به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ قلاویز یک ابزار خاص برای قلاویز کاری است. در این فرآیند می‌توان روی سطوح داخلی یا خارجی قطعات، شیارها و دندانه‌های مختلفی را ایجاد کرد. قلاویز کاری برای تولید قطعات مکانیکی مانند پیچ و مهره، قالب، دنده و غیره کاربرد دارد و می‌توان آن را به صورت دستی یا ماشینی انجام داد.
در این بخش می‌خواهیم با قلاویز و انواع آن بیشتر آشنا شویم و ببنیم از قلاویز برای چه کاری استفاده می‌شود. پس پیشنهاد می‌کنیم همراه ما باشید.
قلاویز چیست؟
قلاویز یک ابزار صنعتی است که برای تراش دنده‌های پیچ در داخل قطعات مختلف مانند فلز، چوب و پلاستیک استفاده می‌شود. قلاویز دارای ردیف‌هایی از دندانه‌هاست که با تراشیدن سطح داخلی قطعه، رزوه مارپیچ ایجاد می‌کند.
در یک نگاه کلی قلاویزها به دو نوع دستی و ماشینی تقسیم می‌شوند. قلاویز دستی با استفاده از یک دسته قلاویز به صورت دستی چرخانده می‌شود. قلاویز ماشینی با استفاده از گشتاور یک ماشین قلاویز یا دستگاه مشابه کار می‌کند. قلاویزها را همچنین بسته به جهت چرخش‌شان به انواع راست و چپ تقسیم می‌کنند. تا اینجا یک دید بسیار کلی به این وسیله و کاربرد آن دارید؛ در ادامه به بررسی جزییات بیشتری خواهیم پرداخت.
کاربرد قلاویز چیست؟
از قلاویز برای قلاویزکاری استفاده می‌کنند. قلاویزکاری یک فرآیند تراشکاری است که با استفاده از قلاویز، دنده‌های پیچ را در سطح داخلی قطعات تولید می‌کند. قلاویز کاری با دست یا با ماشین انجام می‌شود.
قلاویز کاری برای اتصال قطعات با استفاده از پیچ و مهره، تولید قالب‌های صنعتی، ساخت ابزارهای خاص و با دقت بالا، تعمیر و نگهداری دستگاه‌های صنعتی و خانگی و غیره کاربرد دارد. قلاویز کاری باعث افزایش استحکام، دقت و عمر قطعات مورد نظر می‌شود. برخی از کاربردهای قلاویز کاری را در زیر لیست کردیم:
- تراش دنده‌های پیچ روی سطوح فلزی، چوبی یا پلاستیکی
- ایجاد شکاف و رزوه در سوراخ‌های کور یا عمق‌دار
- تولید پروفیل‌های مختلف روی سطوح استوانه‌ای
- تولید قطعات با دقت بالا و کمترین خطای ابعاد
انواع قلاویز
قلاویزها را می‌توان به دو دسته اصلی قلاویز دستی و قلاویز ماشینی تقسیم کرد. همچنین این ابزارها را بر اساس استانداردهای مختلف اندازه‌گیری و گام تولید می‌کنند. این استانداردها شامل متریک، اینچ، لوله، چپ گرد و راست گرد هستند که می‌توان قلاویز را بر اساس آنها دسته‌بندی کرد:
· قلاویز دستی
قلاویز دستی با نیروی دست کار می‌کند و دارای سه شیار برای براده برداری است. در قلاویز کاری با دست، ابتدا باید سوراخ مناسب برای قطر پیچ در قطعه حفر شود. برای استفاده از قلاویز دستی نیاز به یک دسته قلاویز است که قلاویز را در مرکز سوراخ نگه می‌دارد و به چپ و راست می‌چرخاند. سپس با چرخاندن قلاویز به صورت مارپیچ، شروع به تراشیدن شیارهای رزوه می‌کنند. بسته به نوع پیچ، ممکن است نیاز به استفاده از سه نوع قلاویز پشت سر هم باشد: قلاویز پیش رو، قلاویز میان رو و قلاویز پس رو.
· قلاویز ماشینی
قلاویز ماشینی با نیروی محرکه ماشین کار می‌کند و دارای دو شیار برای براده برداری است. قلاویز ماشینی به ماشین مته یا تراشکاری بسته می‌شود و با سرعت بالاتر و کارایی بهتر از قلاویز دستی عمل می‌کند. قلاویز ماشینی شامل دو نوع ساده و مارپیچ است که برای رزوه زنی فلزات با خصوصیات مختلف مناسب هستند. در این روش معمولا استفاده از یک نوع قلاویز کافی است.
.jpg)
تفاوت قلاویز و حدیده
قلاویز و حدیده دو ابزار صنعتی هستند که برای دنده کردن سطوح مختلف قطعات استفاده می‌شوند. تفاوت اصلی آنها این است که قلاویز برای دنده کردن سطح داخلی قطعات مانند مهره، لوله و پیچ به کار می‌رود، در حالی که حدیده برای دنده کردن سطح خارجی قطعات به کار می‌رود.
همچنین قلاویز و حدیده از نظر ساختار و نحوه استفاده نیز با یکدیگر تفاوت دارند. قلاویز دارای یک قسمت چهارگوش است که با دست آن را می‌گیرند و به صورت دورانی حرکت می‌دهند. حدیده دارای یک قسمت شش‌گوش است که با آچار آن را می‌گیرند و به صورت دورانی حرکت می‌دهند.
قلاویز و حدیده هم به صورت دستی و هم به صورت ماشینی در بازار موجود هستند. قلاویز و حدیده ماشینی با استفاده از برق یا هوای فشرده کار می‌کنند و سرعت و دقت بالاتری نسبت به انواع دستی دارند.
نکات و توصیه‌های مهم برای قلاویزکاری
برای استفاده از انواع قلاویز باید نکاتی را رعایت کنید تا سلامت شما به خطر نیفتد و بهترین نتیجه را بگیرید. این نکات را در زیر برایتان لیست کرده‌ایم:
- قبل از شروع به قلاویزکاری، از داشتن تجهیزات مناسب و ایمنی مطمئن شوید.
- قبل از قلاویز کاری، سوراخ با قطر مناسب روی قطعه ایجاد کنید.
- برای جلوگیری از تشکیل براده زیاد، قلاویز را هر چند وقت یک بار در جهت خلاف حرکت بچرخانید.
- از وارد کردن نیروی زیاد به قلاویز خودداری کنید تا قطعه یا ابزار نشکند.
- برای رزوه دار کردن قطعات فولادی، روغن به ابزار بزنید.
- برای رزوه دار کردن قطعات آلومینیومی، از نفت به جای روغن استفاده کنید.
- برای رزوه دار کردن قطعات چدنی یا برنجی، نفت یا روغن لازم نیست.
- در هنگام استفاده از قلاویز دستی، حتما از قلاویزهای پیش رو، میان رو و پس رو به ترتیب استفاده کنید.
جمع بندی
قلاویز یک ابزار دستی است که برای برش، شکافتن و شکل دادن به چوب، فلز، سنگ و مواد دیگر استفاده می‌شود. به این فرآیند قلاویز کاری می‌گویند. قلاویز کاری در صنعت، تولید ابزارهای خاص یا تعمیر دستگاه‌های صنعتی و خانگی کاربردی است.
در این بخش با قلاویز و انواع آن آشنا شدیم و نکات مهم برای قلاویز کاری را توضیح دادیم. اگر قصد خرید ابزارآلات قلاویز کاری را دارید، فراموش نکنید که آموزش این کار را ببینید تا در حین کار صدمه‌ای به خودتان وارد نکنید.
