به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یادداشت از علی خضریان//* در طول یک صد سال اخیر شهید آیت‌الله سیدحسن مدرس از جمله فقیهان و عالمانی است که در عمر با برکت خود علاوه بر دیانت، به سیاست نیز به معنای تام و تمام آن پرداخته است. آیت‌الله مدرس از عصر مشروطه تا لحظه شهادت در مبارزه با استبداد و استعمار درخشیده و تبدیل به الگوی ماندگار شده است.
شهید مدرس در پنج دوره نمایندگی خود در مجلس عرصه‌های نوینی از سیاستمداری و سیاستگذاری را خلق کرد که برگرفته از شخصیت خودساخته او بود. نگاهی به مؤلفه‌های شخصیتی وی، ابعاد برجسته‌ای از الگوی یک نماینده تمام و کمال مردم را به منصه ظهور می‌رساند که از هر جهت اسوه و نمونه است.
اهمیت به نقش و جایگاه مردم در جمله ماندگار شهید مدرس که تأکید داشت: «ما ولی نیستیم، وکیل هستیم و باید نظر موکلین خود را بدانیم.» حاکی از شاخصه پررنگ مردم‌داری در فعالیت سیاسی او داشت. شاخصه‌ای که مدرس را به مأمنی برای همه مردم تبدیل کرده بود.
از جمله ویژگی‌های مهم شهید مدرس دشمن‌شناسی عمیق و روحیه مقاومت و ایستادگی او در برابر بیگانگان بود. تا آنجایی که سیدابوالحسن حائری‌زاده از نمایندگان مجلس شورای ملی در ستایش دشمن ستیزی مدرس می‌گوید: «او در موقعی با انگلستان دست و پنجه نرم کرد که انگلستان، فرمانفرمای جهان بود.»
نظریه ابداعی مدرس تحت عنوان توازن عدمی در عرصه سیاست خارجی یکی از شاهکارهای او در برابر اولتیماتوم روس در جنگ جهانی اول است که موجب سقوط کابینه صمصام و عدم پذیرش اولتیماتوم در کابینه بعدی شد. شجاعتی که مورد تمجید ملک‌الشعرای بهار در کتاب «تاریخ احزاب سیاسی» نیز قرار می‌گیرد.
آیت‌الله مدرس با شناسایی درست راه‌های نفوذ و سلطه استعمار، ماهیت غربی شدن و ورود به تمدن جدید که مدعای غربگرایان آن دوره بود را به خوبی تشریح کرد. و فرجام این اندیشه را عدم پا گرفتن تولید، دین‌زدایی و ترویج بی‌عفتی‌ها و مفاسد اخلاقی بر بنیاد افسانه‌های پوچ مدنیت غرب می‌داند.
مخالفت‌های شهید مدرس با حاکمان ظالم و مستبدان زمانه بارزترین نمونه‌های استبدادستیزی او بود. فردی که پس از کسب وکالت مردم در مجلس نه تنها از به عنوان یک رجل سیاسی از مواضع خود کوتاه نیامد، بلکه مواضع او در مقابل دیکتاتوری رضاخان علنی‌تر هم شد.
بی‌شک مواضع و مبارزات شهید مدرس به ویژه در دوران نمایندگی مجلس مرهون مناعت طبع او است که در مقابل هرگونه تهدید یا تطمیع مقاوم بود. امام خمینی(ره) راز درماندگی رضاخان در مقابل مدرس را این می‌دانست که رضاخان فهمید که با هیچ چیز نمی‌توان مدرس را قانع کرد؛ نه با تطمیع، نه با تهدید.
شهید مدرس در ساده‌زیستی زبانزد خاص و عام بود. بطوریکه فردی چون میلسپو، مستشار مالی امریکا در ایران در کتاب «کار امریکا در ایران» می‌گوید: «شهرت مدرس، بیشتر در این است که برای پول ارزشی قائل نیست... در ملاقات با او محال است کسی تحت تأثیر سادگی و هوش و قدرت رهبری او قرار نگیرد.»
از وجوه ممتاز شهید مدرس استقلال شخصیتی او بود که موجب عدم وابستگی به دستگاه‌های قدرت و ثروت شد. فردی که ده رییس‌الوزرا و چهل، پنجاه وزیر را تجربه کرده و می‌گوید: «اگر هر کدام از این‌ها مدعی شد که مدرس یک توقعاتی از من کرده است، آن شخص خیلی مرد است. کاغذی در هیچ کابینه‌ای ندارم.»
شاخص‌هایی چون مردم‌داری، دشمن‌شناسی و دشمن ستیزی، استبدادستیزی، ایستادگی در برابر تهدید و تطمیع، ساده‌زیستی و استقلال شخصیتی از جمله ویژگی‌های برجسته شهید آیت‌الله مدرس است که از این رهگذر می‌توان او را در اندیشه و عمل الگویی مناسب برای انتخاب اصلح در انتخابات پیش‌رو دانست.
