به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یادداشت از عباسعلی رهبر*/// حادثه ۱۶ آذر ۱۳۳۲ یادآور اعتراض علیه حضور آمریکایی‌ها در دانشگاه تهران بود اعتراضی که به خاک و خون کشیده شد؛ شهدای دانشجویی که همواره هم مورد احترام بوده و هم سرمشق و الگوی مبارزه با استبداد و استعمار بوده‌اند.
16آذر نمادی از دانشجویان بیدار و مسؤلیت پذیر در جریان مبارزه با انحطاط و وابستگی رژیم شاه بوده است. در مقوله ۱۶ آذر می‌توان از ابعاد گوناگون تاریخی و سیاسی و اجتماعی سخن گفت. اما آنچه که کمتر به آن پرداخته شده است توجه به نقش دانشجویان گرامی در بازآرایی جامعه پیش رو است که چگونه بتواند از حافظه تاریخی خود در ۷۰ سال گذشته در جهت توجه به اولویت‌های زیستی و اجتماعی خود براساس واقعیت اجتماعی و نه منطق وارونه بهره لازم را ببرد.
این نوشتار به نوعی روی به آینده دانشگاهی دارد که در آن دانشجویان متخلق، خلاق و مسؤلیت پذیر، مطالبه گری مدنی و تلاش هوشمند خود را برای ساختن ایران بهتر ایفا می‌کنند، یعنی در اینجا به دنبال بررسی نقش آنان در دانشگاه ارزش آفرین هستیم.
۱- دانشگاه ارزش آفرین نقش مهم در طراحی و ساخت هویت ملی ما دارد. در ایده دانشگاه ارزش آفرین ، نظام اخلاقی و هنجاری دانشگاهی و دانشجویی با تأکید بر خودآگاهی، انصاف، مسؤلیت پذیری و مطالبه مدنی پیشرفت محور باعث ارتقاء سطوح تفکر و دانش جامعه شده، به گونه‌ای که تربیت متفکران و کارگزاران آینده کشور را موجب می‌گردد. دانشگاه ارزش آفرین و پیشرو در عرصه تولید افتخار ملی به جامعه هویت می‌دهد و در مسیر این هویت‌سازی، به تلاش مستمر و میل به بودن و اثر گذاشتن توجه می‌نماید.
۲- یکی از مؤلفه‌های مهم دانشگاه ارزش آفرین و ایده پرداز، دانشجویان آن دانشگاه می‌باشند که نقش بسیار مهمی در تولید ایده های پیشرو و کمک به حل موانع امر پیشرفت پایدار دارا هستند.
۳- از لوازم مهم نقش آفرینی دانشجویان فرهیخته در ایده دانشگاه ارزش آفرین، توجه زبان شناختی گفتگو محور، کارآمد و روزآمد است. فرهنگ تمدنی و دینی ما بیش از هر فرهنگ و دینی، بر «گفتگو» پافشاری کرده است؛ زیرا آن را به عنوان اصلی مهم،جهت آگاه سازی مردم از حقایق هستی می داند،و دوم اینکه آن را به عنوان راهی برای دستیابی به آیین و روش برتر زندگی پذیرفته است. چراکه معارف و ادبیات کلاسیک و دینی مامبتنی بر گفتگو است به گونه ای که در قرآن خطاب به موسی و برادرش می فرماید:به سوی فرعون بروید که او به سرکشی برخاسته،و با او سخنی نرم گویید،تا پند پذیرد یا بترسد. چراکه زبان از پایه های طبیعی فضایل بشری در روابط اجتماعی و سیاسی است.
زبان پدیده ای طبیعی و ابزاری عقلانی است هرچند ممکن است به مثابه وسیله در خدمت هدف، از محتوا و جهت گیری ذاتی زبان و اصالت آن خارج می شود و تبدیل به ابزار فریب،بزرگ نمایی،اقناع،از سوی سیاستمداران می گردد.
4- دانشجویان گرامی می توانند درتقویت و بازآرایی دانشگاهی مبتنی بر تفکر انتقادی و نقد هوشمند، دانشگاه پیشرفت محور و مسوول در برابر مسائل اجتماعی و اقتصادی کشور، و همچنین دانشگاهی متعهد در تربیت فرهنگی و اخلاقی و هویتی آنان ( تربیت جوان‌های باایمان، باشرف، اهل اقدام،دارای اعتمادبه‌نفس، حق‌پذیرو حق طلب ،با هویت و با منش آزادگی و ظلم ستیز و دشمن شناس) نقشی کم نظیر داشته باشند؛ چراکه دانشجویان بواسطه روحیه شجاعانه و ذهن روشن خود می توانند در ساخت دانشگاهی با صیرورت و تحول دائمی و با رویکرد تولید علم و حذف مصرف کنندگی محض در تحولات مثبت اجتماعی و سیاسی اثر جدی گذارند.
5- دانشجویان مسولیت پذیر و کرامت اندیش می توانند به ارتقاء امرکرامت اجتماعی –سیاسی جامعه کمک کنند. حرکت دانشجویان در 16 آذر نمادی مهم در جهت کرامت ایرانی آزاده بوده است. این احیاء کرامت اجتماعی –سیاسی است که مسولیت مدنی جامعه را به رسمیت می شناسد و پاسخگوی مطالبات منطقی مردم در جهت عقلانیت تعالی محور، عدالت فراگیر وتامین آزاد های مشروع وتعیین حق سرنوشت آنان می شود. چراکه تحلیل یافته های تاریخی در ارتباط با عدم توجه به امر کرامت اجتماعی –سیاسی نشان می دهد همان گونه که افزایش ادراک کرامت اجتماعی –سیاسی مردم موجبات پیشرفت معنوی و مادی را فراهم می کند ، احساس تحقیر، اختلال در به رسمیت شناسی، انکار و بی عدالتی نیز به تحولی اساسی در ذهنیت مردم در جهت منفعل شدن و یا ایجاد بی نظمی اجتماعی – سیاسی توسط آنان منجرخواهد شد. پیشـرفت و توسـعه پایـدار در هـر جامعـه ِ ای در گـرو رعایت کرامت فردی و اجتماعی – سیاسی مردم است کـه در صـورت بی ِ توجهی بـه ایـن اصل و نبود التـزام عملی بـه آثـار آن، ارزش‌هایـی چـون عدالـت، آزادی، برابـری و صلح در روابـط داخلی و بین المللی، مفهوم خود را از دست خواهد داد.
* عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
