شرح مناجات تائبین به عنوان اولین مناجات از مناجات خمس عشره در ۶ گفتار بیان شده است. چرایی اعتراف معصومین علیهم السلام به قصور و کوتاهی، مفهوم، مراحل و موانع توبه، آثار زیان بار گناه، نقش خوف و رجا در جلب رحمت الاهی و زبان و مراحل استرحام از سرفصل هایی است که در شرح این مناجات آمده است.
بازشناسی نفس اماره و ویژگی های آن در کلام امام سجاد علیه السلام، بازکاوی ماهیت شیطان و ابلیس، گونه های تصرفات شیطان در انسان، حکمت آفرینش شیطان و ویژگی های قلب بیمار از دیدگاه حضرت، مباحثی است که در ذیل شرح مناجات الشاکین مطرح شده است.
شرح مناجات خائفین بخش دیگری از این کتاب است که دربردارنده مباحثی چون: خاستگاه الاهی ترس و امید، متعلق و ماهیت ترس و نقش سازنده و تربیتی آن برای آدمی، اهیمت ترس از خداوند و عذاب های اخروی، حقیقت خشیت از پروردگار و نگرانی اولیای خدا از فرجام و عاقبت خویش است.
سرفصل هایی چون: گستره، مفهوم رجا و ضرورت تعادل خوف و رجا، سنت استدراج، بازشناسی آرزوهای مطلوب و نکوهیده، مراحل حیات انسان، مفهوم قرب به خدا و وجه الله، شفاعت از منظر اسلام و مفهوم عرفی آن، قبض و بسط دل و تقدم رحمت الاهی بر غضب الاهی، در ذیل شرح و برسی مناجات های الراجین و الراغبین توضیح داده شده است.
شرح مناجات الشاکرین در ۴ گفتار به تبیین ضرورت و لزوم شکرگزاری و خاستگاه ارزشی آن، رابطه تکوینی عمل با جزا، تفاوت مراتب شکرگزاری بندگان از خداوند، راه کار پیدایش انگیزه شکرگزاری در انسان و موانع شکرگزاری از نعمت ها در کلام امام سجاد علیه السلام می پردازد.
شرح مناجات های المطیعین و المریدین با اشاره به مباحثی چون: آفت انحراف از حق و فرجام انحطاط، مفهوم غایت بودن خدا برای سیر اختیاری و تکاملی انسان، اسباب و عوامل توجه به خداوند، راه کار پیدایش حالت خشیت در برابر خداوند، مراتب تقرب به خداوند، گستره محبت و مراتب آن در آموزه های دینی، آثار و نشانه های دوستی خدا و راه کار افزایش محبت به خداوند، پایان بخش جلد نخست این کتاب است.
سجاده های سلوک جلد دوم
این کتاب در ۲۷ گفتار به تشریح و بررسی مناجات های نهم تا پانزدهم از مناجات خمس عشر می پردازد. شرح مناجات محبین با بیان جایگاه محبت و انس با معبود، مفهوم و اقسام ولایت الهی، رضایت به قضا و قدر الاهی، بندگی و عبادت نزد اولیای خدا و روابط خاص خداوند با دوستان خود، ۷ گفتار ابتدایی جلد دوم این کتاب را به خود اختصاص داده است.
مفهوم وسیله در آموزه های دینی، وسیله توسل به خداوند از منظر ائمه اطهار(علیهم السلام)، فقر ذاتی انسان و نیاز همیشگی او به خداوند، راه کار درک نیاز به خداوند، بایسته های معرفتی خواندن دعا و مناجات و درخواست های متعالی امام سجاد (علیه السلام) از خداوند از موضوعاتی است که در ذیل شرح و توضیح مناجات های متوسلان و مفتقرین آمده است.
در ادامه، مناجات عارفان با بررسی مباحثی چون: مراتب و اقسام شناخت، عجز از شناخت خداوند متعال در آموزه های دینی، معنای علم حضوری به ذات خداوند و عدم امکان شناخت کنه حق تعالی، آثار عشق و محبت به خداوند و ارتباط دوسویه محبت و معرفت، توضیح داده شده است.
روزه؛ دریچه ای به عالم معنا
بحث «روزه؛ دریچهای به عالَم معنا» سخنرانی استاد طاهرزاده در جمع دانشجویان تربیت معلم است. این بحث بهجهت نوع نگاهی که به روزه و ماه رمضان دارد مورد استقبال زیاد قرار گرفت، و لذا بر آن شدیم تا به صورتی که ملاحظه میفرمایید آن را در اختیار علاقمندانِ به این نوع بحثها قرار دهیم.
خصوصیت این بحث در توجه کردن به روزه است در رابطه با نقشی که روزه در ابعاد باطنی و قلبی انسان ایفاء میکند.
سخنران سعی دارد دست روزهدار را بگیرد و به کمک نیّتِ نابی که در روزهداریاش اراده میکند، او را به لایههای باطنیِ روح و روان و قلبش سیر دهد و راههای ظریف خودشناسی را که انسانِ روزهدار میتواند طی کند، مقابل او قرار دهد.
میگوید: ای انسان! به اندازهای که در روزهداری عزم بلند داشته باشی، روزه برای تو ثمره به همراه خواهد آورد و لذا سعی دارد آن نوع از عزمهای بلندی را که انسان روزهدار میتواند اراده کند، به او متذکر شود.
توجه به روایات و سخنان عرفا در مورد روزه موجب تقویت اراده در روزهداری میگردد، لذا با مطالعة روایات مورد بحث، انسان احساس میکند با روزهداری خود راههای گمشدهاش را میتواند بیابد.
پیشنهاد ما این است که سعی شود هر سال قبل از ماه رمضان یکبار این بحث مرور شود تا عزیزان با شعف و شور بیشتری با روزة خود کنار بیایند و اُنس بگیرند.
دعا از منظر حضرت آیتالله خامنهای
کتاب دعا، کتابی جامع از منظر حضرت آیتالله خامنهای رهبر انقلاب اسلامی است که به مباحث مربوط به دعا، ذکر و مناجات و جایگاه آن در منظومهی عقاید الهی در بیانات ایشان پرداخته است. این اثر در ۱۵۰ صفحه و در پنج فصل کلی، به کوشش علیرضا برازش گردآوری و تدوین شده و در ذیل هر فصل، زیرعنوانها و ریزموضوعات مربوط به آن جای گرفته است.
دعا چیست و چه انواع و مصادیقی دارد؟ خدا را چگونه بخوانیم و در دعاها از او چه بخواهیم؟ آیا دعا رقیب ابزارهای مادی است یا در طول آنها؟ آیا دعا ضرورتاً همیشه با حاجت خواستن همراه است؟ آداب و شرایط دعا و شرایط استجابت آن چیست؟ وجوه معنایی استجابت دعا چیست؟ بهترین زمانها و موقعیتها برای دعا چه زمانهایی هستند؟ دعا چه فواید و دستاوردهایی برای آدمی دارد؟ و... . اینها بخشی از مهمترین مسائلی است که در این اثر از لسان رهبر انقلاب اسلامی مورد تبیین و تحلیل قرار گرفته است.
گردآورنده این اثر در اوایل دهه ۶۰ طی علاقهمندی به تحقیق درباره دعا در مباحث نمازجمعه که از سوی خطیب جمعه آن روزها حضرت آیتالله العظمی خامنهای ایراد میشد نکات بکر و کلیدی را مییابد که انگیزهای میشود برای گردآوری و تدوین اثر حاضر.
علیرضا برازش در قسمتی از مقدمه اشاره میکند که سه فایده، سه دستاورد، سه جهت و سه نکته دربارة دعا بارها و بارها در کلام مقام معظم رهبری تاکید شده که ۲ نکته آن در میان مردم و حتی متدینین و افراد مانوس با دعا و نیایش غریب و مغفول بود و هست و حتی در کتب تالیف شده درباره دعا و نیایش نیز به نحو شایسته بدان پرداخته نشده است. مساله استخراج و کسب معارف از دعا، از جمله مواردی است که وی آن را از نکاتی میداند که رهبر معظم انقلاب بدان تاکید داشتهاند و لازم است در بحث دعا ما نیز بیشتر بدان دقت کنیم.
این کتاب در ۵ فصل تنظیم شده که عبارتند از: «معانی دعا، اجابت و ذکر»، «اهمیت دعا و ذکر»، «شرایط دعا، شروط اجابت»، «فواید و دستاوردهای دعا» و «در دعا از خدا چه بخواهیم؟ نمونههایی از کتابها و دعاهای برجسته». در بخشی از خطبههای نماز جمعه تهران به امامت رهبر معظم انقلاب اسلامی که ۲۱ مهرماه سال ۸۵ ایراد شده است، ایشان تاکید میکنند: «دعا، خواندن خداست؛ حالا میتواند به زبان فارسی یا به زبان خودتان باشد؛ هرچه که میخواهید با خدا حرف بزنید؛ این دعاست. هرچه میخواهید با او در میان بگذارید... البته دعاهای ماثور از ائمه (ع) بهترین مضامین در زیباترین الفاظ و سرشار از معارف الهی است که قدر آنها را باید دانست و بایستی به آنها متوسل شد.»
خلاصه کتاب چهل حدیث امام خمینی (ره)
کتاب «چهل حدیث» بر مبنای تقریرات و گفته های امام خمینی(ره) در مدرسۀ فیضه و مدرسۀ ملا صادق، توسط معظم له بر اساس سنت «اربعین» نویسی نوشته شده است. ۳۳ حدیث این کتاب به موضوعات اخلاقی و عوامل هلاک و نجات انسان می پردازد و هفت حدیث آخر آن در مورد عقاید و دیگر معارف اسلامی می باشد.
«اصغر مددی» تلاش کرده است کتاب چهل حدیث را با حفظ مطالب اصلی و اصول ساده نویسی و روان نویسی برای بهره مندی هرچه بیشتر مخاطب، تلخیص کند. او همچنین برای حفظ سادگی و درک هرچه بهتر مفاهیم پنج حدیث آخر را که فهم آن نیازمند زمینه های تخصصی بوده و در موضوعات جبر و تفویض عرفانی، بحث ذات اسماء و صفات حق تعالی و… می باشند را حذف نموده است.
در آغاز این کتاب امام خمینی(ره) با روایتی از پیامبر اکرم (ص) به اهمیت جهاد به نفس می پردازد و نفس انسان را دارای درجاتی می داند که از جنود رحمانی و عقلانی و جنود شیطانی و جهلانی تشکیل شده است و هرکدام که پیروز شوند سرنوشت انسان را به سمت خود رقم می زنند. اگر جنود رحمانی پیروز شود انسان اهل سعادت و رحمت خواهد بود و با انبیاء، اولیا و صالحین محشور می شود، و اگر جنود شیطانی و لشکر جهل غالب شود انسان اهل شقاوت و غضب خواهد بود و در زمرۀ شیاطین، کفار و محرومین محشور می گردد.
در ادامه کتاب با موضوعاتی مانند: ریا، عُجب، کبر، حسادت، حب و علاقه به دنیا، خشم و غضب، انفاق و بخشش، طولانی بودن آرزو و هوای نفس ، اهمیت تفکر و تعقل، نقش توکل در زندگی، توبه و … آشنا می شویم.
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
«از جناب عبد صالح عارف به وظایف عبودیت، صاحب مقامات و کرامات، علی بن طاووس، قدس الله نفسه، منقول است که روز اول تکلیف خود را جشن می گرفته و سور و سرور می کرده و عید محسوب می کرده، برای آن که خدای تبارک و تعالی او را در آن روز مفتخر فرموده به اذن در فعل طاعات. آیا برای این روح لطیف باید فعل طاعات را صبر در مکروهات در باطن به شمار آورد؟…»
کتاب صفای رمضان با نگاهی بر نهجالبلاغه
اهل خلوت، الفتی با شب دارند و اهل عزلت نیز. عزلت، به معنی دوری جستن از غوغای خلق و زمانه، همیشه مطلوب نیست بلکه در برهه ای از زمان برای هر سالکی تجربۀ آن لازم است. اما خلوت، جدایی گزیدن از خود است، یعنی دوری گزیدن از مشتهیّات، آرزوها، تمنّیّات، و تصوراتی که در ذهن ما بافته می شود، یا شخصیتی که انسان با خیال برای خود ساخته است، و گاه با شخصیت واقعی او بسیار فاصله دارد و در خلوت گزینی این فاصله برداشته می شود.
خلوت گزینی نیاز به گوشه ای دور از خلق ندارد؛ می توان در جمع هم به آن دست یافت اگر با خود صدق داشته باشیم. روزه یعنی همان خلوت گزیدن با خود. رمضان فرصت خوبی است که این خلوت دست می دهد. این شب های پاک را که شب های نزول حقایق، رحمت، ارواح طیبه، و ملائکه است قدر بدانیم.
در این کتاب که دومین جلد از مجموعه برنامۀ تلویزیونی «معرفت» است با دیدگاه های استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی دربارۀ رابطۀ علم و عبادت، رابطه شب قدر با ولایت حضرت امیرالمومنین(ع)، قدرِ «شب» و شبِ قدر و ارتباط آن با روابط اجتماعی و حق الناس، چیستی زمان و مکان، وابستگی و وارستگی و راه رسیدن به معرفت آشنا می شویم.
دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی عرفان پژوه و نویسنده بیش از ۵۰ عنوان کتاب در حوزه فلسفه، عرفان و حکمت علوی در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران ایبنا، به مناسبت تقارن چاپ دوم کتاب «صفای رمضان با نگاهی بر نهجالبلاغه دیدگاههای استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی با ایام قدر و شهادت امیر مؤمنان علی (ع) اظهار کرد: شهادت مولای متقیان (ع) در شبهای قدر، زینت این شبهاست. شهادت ایشان در این ایام نشان از اتحاد زمانی بین قرآن و ولایت دارد. جوهر قرآن، ولایت است. کسی که در این شبها به سِرّ ولایت پی نبرد، اجری از این شبها نمیبرد.
ولایت جان قرآن است
کارشناس و مجری برنامه معرفت که کار تدوین کتاب صفای رمضان با نگاهی بر نهجالبلاغه دیدگاههای استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی را بر عهده داشته است، توضیح داد که مجموعه گفتارهای استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی در این کتاب درباره رمضان و رابطه شبهای قدر و ولایت حضرت علی (ع) است.
وی افزود: در این بخش از برنامه «معرفت» به اسرار روزهداری نیز پرداخته شده است اما در کل باید بگویم، جان رمضان، قرآن است و جان قرآن نیز ولایت است. حضرت علی (ع) میفرماید: «من باطن قرآنم و قرآن ناطق هستم.» از این کلام حضرت امیر(ع) نیز میتوان نتیجه گرفت که حقیقت قرآن در ولایت است و نمیتوان از ایام شهادت این امام همام در شبهای قدر بهراحتی گذشت.
منصوری لاریجانی اظهار کرد: این اثر درباره اهمیت ماه مبارک رمضان و اسرار عبادت از نگاه نهجالبلاغه مولای متقیان علی (ع) سخن میگوید. در این کتاب، با دیدگاههای استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره رابطه علم و عبادت، رابطه شب قدر با ولایت حضرت امیرالمومنین (ع)، «قدرِ شب» و «شبِ قدر» و ارتباط آن با روابط اجتماعی و حقالناس، چیستی زمان و مکان، وابستگی و وارستگی و راه رسیدن به معرفت آشنا میشویم.
وی ادامه داد: از ویژگیهای بارز این مجموعه، بیان مطالب عمیق حکمی و عرفانی در قالب الفاظ و اصطلاحات روشن به منظور فهم دقیق مطلب برای اغلب مردم است.
حضرت امیر (ع)؛ قهرمان سحر
منصوری لاریجانی «نهج البلاغه» را یادگار همیشه جاوید حضرت علی (ع) دانست و ادامه داد: در کتابم با عنوان «سیمای سخرخیزان در نهجالبلاغه»، به شـبزندهداری، اهـمیت سحرخیزی و صفات سحرخیزان پرداختهام که در پیوندی تنگاتنگ با کلام وحی، روح را صیقل میدهد و خانه دل را خالی از غیر دوست میسازد.
