به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ برای هر نوازنده سبک ایرانی و یا علاقه‌مندان به موسیقی ایرانی، مفید است که نگاهی به بهترین کتاب‌های تاریخ موسیقی ایران داشته باشند، تاریخ موسیقی ایران سرشار از فراز و نشیب و حوادثی است که بر موسیقی امروزی ایران تاثیر گذاشته‌اند. شما با خواندن کتب تاریخ موسیقی ایران می‌توانید به درک بهتری از موسیقی ایرانی رسیده، آن را عمیق‌تر بشناسید و بهتر درک کنید. شناخت بیشتر تاریخ موسیقی ایرانی کمک می‌کند با زوایا و خفایای این موسیقی اصیل بیشتر آشنا شده و نت‌های ماندگار آن را بشناسید.
مطالعه بهترین کتاب‌های تاریخ موسیقی ایران کمک می‌کند ردپای موسیقی اصیل ایرانی را در موسیقی امروزه پیدا کنیم و به این ترتیب نه تنها دیدی همه‌جانبه و عمقی نسبت به موسیقی پیدا می‌کنیم که درمی‌یابیم ویژگی‌های یک موسیقی پایدار و مانا چیست. چه چیزهایی آن را برجسته می‌کند و در چه قالب‌هایی خودش را نشان می‌دهد.
تاریخ موسیقی ایران از پیش از میلاد مسیح تا پهلوی در یک نگاه
خوانش بهترین کتاب‌های تاریخ موسیقی ایران به شما کمک می‌کند تا دیدی کلی و اجمالی به تاریخ موسیقی ایران داشته باشید. باتوجه به تاریخ پرقدمت ایران، موسیقی جایگاه ویژه‌ای در این کشور دارد و در استان خوزستان در جنوب ایران، نشان و مهری از 3400 سال پیش از میلاد حضرت مسیح پیدا شده که نشان می‌دهد قدیمی‌ترین ارکستر جهان در ایران برگزار شده. در دوران هخامنشیان نیز موسیقی بخش مهمی از زندگی مردم را می‌ساخت.
تاریخ موسیقی ایرانی پیش از اسلام
به طور کلی 3 نوع موسیقی وجود داشت: مذهبی، نظامی و محلی. موسیقی مذهبی که توسط روحانیون به شکل آوا اجرا می‌شد، چندان با ساز همراه نبود اما تاثیرات آن را هنوز هم بربخش‌های مختلف موسیقی ایرانی می‌توان پیدا کرد. رفته‌رفته و در دوران ساسانیان نیز تحولات جدیدی در موسیقی ایرانی ایجاد شد. موسیقی به یکی از مهم‌ترین بخش‌های آموزشی تبدیل شد و طبق تاریخ‌نگاری‌های مستند، جایگاها موسیقی در ایجاد شادی و نشاط زمان ساسانیان، به حدی بود که حدود 12هزار نوازنده هندی را برای مهاجرت از هند به ایران دعوت کردند.
در دوران انوشیروان ساسانی جایگاه موسیقی ایرانی به حدی بالا رفت که به جهان عرب راه پیدا کرد و آن‌ها نیز با تقلید از موسیقی ایرانی توانستند پایه‌های این هنر را در فرهنگ عرب بنا کنند. از شخصیت‌های برتر موسیقی دوران ساسانیان می‌توان به باربد، بامشاد، سرکیس، نکیسا و... اشاره کرد که علاوه بر نواختن قطعات فراموش‌نشدنی، بنیان بعضی از مکاتب موسیقی را که هنوز هم در ایران نواخته می‌شوند، بنیان‌گذاری کردند. از دیگر علل پیشرفت چشم‌گیر موسیقی در دوره ساسانیان تاثیر مذهبی آیین مانی و مزدایی بود.
تاریخ موسیقی ایران پس از اسلام
با ورود اسلام به ایران، انقلابی در هنر موسیقی ایجاد شد. ارتش اعراب به موسیقی جنگی تمایل داشت و به این ترتیب حالت کلی موسیقی ایرانی، به حماسی تغییر پیدا کرد. ارتباط اعراب با موسیقی ایرانی، به پیشرفت و توسعه موسیقی عرب کمک زیادی کرد به طوری 30 نوع از 52 سبک مختلف موسیقی عربی مصر، سوریه و لبنان، از دستگاه‌های قدیمی موسیقی ایرانی وارد موسیقی عربی شده است.
علی‌رغم مخالفت شدید خلفای اسلام و وضع قوانین سرسختانه‌ای علیه نواختن موسیقی مثل؛ نقص عضو و امثالهم هنر موسیقی در میان ایرانیان حفظ و به دست نسل بعدی سپرده شد و با انعطاف و ایجاد روحیه اسلامی_مذهبی در موسیقی علاوه بر حفظ و نگهداری موسیقی ایرانی، برای اولین‌بار موسیقی مذهبی را نیز ابداع کردند. در قرون دهم و یازدهم میلادی چهره‌های مطرحی مانند فارابی و بوعلی سینا نیز با حضور خود در موسیقی، جان دوباره‌ای به این هنر بخشیدند.
پس از این و در دوره سامانیان، رنسانی در موسیقی ایرانی به وجود آمد و آثار یونانی، بابلی، مصری، سوری و هندی مورد مطالعه قرار گرفتند. در دوره سلجوقیان از موسیقی حمایت شده و این‌بار نه فقط در شهرهای بزرگ، که در شهرهای کوچک نیز رونق گرفت. با حمله‌ها و جنگ‌های متعدد ایران در طول تاریخ، تاریخ موسیقی ایرانف فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرد. با یک‌پارچه شدن حکومت توسط صفویان و استقرار تعصبات مذهبی و سیاست‌های شدید ضدموسیقی‌شان، موسیقی ایران وارد مرحله تاریکی شد.
پس از به قدرت رسیدن شاه عباس اول، علی‌رغم حمایت گسترده‌اش از نوازندگان و هنرمندان، ضربه سختی که به موسیقی و مهاجرت نوازندگان به هند و کشورهای دیگر به وجود آمده بود، جبران نشد. در همین دوره «نقاره‌نوازی» پیشرفت کرد و مانند دوره میتراییسم به ایران بازگشت و هنوز هم از این ساز فوق‌العاده در ایرانی‌نوازی استفاده می‌شود. در دوره افشاریه نیز به سبب جنگ‌های طولانی‌مدت، هرنوع موسیقی ایرانی و حتی روضه‌خوانی محدود و ممنوع شد و به صرف شنیدن چند موسیقی ساده و شاهنامهخوانی ادامه پیدا کرد.
در دوره زندیه، با حمایت کریم‌خان و اعتقادش بر شادی‌آور بودن موسیقی، قدرت دوباره‌ای به موسیقی ایران برگشت. شاهان خوش‌گذارن قاجار نیز موسیقی ایرانی را نیز دست‌کم در مراسم رقص و شادی حمایت کردند و به این وسیله موسیقی شاد قدیمی، تا حدودی احیا شد. با ورود یک ژنرال فرانسوی به دستور امیرکبیر برای آموزش موسیقی نطامی، دانشجویان موسیقی ایرانی با اصول نظری و عملی موسیقی ایرانی آشنا شدند و نقطه عطفی در موسیقی ایرانی به وجود آمد.
در دوران پهلوی، نیز باتوجه به رشد هنر موسیقی و مهاجرت تحصیلی دانشجویان برای یادگیری موسیقی اروپایی، موسیقی ایرانی زیر سایه موسیقی اروپایی رشد کرد. اولین ارکستر مدرن ایرانی با استفاده از سازهای موسیقی ایرانی و غربی توسط علی‌نقی وزیری برگزار شد و بنیادهای موسیقی، مجلات، روزنامه‌ها و کتاب‌های مربوط به موسیقی شروع به کار کردند و موسیقی ایرانی از استقلال گذشته خود خارج و وارد فاز جدیدی شد. موارد گفته شده تنها بخش کوچکی از سرگذشت موسیقی ایرانی بوده شما برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به کتاب‌های زیر مراجعه نمایید.
معرفی بهترین کتاب‌های تاریخ موسیقی ایران
در ادامه به معرفی 5کتاب برتر از تاریخ موسیقی ایران برای آشنایی بیشتر شما هنرجویان و نوازندگان مطرح معرفی می‌شود.
1. معرفی کتاب تاریخی از موسیقی معاصر ایران اثر سید عبدالحسین مختاباد
سید عبدالحسین مختاباد در این کتاب، به شرح و بسط آن‌چه هنرمندان خبره موسیقی در دوره قاجار کرده‌اند می‌پردازد. موسیقی سنتی که امروزه در اختیار ما قرار گرفته توسط این اساتید طبقه‌بندی و فرمولایزه شده‌اند. بنابراین اطلاعات و علمی که ما از موسیقی ایرانی داریم مدیون این هنرمندان خبره و فعالیت بی‌نظیرشان بوده و این کتاب، تصویر کامل و روشنی از آن چه بر موسیقی سنتی آمده، به دست می‌دهد.
.jpg)
2. معرفی کتاب چشم‌انداز موسیقی ایران اثر ساسان سپنتا
کتاب چشم‌انداز موسیقی ایران، به بررسی تاریخ موسیقی ایران از دوره باستان تا دوره قاجار می‌پردازد و آثار موسیقی قاجار و پهلوی را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. شما هنرجو و نوازنده گرامی، با خواندن این کتاب و به کمک بررسی‌های فنی، آزمایشگاهی و بازیافت صوتی که از آثار ضبظ شده در شرح، مقدمه و متن کتاب آمده، می‌توانید سبک و شیوه بسیاری از نوازندگان و خوانندگان برجسته و مطرح را مطالعه، تحلیل و مقایسه نموده و به درک ارزش‌مندی از آثار موسیقی ایرانی دست پیدا کنید.
3. معرفی کتاب جشن و موسیقی اثر ساسان فاطمی
ساسان فاطمی در این کتاب، به بررسی موسیقی جشن‌های شهری سنتی در تهران، بخارا، دوشنبه و باکو پرداخته و نقاط مشترک و تفاوت‌هایشان را مشخص کرده است. شما با خواندن این کتاب به اطلاعات ویژه و کم‌نظیری درباره موسیقی سنتی شاد و مطربی دست پیدا می‌کنید.
4. معرفی کتاب استقلال میدان موسیقی ایرانی اثر حسن خیاطی
این کتاب، موسیقی ایرانی را در سال‌های 1285 تا 1357 مورد بررسی قرار می‌دهد. نظم موسیقایی جامعه ایرانی را پیش و پس زا مشروطه را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و از تفاوت‌های اساسی آن می‌گوید. از ساحت درباری موسیقی پیش از مشروطه و تغییر و تحولات عظیم آن، پس از انقلاب مشروطه می‌گوید.
5. کتاب تاریخ مختصر موسیقی ایران اثر تقی‌بینش
کتاب تاریخ مختصر موسیقی ایران پیشینه موسیقی ایران همراه با معرفی آثار موسیقی و زندگی اشخاصی چون کندی، فارابی، ابوالفرج اصفهانی، ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی، قطب الدین شیرازی، جامی و هنرمندان متاخر فراهم می آید. مطالب کتاب با تصاویری از اسناد مکتوب موسیقی به چاپ رسیده است.
.jpg)
کلام آخر
خوانش تاریخ به ما کمک می‌کند تا زوایا و خفایای بحث مورد نظر را پیدا کرده، به درک عمیق‌تری برسیم و از تکرار دوباره آن‌ها برای رسیدن به تجربه، بی‌نیاز شویم. بنابراین به شما نوازنده و هنرجوی موسیقی گرامی پیشنهاد می‌شود بهترین کتاب‌های تاریخ موسیقی ایران را مطالعه کرده و به درک عمیق‌تری از موسیقی ایرانی دست پیدا کنید.
