«خبرنامه دانشجویان ایران»؛ محمدرضا حیاتی*// خردادماه سال جاری بود که تالار برق سبز بورس انرژی با حضور جمعی از مسئولان وزارت نیرو، مجلس و سازمان بورس انرژی آغاز به کار کرد. تالاری که کمک به سرمایه گذاران و فعالان نیروگاه های تجدیدپذیر، رفع تکالیف صنایع در اختصاص 1 تا 5 درصد از دیماند(مصرف) برق شان و در نهایت تغییر بنیادی در قیمت گذاری دستوری در صنعت برق از اهداف آن بوده است، اما به نظر می رسد اتفاقی که طی سه ماه گذشته افتاد باید حساسیت‌ها را نسبت به این تالار بیشتر کرد.
1- دیگر برای همه روشن شده است که صنعت برق کشور به عنوان یک صنعت ورشگسته نام گذاری شده است، صنعتی که به دلیل قیمت دستوری، انحصاری بودن بازار فروش و قیمت رایگان سوخت طی سال های گذشته هیچ سرمایه گذار«عاقلی» را به خود جذب نکرده است و خروجی این موضوع را می توان در صنعت نیروگاه های تجدیدپذیر کشور دید، صنعتی که بر خلاف همسایه هایمان هنوز به یک 1000 مگاوات ساعت تولید برق نرسیده است.
آخرین آمار منتشر شده سهم تجدیدپذیرها در تولید برق کشور/ خرداد 1402
2- تغییرات بنیادی صنعت تجدیپذیر کشور یکی از دغدغه های اصلی دولت سیزدهم بود، برنامه احداث 10 هزار مگاوات نیروگاه های تجدیدپذیر، برگزاری مناقصات احداث 4 هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی، تنوع سازی در قراردادهای خرید تضمینی برق تجدیدپذیر، همچون قردادهای موسوم به ماده 12 قانون رفع موانع تولید یا قردادهای موسوم به ماده 16 قانون جهش تولید دانش بنیان و در نهایت حضور تجدیدپذیرها در بازار بورس انرژی از مهمترین اقدمات دولت سیزدهم جهت حمایت از این صنعت آینده ساز بوده است.
3- اما اگر از مشکلات ایجاد شده در «ایده های» دو سال اخیر دولت در حوزه «جذابیت سازی» صنعت تجدیدپذیر عبور کنیم، حضور در بازار بورس انرژی قطعا یکی از «دال های» مرکزی همه منتقدات در موثر بودن این تالار عنوان می شود. ماجرا از سال 99 و مصوبه هیات وزیران آغاز شد که صنایع با دیماند بالای 5 مگاوات(که در سال 1401 بالای 1 مگاوات عنوان شد) را ملزم به تامین انرژی خود از بازار بورس انرژی کرد. اما در این میان مشکل اساسی بروز کرد، قرارگیری نیروگاه های حرارتی با سوخت رایگان و تجدیدپذیرها در یک تابلو قائدتا کف ترازو را به سمت نیروگاه های حرارتی سوق می داد که این باعث یک تصمیم دیگری در وزارت نیرو و ایجاد تالار دوم به نام تابلو برق سبز بورس انرژی که مختص نیروگاه های تجدیدپذیر شد. با ایجاد این تالار 2 جذابیت به آن اضافه شد، که الف) عدم قطع برق صنایع در دوره مدیریت بار(پیک تابستان)، که از این تابلو خریداری کرده باشند و ب) الزام صنایع با مصرف بالای 1 مگاوات که می بایست 1 تا 5 درصد برق خود را از سال 1402 از طریق تجدیدپذیرها تامین کنند(ماده 16 قانون جهش تولید دانش بنیان). که اگر این دسته این الزام را رعایت نکنند آن میزان انرژی مشمول بر روی قبض برق اعمال می شود. البته در این تابلو نیز مشوق های دیگری از جمله امکان خرید رمز ارزها از این تابلو یا مصوبه «خاک خورده» تامین 20 درصد برق سازمان های دولتی از تجدیدپذیرها از این تابلو در نظر گرفته شده است.
4- اما مهترین مسئله این تابلو عدد و ارقامی بود که در معاملات آن ثبت شد، بر اساس آمار منتشر شده از سوی بازار بورس انرژی از خرداد ماه تا شهریور ماه در این بازار بیش از 120 میلیون کیلووات ساعت حجم معاملاتی بوده است که بیشترین حجم معاملات در تیرماه، بیشترین قیمت برای مرداد ماه با متوسط هر کیلووات 3800 تومان بوده است و کمترین قیمت برای برق سبز شهریور بوده است. عددی که می توان برای اولین بار «کشف» واقعی ارزش برق در کشور بدون سوخت «رایگان» نامید.
آمار منتشر شده معاملات تابلو برق سبز انرژی در سه ماهه 1402
5- این عدد و رقم ها چند آورده و سیگنال برای سیاست گذاران حوزه صنعت برق خواهد داشت. الف) صنایع حاضر هستند جهت عدم اخلال در تولید و عدم النفع تا چند ده برابر قیمت دستوری فعلی بازار برق(حدود 100 تومان!) هزینه بپردازند. ب) مشخص شدن ارزش واقعی برق تجدیدپذیر یکی دیگر از خروجی ها این تابلو بود، تا همین مدت پیش اگر در محفل های نیروگاهی و صنایع و حتی مدیران ارشد وزارت نیرو و انرژی کشور حرف از برق حتی 1500 تومانی میشد با نگاه «کنایه»آور به این عددها توجه میشد، اما تقاضای برق حتی 4000 تومانی از سوی صنایع نشان داد که این عددها واقعی و خواهان دارد. ج) تحول در سرمایه گذاری در صنعت تجدیدپذیر قطعا رخ خواهد داد، بازگشت سرمایه نسبت به سرمایه گذاری در صنایع دیگر، چشم انداز روشن در افزایش و رویکرد به این انرژی در آینده و «نقد» بودن وصول مطالبات از محل فروش از دیگر آورده های این تالار خواهد بود.
* فعال حوزه برق و انرژی
