به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» شهدای کربلا امام حسین(ع) و یارانش که در روز عاشورای سال ۶۱ هجری، در مواجهه با سپاه عمر بن سعد به شهادت رسیدند. شمار دقیق شهیدان کربلا مشخص نیست اما در بیشتر منابع تاریخی، تعداد آنها ۷۲ نفر ذکر شده است. اعداد دیگری مانند ۷۸ نفر، ۸۷ نفر و ۱۴۵ نفر نیز ذکر شده است. ۱۸ نفر از شهیدان واقعه کربلا از بنی‌هاشم بودند. امام حسین(ع)، عباس بن علی و علی اکبر، شناخته‌شده‌ترین شهدای بنی‌هاشم و حر بن یزید ریاحی، حبیب بن مظاهر و مسلم بن عوسجه از بارزترین شهدای غیرهاشمی‌اند. شهدا به دست گروهی از قبیله بنی اسد دفن شدند. همه شهدا به جز حر بن یزید، در کربلا مدفونند.
درباره تعداد شهدا، در منابع اختلاف است؛ در بیشترِ منابع تاریخی، تعداد یاران امام حسین(ع) در روز عاشورا، ۷۲ تن ذکر شده است. که بنابر قول مشهور ۱۷ نفر از بنی‌هاشم، و بقیه از دیگر قبایل بوده‌اند. همچنین گفته‌اند که نیروهای امام حسین(ع) شامل ۳۲ تن سواره و ۴۰ تن پیاده بودند.
برخی منابع، اعداد دیگری نیز بیان کرده‌اند:
مسعودی: جمیع کسانی که با حسین(ع) در روز عاشورا در کربلا کشته شده‌اند، ۸۷ نفر بوده‌اند.
بعضی روایت کرده اند که در آن روز تعداد شهیدان ۶۱ بوده است، ولی ممکن است این راویان، شهدای بنی‌هاشم را به این عدد اضافه نکرده باشند.[نیازمند منبع]
سید بن طاووس: روایت شده است که اصحاب حسین(ع)، ۷۸ نفر بوده‌اند.
مجلسی از محمد بن ابی‌طالب نقل کرده که تعداد آنها ۸۲ نفر بوده است.
از امام باقر(ع) نقل کرده اند که شهدای کربلا ۴۵ سواره و ۱۰۰ نفر پیاده بوده‌اند.
سرهای شهدا
به دستور عمرسعد و شمر، سر امام حسین(ع) و یارانش از بدن‌ها جدا شدند. شیخ مفید در ارشاد، تعداد سرهای شهدای کربلا را ۷۲ سر ذکر کرده است. بَلاذُری در انساب الاشراف سرهای جدا شده را ۷۲ تن ذکر کرده است؛ ولی او از أَبی مِخْنف نقل کرده که قبیله کنده ۱۳ سر، قبیله هوازن ۲۰ سر، قبیله بنی‌تمیم ۱۷ سر، قبیله بنی‌اسد ۱۶ سر، قبیله مذحج ۷ سر و قیس ۹ سر را با خود به نزد ابن زیاد آوردند. برخی نیز تعداد سرها را ۷۸ سر ذکر کردند.
شهدای بنی‌هاشم
گفته شده مشهورترین آمار شهدای بنی‌هاشم که در بسیاری از منابع آمده، بدون احتساب امام حسین(ع) ۱۷ نفر است.البته آمار شهدای بنی‌هاشم مختلف بوده و از ۹ نفر تا ۳۳ نفر ذکر شده است.
سخن امام(ع) در روز تاسوعا درباره یارانش:
أما بعد فإنّی لا أعلم أصحابا أوفی و لا خیرا من أصحابی، و لا أهل بیت أبرّ و لا أوصل من أهل بیتی
(ترجمه: من یارانی بهتر و باوفاتر از اصحاب خودم و خویشاوندانی نیکوکارتر و به حقیقت نزدیک‌تر از خویشاوندان خودم سراغ ندارم.)
مفید، الارشاد، ج۲، ص۹۱
برخی شهدای بنی هاشم را ۳۳ نفر دانسته‌اند؛ امام حسین(ع)، سه نفر از فرزندان امام حسین(ع)، نه نفر از اولاد امام علی(ع)، چهار نفر از فرزندان امام حسن(ع)، دوازده نفر از فرزندان عقیل و چهار نفر از فرزندان جعفر.
برخی شهادت ۱۷ نفر از بنی هاشم در کربلا را اجماعی و ده نفر دیگر را غیریقینی دانسته‌اند که جمعا ۲۷ نفر می شود.
همچنین گفته شده نام ۱۷ تن از اولاد ابی طالب در زیارت ناحیه مقدسه ذکر شده است.
فرزندان امام علی(ع)
فرزندان امام علی(ع) به جز امام حسین(ع)، که در کربلا شهید شدند، عبارتند از: حضرت عباس، عبدالله، عثمان، ابوبکر ،محمد، جعفر و عمر.
شیخ عباس قمی برآن است که مشهور میان مورخین آن است که عمر بن علی بن ابی طالب امام حسین(ع) را همراهی نکرد و در کربلا شهید نشده است.
فرزندان امام حسن(ع)
قاسم، ابوبکر، عبدالله و عمر بن حسن
فرزندان امام حسین(ع)
علی اکبر و عبدالله بن حسین مشهور به علی اصغر. البته گفته شده در مقاتل هم از عبدالله بن حسین و هم از علی اصغر یاد شده و در اینکه آیا دو کودک بودند یا یکی، اختلاف هست.
سایر بنی‌هاشم
جعفر بن عقیل، عبدالرحمان بن عقیل، عبدالله بن عقیل، محمد بن ابی‌سعید بن عقیل، عبدالله بن مسلم بن عقیل، محمد بن عبدالله بن جعفر، و عون بن عبدالله بن جعفر.
گزارش‌های نادر
نام‌های ۴۲ نفر از بنی‌هاشم به عنوان شهدای کربلا، فقط در برخی از منابع ذکر شده است.
ابراهیم بن علی
عباس اصغر بن علی
عبدالله اکبر بن علی
عبدالله اصغر بن علی
عبیدالله بن علی
عتیق بن علی
قاسم بن علی
بشر بن حسن
ابوبکر بن حسین
ابوبکر بن قاسم بن حسین
ابراهیم بن حسین
جعفر بن حسین
حمزة بن حسین
زید بن حسین
قاسم بن حسین
محمّد بن حسین
عمر بن حسین
محمّد بن عقیل
محمّد بن عبدالله بن عقیل
حمزة بن عقیل
علی بن عقیل
عَون بن عقیل
جعفر بن محمّد بن عقیل
ابوسعید بن عقیل
ابراهیم بن مسلم بن عقیل
محمّد بن مسلم بن عقیل
عبدالرحمان بن مسلم بن عقیل
عبیداللّه بن مسلم بن عقیل
ابوعبدالله بن مسلم بن عقیل
علی بن مسلم بن عقیل
ابراهیم بن جعفر
ابوبکر بن عبدالله بن جعفر
عون اصغر بن عبدالله بن جعفر
حسین بن عبدالله بن جعفر
عبیداللّه بن عبدالله بن جعفر
عون بن جعفر بن جعفر
محمّد بن جعفر
محمّد بن عبّاس
احمد بن محمّد هاشمی
اصحاب
صحابه شهید
اَنَس بن حارث
عبدالرحمان بن عبد ربّ انصاری
مُسلم بن عَوسَجه اسدی
هانی بن عروه مرادی
عبدالله بن بُقطُر
عَمّار بن ابی سَلامه دالانی همدانی
نُعَیْم بن عَجْلان انصاری
از اصحاب امام علی(ع)
ابوثُمامه عمرو بن عبدالله صائِدی
حبیب بن مُظاهِر اسدی
زاهر، غلام عمرو بن حَمِق
عمار بن ابی سلامه دالانی
سعد بن حارث خُزاعی، غلام علی(ع)
عبدالله بن عُمَیر کَلْبی
کَردوس بن زهیر
نافع بن هلال بجلی
اصحاب امام حسین(ع)
ابراهیم بن حُصَین اسدی
برادرزاده حُذَیفة بن اَسید غِفاری
ابوهَیاج
اَدهَم بن امیه
انیس بن مَعقِل اَصبَحی
بُرَیر بن خُضَیر
بشیر بن عمرو حضرمی
جابر بن حَجّاج
جبلة بن علی شیبانی
جُنَادة بن حارث
جُندَب بن حجیر
جون غلام ابوذر
جوین بن مالک
حارث بن اِمرؤ القیس
حارث بن نبهان
غلام حمزة بن عبدالمطلب
ابوالحتوف بن حرث انصاری
حجاج بن زید
حَجّاج بن مَسروق
حُرّ بن یزید ریاحی
حلّاس بن عمرو
نُعمان بن عمرو
حَنظَلة بن اسعد
رافع، هم‌پیمان بنی شنده
رُمَیث بن عمرو
زُهَیر بن بِشْر خَثعَمی
زُهَیر بن سلیم اَزْدی
زُهَیر بن قَین بَجَلی
زید بن مَعقِل
سالم
سعد بن حنظله تمیمی
سعید بن عبدالله حنفی
سعید بن کَردَم
سلیمان بن رزین
سلیمان بن ربیعه
سوّار بن ابی‌حِمیر
سُوَید بن عمرو بن ابی مُطاع
سیف بن حارث جابری
شَبیب بن عبدالله نَهشَلی
سیف بن مالک
ضَرغامة بن مالک
شَوذَب
ضُباب بن عامر
عابس بن ابی شبیب شاکری
عامر بن مسلم عبدی
سالم غلام عامر بن مسلم
عباد بن ابی‌مهاجر
عبدالرحمان بن عبدالله اَرحَبی
عبدالله بن قیس غِفاری
عبدالرحمان بن قیس غِفاری
عُقْبة بن صَلت
عمّار بن حسّان طایی
عمران بن کعب
عمر بن اَحدوث حَضرَمی
عمرو بن خالد صَیداوی
سعد غلام عمرو بن خالد صیداوی
عمرو بن خالد ازدی
خالد بن عمرو اَزْدی
عمرو بن ضُبَیعَه
عمرو بن عبدالله جُندَعی
عمرو بن قَرَظَه انصاری
غلام ترک
قارِب، غلام امام حسین(ع)
قاسم بن حبیب اَزْدی
قَعنَب بن عمرو نَمِری
کِنانة بن عتیق
مالک بن عبدالله بن سریع
مُجَمِّع بن زیاد
مُجَمّع بن عبدالله عائِذی
پسر مُجَمّع بن عبدالله عائذی
مسعود بن حَجّاج
عبدالرحمان بن مسعود
مسلم(/ اَسلَم) بن کثیر
مُنجِح، غلام امام حسین(ع)
نَعیم بن عَجْلان
هَفهاف بن مُهَنَّد راسِبی
هَمّام بن سَلَمه قانِصی (قایضی)
وَهْب بن وهب
یحیی بن سلیم مازِنی
یزید بن زیاد بن مُهاصِر
یزید بن نبیط عبدی
عبدالله بن یزید بن نَبیط عبدی
عبیداللّه بن یزید بن نَبیط عبدی
دفن شهدای کربلا
۱۱ محرم[۳۳] یا ۱۳ محرم[۳۴] را زمان دفن شهدای کربلا بیان کرده‌اند. بنابر برخی گزارش‌ها، پس از بازگشت عمر سعد و یارانش، گروهی از بنی اسد که در نزدیکی کربلا سکونت داشتند در موقعی از شب بر امام حسین(ع) و یارانش نماز گزاردند و آنان را دفن کردند.
بیشتر شهدا در آرامگاه جمعی شهدای کربلا، پایین‌تر از قبر امام حسین(ع) دفن شده‌اند. علی اکبر پایین پای امام و علی اصغر نیز بنا به قول مشهور در کنار امام دفن شده است. آرامگاه عباس بن علی(ع) نزدیک نهر علقمه و آرامگاه حر بن یزید ریاحی به فاصله کمی بیرون از شهر کربلا قرار دارد.
