به گزارش گروه بین الملل «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در جدیدترین دیدار وزرای امور خارجه روسیه و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در انتهای نشست بیانیهای مشترکا صادر شد که بیش از پیش نمایان می‌سازد که در صحنه نظام بین الملل معادلات کشورها بر اساس منافع صورتبندی می‌شود و آنچه در روابط بین کشورها تعیین کننده است جایگزینی روابط و ائتلاف های موضوعی و موقت به جای روابط دائمی و گسترده میان دولت‌ها است.
در این نشست مشترک وزرای امور خارجه شورای همکاری خلیج فارس و روسیه بر پشتیبانی خود از همه تلاش های صلح آمیز از جمله «ابتکار امارات و تلاش های آن جهت دستیابی به یک راه حل مسالمت آمیز برای مسئله جزایر سه گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از طریق مذاکرات دوجانبه یا دیوان بین المللی دادگستری بر اساس مقررات حقوق بین الملل و منشور سازمان ملل متحد برای حل و فصل این مسئله مطابق با مشروعیت بین المللی» صحبت به میان آوردند.
دو رویی و رندی روس‌ها
در این میان مسکو به شکل زیرکانه‌ای از مذاکره و حل سوءتفاهم ها با ایران سخن گفته اما در بندی دیگر روی مسئله ای دست گذاشته که برای ایران و افکارعمومی ما حساسیت برانگیز است.
در این بیانیه، از تلاش های امارات برای ایجاد راه حل مسالمت آمیز برای مسئله جزایر سه گانه تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی از طریق گفت وگوهای دوجانبه و یا دادگاه عدل بین المللی بر اساس قوانین بین المللی و منشور سازمان ملل حمایت شده است. اگرچه وزارت خارجه کشورمان به این بیانیه واکنش نشان داده و از مالکیت مطلق ایران بر این جزایر سخن گفته و بر لزوم حفظ روابط و حسن همجواری تاکید کرده اما واقعیت آن است که کشورهای عربی منطقه هر اندازه که به سمت تنش زدایی و برقراری رابطه با ایران حرکت کنند باز هم از رفتارهای ستیزه جویانه خود که دارای سابقه و پیشینه تاریخی است نسبت به ایران دست نخواهند کشید.
اظهارات متوهمانه اعراب بر سر مالکیت ایران بر جزایر سه گانه
با وجود اینکه در ماه های گذشته روابط ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس به سمت همکاری میل کرده اما باز هم در مقاطع این چنینی، کشورهای عربی که از قضا برخی از آن ها مثل قطر و عمان که رابطه بسیار نزدیکی با ایران دارند هم حاضر به امضای بیانیه ای هستند که مربوط به چنین ادعاهایی واهی است. البته که این کنش امارات، مسئله ای مسبوق به سابقه است و این انتظار می رود که با توجه به تاکید طرفین در ماه های گذشته بر حفظ سیاست حسن همجواری و همسایگی، اعراب از اظهارات متوهمانه خود دست بردارند که گویا آنان تمایلی به این امر ندارند.
در این میان سوالی که ایجاد شده است این است که روسیه با وجود روابط عمیق خود با ایران، چگونه حاضر به امضای چنین بیانیهای شده همانطور که اشاره شد صحنه نظام بین الملل صحنه منافع دائمی است و روسیه بر خلاف گمان و تاکید برخی‌ها نه متحد استراتژیک ایران است و نه شریک آن از این رو نمیتوان انتظار داشت که به دلیل رابطه خود با ایران از امضای بیانیه ای خودداری کند که منافع دیگرش به خطر بیفتد.
پای میلیاردها پول در میان است!
در حاشیه این نشست روسیه و کشورهای عربی منطقه بر افزایش تجارت و همچنین همکاری های صلح آمیز هسته ای تاکید کردند و بنابراین خطاست که تصور کنیم که روسیه به دلیل رابطه اش با ایران از میلیاردها دلار سود خود از تجارتی که با کشورهای حوزه خلیج فارس نصیبش می شود، چشم پوشی کند. همان طور که ایران هم حاضر نیست چشمانش را به روی هر اقدام روسیه ببندد و بی قید و شرط از این کشور حمایت کند و از منافع دیگرش چشم پوشی کند.
پس از امضاى رئیس جمهور چین پاى بیانیه هاى جنجالی با عربستان و شوراى همکارى خلیج فـارس در سفر خـود به ریاض در دى ماه گذشته، حال روسیه نیز در نشست مشترک دیروز وزیران خارجه شورا با سرگئی لاوروف در مسکو همان کار را تکرار کرد. در بیانیه مشترک این نشست پس از استقبال از توافق ایـران و عربستان و اهمیت تنش زدایی در منطقه و گفت و گو بـراى حل منازعات، با امضاى وزیر خارجه روسیه، موضع امـارات در خصوص جزایر سه گانه درج شده است و بیانیه، خواستار حل و فصل مسالمت آمیز این موضوع از طریق مذاکرات دو جانبه یا دیوان بین المللی دادگسترى شـده اسـت.
اعتراض وزارت خارجه ایران به این بیانیه؛
پس از آن نیز بیانیه وزیــران خارجه شش کشور عربی و روسیه بر اهمیت حفظ امنیت دریـایـی و گذرگاه هاى دریایی در منطقه، مقابله با تهدیدات علیه خطوط کشتیرانی، تجارت بین الملل و تاسیسات نفتی کشورهاى عضو شوراى همکارى خلیج فارس تاکید می کند. همزمان ناصر کنعانی سخنگوى وزارت امور خارجه مطالب مندرج در بیانیه مشترک کشورهاى شوراى همکارى خلیج فارس و روسیه در خصوص جزایر سه گانه ایرانی را مردود دانست و اظهار کرد: این جزایر تعلق ابدى به ایران داشته و صدور این گونه بیانیه ها با روابط دوستانه ایران و همسایگان مغایرت دارد.
سخنگوى وزارت امور خارجه افزود: جمهورى اسلامی ایــران با تأکید بر استمرار سیاست حسن همسایگی و احترام متقابل، توسعه و ثبات منطقه را مسئولیت جمعی کشورهاى منطقه می داند.کانال نگاه دیگر نوشت: جالب این جاست که روسیه در حالی در مسائل اختلافی منطقه اى جانب طرف مقابل ایران را می گیرد که در همین بیانیه بندى یا پیامی ولو تلویحی در تایید موضع مسکو در جنگ اوکراین یا انتقاد از سیاست هاى آمریکا و اروپا نیامده است.
این موضوع منعکس کننده این واقعیت است که روسیه در این بحبوبه بحران، صرف برگزارى چنین نشستی را آن هم با متحدان عرب آمریکا غنیمت و منفعت می داند. البته در این یک سال اخیر شاهد رایزنی هاى بیشتر روسیه با شوراى همکارى خلیج فارس و قسمی از همکارى نفتی میان روسیه و عربستان در اوپک پلاس براى کاهش عرضه نفت بوده ایم که از کاهش قیمت ها جلوگیرى کرده است و تا حدودى هم آمریکا و اروپا از این همکارى متضرر شده اند. اما عربستان به عنوان بزرگ ترین صادر کننده نفت جهان بیشترین بهره را از کاهش نیافتن قیمت نفت بـرد.
نقش میانجیگرى اعضاى شوراى همکارى در جنگ اوکراین
در عین حال نیز، در بیانیه پایانی نشست، روسیه از نقش میانجیگرى اعضاى شوراى همکارى در جنگ اوکراین براى فراهم کـردن شرایط به منظور رسیدن به راه حلی سیاسی استقبال کرده است. این نشست مشترک عربی- روسـی حـدود یک مـاه بعد از نشست مشترک مشابهی با وزیر خارجه آمریکا در ریاض و دو ماه بعد از دعوت عربستان از زلنسکی بـراى مشارکت در نشست سـران عرب برگزار شد. این دو نشست و نشست هاى قبلی با چین و میزبانی از زلنسکی برایندى از رویکرد این شش کشور عربی براى موازنه و تعادل در سیاست خارجی به موازات کم رنگ شدن تمرکز آمریکا بر خاورمیانه در نتیجه الزامات تقابل با چین و روسیه است.
رویکردى که متحدان سنتی آمریکا در منطقه در پیش گرفته اند، در کنار عوامل تاثیرگذار دیگرى همچون جایگاه آن ها در تامین انـرژى دنیا و اقتصاد جهانی و برخوردارى از منابع کلان سرمایه گذارى، این کشورها را در موقعیتی قرار داده است که روسیه و چین براى دوستی با آن ها ولو به قیمت فروش ایران، با آمریکا در تیول هاى سنتی اش در منطقه رقابت و به تبع آن نیز این چنین در برخی مسائل اختلافی منطقه اى از موضع این کشورها حمایت کنند. آذر 1401 نیز در جریان اجلاس چین با رهبران کشورهاى عرب خلیج فارس، موضعی مشابه از سوى چین اتخاذ شده بود.
در بند ۱۲ بیانیه مشترک چین و سران کشورهاى عرب جنوب خلیج فـارس آمـده بـود: رهبران از تلاش هاى مسالمت آمیز شامل ابتکارها، پیشنهادهاى امـارات براى رسیدن به راهکار صلح آمیز براى مسئله سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از راه مذاکرات ۲جانبه بر مبناى قوانین بین المللی حمایت می کنند. اما روسیه پا را از این هم فراتر گذاشته و از کشاندن پرونده به دیوان بین المللی دادگسترى نیز سخن به میان آورده است؛ که این موضوع باید چهره ریاکارانه آنها رابیش از پیش برای دولتمردان ما روشن سازد.
گزارش از محمد جهاد
