به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از فارس، «وحشی‌ترین حیوان ها را انداختند توی زندان امام کاظم علیه السلام. یک شبانه روز. با خودشان می‌گفتند از پسر جعفرِ صادق حتی استخوانی هم باقی نخواهد ماند. اما در زندان را که باز کردند، دیدند امام کاظم ایستاده به نماز و حیوان‌ها هم سرشان را خم کرده بودند کنار پای امام؛ آرامِ آرام.»
این‌ها را که خواندم، ناخودآگاه و بدون اعلام قبلی اتاق فرمان مغزم، این ابیات دویدند روی زبانم:آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند/ آیا شود که گوشه چشمی به ما کنند؟ این‌بار محور گفتگویمان را مشهورترین ویژگی امام کاظم یعنی همان کظم غیظ و صبوریشان، قرار داده ایم. ویژگی که جامعه امروزی ما از آن دور شده است و به شدت نیازمند نهادینه شدن این ویژگی در تمام اقشار جامعه هستیم. گفتگویمان با حجت الاسلام علیرضا «بیاتانی» بر همین مبناست.
حفظ از عذاب روز قیامت، نتیجه ای از حفظ غضب نسبت به مردم
حجت الاسلام بیاتانی با تاکید بر اینکه در هر کدام از معصومین ما به اقتضای شرایطی که در آن قرار داشته‌اند یک فضیلت اخلاقی ظهور و بروز بیشتری داشته است می‌گوید:«گرچه همه معصومین علیهم السلام،تمام فضایل اخلاقی را در حد اعلی دارا هستند ولی در هر معصوم یک فضیلت اخلاقی به اقتضای شرایطی که در آن قرار داشته اند، ظهور و بروز بیشتری داشته است و لذا اتصاف به آن فضیلت، لقب آن معصوم شده است. امام کاظم علیه السلام به دلیل اینکه سال‌های زیادی از عمر شریفشان را در زندان و تحت آزار و اذیت روحی و جسمی زندانبانان مختلف بوده‌اند و شاید بیشترین اهانت بین معصومین به ایشان شده باشد. طبیعتا صفت حلم و کظم غیظ از سوی ایشان ظهور و بروز ویژه ای داشته و لذا به کاظم مشهور شده‌اند. نمونه‌های فراوانی از کظم غیظ در سیره ی این امام عزیز و همچنین توصیه و بیان آثار کظم غیظ در گفتار نورانی‌شان موجود است. از جمله روایتی از ایشان که می‌فرمایند:مَن کَفَّ غَضَبَهُ عَنِ النّاسِ کَف َّ اللّهُ عَنهُ عَذابَ یَومِ القِیامَة.(کافی،ج ۲،ص ۳۰۵)یعنی هرکس غضبش را نسبت به مردم حفظ کند خدا او را از عذاب روز قیامت حفظ می‌کند. یکی از ویژگی‌های مهم قیامت این است که باطن و آیینه دنیاست و ما در قیامت با چیزی جز حقیقت خودمان و باطن رفتارمان مواجه نخواهیم شد و امام در این روایت شریف به این نکته ی فوق العاده کلیدی و مهم اشاره فرموده‌اند و برای ایجاد انگیزه در شیعیانشان برای کظم غیظ آنها را به این مساله آگاه کرده‌اند که چه اِعمال غضب کنند و چه کظم غیظ؛ روز قیامت با باطن رفتارشان روبرو خواهند شد و باطن کظم غیظ ما نسبت به خلایق، کظم غیظ خداست نسبت به ما و به تبعش محفوظ ماندن از عذاب.»
آزاد شدن کنیز در راه خدا نتیجه کاظمیت امام
«معناشناختی کظم در سیاق آیات قرآنی»، عنوان مقاله‌ی «فرهاد احمدی آشتیانی»، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران است. احمدی که مقاله اش برگزیده اولین همایش ملی واژه پژوهی شده است با بررسی وجوه معنا در سیاق آیات مربوط به ماده کظم، معتقد است می‌توان معنای «اقدام برای تغییر وضعیت بد و نامطلوب و تبدیل آن به یک حالت مطلوب» را به‌عنوان معنای مشترک «کظم» پذیرفت.
وی می گوید:«چون ایجاد خشم در فرد ولو به‌کوتاهی لحظه ای، نمایانگر غلبه قوه غضب بر بعد روحانی انسانی است و به‌طور قطع برای فرد، رجس و پلیدی محسوب می‌شود. از سوی دیگر کنترل و مهار خشم، صفتی انفعالی محسوب می‌شود که در مقابله و کنترل رذیله اخلاقی امکان تحقق می‌یابد که با توجه به آیه تطهیر از ساحت معصوم (علیه السلام)به دور است، بنا بر این «کاظمیت» مفهوم زیباتری( نسبت به فرو بردن خشم) دارد که جا داشت به آن بپردازم. «کاظم» به شخصی اطلاق می‌شود که «درصدد است در شرایط سخت با در نظر گرفتن اموری روند را به‌سمت وضعیت مطلوب تغییر داده و طالب بهبود شرایط است.»
حجت الاسلام بیاتانی روایتی را بیان می‌کند که به خوبی کاظمیت امام و کظم ایشان یعنی اقدام برای تغییر وضعیت بد و نامطلوب و تبدیل آن به یک حالت مطلوب را نشان می‌دهد:«روزی امام کاظم مشغول وضو گرفتن بودند و کنیزی که ظرف آب را برای امام نگهداشته بود دچار لغزش شد و ظرف آب به سر امام اصابت کرد و امام را مجروح نمود، کنیز از ترس به لرزه افتاد امّا با موقعیّت شناسی به آیه ای از قرآن اشاره کرد و گفت: (و الکاظمین الغیظ) امام فرمود: خشم خود را فرو بردم.کنیز گفت: (و العافین عن الناس)، امام فرمود: از تقصیر تو گذشتم. کنیز گفت: (و اللَّه یحب المحسنین) امام فرمود: تو را در راه خدا آزاد کردم.»
سفر اربعین بستری است مناسب برای تمرین حلم و کظم غیظ در شرایط سخت، خصوصا در مواقع بد قلقلی و بهانه‌گیری بچه‌ها.
سفر اربعین، بستر مناسبی برای تمرین و کسب ملکه حلم و کظم
چه بستر مناسبی را معرفی می‌کند حجت‌الاسلام بیاتانی، برای تمرین الگو برداری از امام کاظم و تلاش برای برخورداری ازقطره ای از اقیانوس کاظمیت ایشان. می‌گوید:« در شلوغی‌های این روزها و سبک زندگی متاسفانه تاثیرپذیرفته از غرب که آرامش بیشتر مردم کم شده و مشکلات عصبی بیشتر شده، نیاز جامعه به حلم و کظم غیظ و کاظمیت بیشتر از هر زمان دیگری حس می‌شود و باید دید چگونه می توان آن را به جامعه تزریق کرد و گسترشش داد. سفر اربعین به چند دلیل بستر مناسبی است برای کسب ملکه حلم و کاظمیت. اولا که این سفر، مخصوصا اگر خانوادگی باشد سفر راحتی نیست و حلم در دل سختی‌ها پرورش می‌یابد و خود را نشان می‌دهد. ثانیا این سفر در نهایت نورانیت و معنویت است و به برکت سیدالشهداء علیه السلام آمادگی جان‌ها برای دریافت هرگونه فیض و متخلق شدن به هر فضیلت اخلاقی در اوج است. پس این سفر بستر خوبیست برای تمرین حلم و کظم غیظ و کاظمیت، خصوصا در رفتارهایمان با اعضای خانواده و همسفران در طی مسیر و از همه مهم‌تر در مواجهه با بدقلقی و بهانه‌گیری‌های احتمالی بچه‌ها در شرایطی که شاید خستگی و گرمای هوا هم گاهی برایمان آزار دهنده باشد.» صحبت های پایانی حجت الاسلام بیاتانی و گره خوردن تمرین کاظمیت و حلم و صبوری به سفر اربعین،تداعی‌گر صحبت هایی شد از مرحوم استاد فاطمی نیا.
البته که کلمه ها هر چقدر هم خوب بنشینند کنار هم، باز هم نمی شود صدای دلنشین آغشته به خیرخواهی مرحوم استاد فاطمی نیا،پس خودتان بشنوید،بهره ببرید و زلال شوید.
