به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» یادداشت از علی خضریان//* پدیده راهپیمایی اربعین و اجتماع میلیونی که همه ساله در کربلا رقم میخورد، تجربه فشردهای از زیست جهان دینی به معنای مجموعهای از باورها و آگاهیهای جمعی است که تفسیر مشترک ملتها را از جهان اجتماعی میسازد و عقلانیت جمعی آنها را صورتبندی و کنشها و واکنشها را معنادار میکند.
در زیست جهان دینی جمعیتی چند میلیونی برای زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین راهی سفری همراه با مؤلفههای متعددی از امور نامتعارف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی میشود و خود را در شرایطی نامعلوم قرار میدهد. اما از سوی دیگر شاهد پذیرایی گرم و خارج از توصیف مردم عراق از زائران هستیم.
پدیدهای که در زیست جهان دنیای مدرن به دلیل اینکه نقطه کانونی مدرنیته مفهوم فردگرایی است که منجر به عقلانیت ابزاری و فایدهگرایی میشود، ظرفیتی برای فهم و ادراک آن نیست. و اجتماع عظیم پیادهروی اربعین به این شکل و با این ویژگیهای منحصر به فرد، امری نامأنوس برداشت میشود.
اربعین حسینی صحنه تجلی عاطفی، ایمانی، معرفتی و سیاسی بین امت و امام شهید است که در زیست جهان مدرن قابل درک نیست. این نوع روابط بین میزبانان و زائران که یک فرد زائر از زمانی که وارد فضای پیادهروی میشود، حتی یک ریال هزینه نمیکند، با عقلانیت ابزاری و فایدهگرایی نسبتی ندارد.
لذا راهپیمایی و اجتماع میلیونی اربعین پرقدرتترین رسانه برای ترویج و تبلیغ زیست جهان دینی در دنیای خسته از فردگرایی است. در واقع این راهپیمایی خودش در حکم رسانه ظرفیت مهمی برای اعلام موجودیت شیعه در زیست جهان دینی برای فضای افکار عمومی جهانی است.
در حقیقت شناساندن موجودیت جمعی تشیع با پیادهروی اربعین و این اجتماع به عالم شناسانده میشود و بر مبنای آن در ذهنیت اجتماعی تثبیت خواهد شد. به طوری که وقتی در جهان اسمی از شیعه آورده میشود در چارچوب معنایی که وجود دارد، پیادهروی اربعین به عنوان نمادی از شیعه شناخته میشود.
آنچه در راهپیمایی اربعین بیش از هر چیز دیگری به چشم میآید، وجوه مسالمتآمیز و نظام همزیستی ایثارگرانهای است که میتوان از آن به عنوان هویت سازی در راهپیمایی صلح تعبیر کرد. و هویتی خلاف آنچه را در رسانههای غربی به دروغ علیه اسلام مطرح میشود، به افکار عمومی جهان میشناساند.
طرح یک الگوی مقدس به نام امام حسین(ع) به عنوان امام و مقتدای شیعیان بخش دیگری از این هویتسازی است. اینکه مردم دنیا شیعیان را به نام امامی بشناسند که در مقابل ظلم ایستادگی کرده و همواره بر مدار حقیقت بوده، باعث میشود شیعه سامانبندی هویتی پیدا کند.
موضوعی که در درون فرد فرد اعضای جامعه شیعی درونی شده است و در عین حال این روحیه ظلمستیزی و حقمداری در کنشهای جمعی شیعیان نیز نمایان است و اتفاقاً همه کنشهای جمعی و مؤثر معاصر در ایران نیز همه از همین هویت تغذیه شدهاند.
بحث قدرتسازی جمعی که برای جهان اسلام یک امتیاز محسوب میشود، به خوبی در چند سال گذشته و با گسترش این راهپیمایی ظهور و بروز داشته است. قدرتآفرینی پیادهروی اربعین منحصر به فرد است و تاکنون هیچ راهپیمایی یا اجتماعی نتوانسته همچون ظرفیت پیادهروی اربعین به ساخت قدرت قوام بخشد.
بنابر آنچه گفته شد و به اقتضای فضای خودجوش اربعین، تنها جنس رسانههای خرد امکان پوشش این پدیده مهم و بزرگ را داراست که از جنس راهپیمایی اربعین خودجوش و فراگیر باشند. تا بتوانند دقیقاً مفاهیم این راهپیمایی را در محیط شبکههای اجتماعی ثبت و به افکار عمومی جهانیان منتقل کنند.
