به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یادداشت از مجتبی طهماسبی*/// در بیستم آذرماه سال ۱۴۰۲ اجلاس مجمع همکاری کشورهای عربی و روسیه یک اقدام غیر دوستانه در مورد جزایر سه‌گانه متعلق به جمهوری اسلامی داشتند که اسناد و مدارک حاکی از مالکیت جمهوری اسلامی از این سه جزیره است. زیرا در زمانی که این جزایر سه‌گانه تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران بود، کشوری به نام امارات وجود نداشت. آنها پس از پیروزی انقلاب اسلامی که مجمع همکاری شروع به کار کرده است «خصوصا از اوایل دهه هفتاد»، هرساله برخلاف تمام اسناد و مدارک و واقعیت‌های تاریخی این اقدام را انجام می‌دهند که در بیانیه همکاری‌شان در یک بند این مسئله ذکر شده است.
تنها در یک سال ایران در این مجمع همکاری که در زمان ریاست جمهوری دوره آقای احمدی نژاد بود، حضور داشته است که در همان سال علی‌رغم حضور رئیس جمهور ایران در آن جلسه این بند قرائت نشده است و ایران هرساله بابت این مسئله معترض است.
بحث مالکیت جمهوری اسلامی ایران بر این جزایر سه‌گانه را باید از منظر حقوق بین الملل بررسی کرد که آیا ایران با امارات در خصوص جزایر سه‌گانه اختلاف دارد؟ در معنای حقوقی ما اختلافی با امارات نداریم. اگر اختلاف داشتیم قابلیت رسیدگی براساس مکانیزم حل‌و فصل اختلافات وجود داشت. مکانیزم حل‌وفصل اختلاف، در اختلافات مرزی بین‌المللی یا در اختلافات حقوقی بین‌المللی و یا داوری‌های بین‌المللی و یا دادگستری و دیوان بین‌المللی است. ما در این حوزه با امارات هیچ اختلافی نداریم که قابلیت طرح در مراجع بین‌المللی داشته باشد.
در طول سالیان گذشته هربار که امارات مطرح کرد که در سازمان‌های بین‌المللی اختلاف‌هایمان را در فرایند مذاکره و صلح و سازش حل کنیم، ایران مخالفت کرد. اینجا اختلافی وجود ندارد بلکه فقط ادعا وجود دارد. بین ادعا و اختلاف تفاوت وجود دارد. ما هیچگاه با امارات اختلاف نظر نداریم زیرا ما بر اساس اسناد و مدارک تاریخی و بین‌المللی این سه جزیره را متعلق به ایران می‌دانیم. جزایر سه‌گانه مانند تهران و سایر استان‌های کشور برای ما و بخش جدایی ناپذیر حاکمیت و منطقه جغرافیایی ایران است.
بنابراین هربار که امارات پیشنهاد که با صیانت از یک شخص ثالثی به عنوان داور به مذاکره بنشینیم و اختلافات را بررسی کنیم، ایران مخالفت کرد. مالکیت این سه جزیره از گذشته تا کنون در اختیار ایران بوده و هیچوقت سندی مبنی بر مالکیت مارات بر این جزایر سه‌گانه وجود نداشته و ندارد. امارات در گذشته هیچ ادعای ارضی در این خصوص نداشته و این ادعا، ادعای جدیدی است و امارت بعد از انقلاب به دلیل منطقه سیاسی خلیج فارس و ورود کشورهایی با هژمونی اقتصادی، سیاسی، نظامی و... در منطقه و فشار این کشورها این ادعا را مطرح کرد تا شاید یک زمانی ایران در این زمینه مذاکره کند.
برخی از اماراتی‌ها در مطبوعات می‌گویند: «چرا ایران از اینکه این اختلاف در مراکز بین‌المللی مطرح شود، می‌ترسد؟» بحث ترس نیست. اصلا مسئله‌ای وجود ندارد که ایران بخواهد صحبت کند. زمان حاکمیت امارات مشخص و برای بعد از تصرف ایران بر جزایر سه‌گانه است. همچنین در هیچ زمانی هم ایران مالیت خود را با امارات مصالحه یا منتقل نکرده است. بنابراین این مسئله قابل طرح نیست. اما این ادعا واهی وجود دارد.
روشنگری جامعه جهانی را وظیفه جامعه حقوقی کشور می دانم و باید بگوییم ما برای همین فرض و یا ادعای غیرمستند و برای روشنگری جامعه جهانی وظیفه داریم کار حقوقی داشته باشیم. در حالی که به هیچ عنوان با امارات وارد مذاکره در این زمینه نمی‌شویم، باید مستنداتی داشته باشیم تا به این ادعا پاسخ بدهیم.
در خصوص سند سازی های امارات هم باید بگویم سال‌های گذشته که امارات این ادعا را مطرح کرده بود، با تحریک برخی از کشورها، حقوقدان‌هایی را در دنیا عرب به ویژه جامعه وکلای حقوقی مصر و کشورهای غربی به ویژه انگلستان به کار گرفت و از آنها خواست که مقاله، کتاب و پایان نامه‌هایی در این زمینه بنویسند. امارات دارد از این طریق مستند سازی و پایه‌های ادعای خودش را بر اساس این استنادات محکم‌کاری می‌کند تا شاید با فشارهای جامعه بین‌المللی، ایران را وادار به حل و فصل اختلاف کند، بگوید: «من هم مدرک و مستنداتی برای ادعایم دارم.»
او یک کار میدانی و هوشمندانه انجام میدهد. امارات به خبرنگارها پول میدهد تا در این زمینه در رسانه‌ها برایش صحبت کنند. به روسیه و چین می‌گوید: «رئیس جمهور یا نماینده رسمی کشورتان بیانیه ما را تأیید کند.» در واقع از همه ظرفیت‌های دیپلماسی، حقوقی، فرهنگی و نظامی خود در این زمینه استفاده می‌کند برای اینکه بتواند این بحث را وارد حوزه اختلافات بین‌المللی با ایران کند.
جامعه حقوقی ایران باید خود را برای مستندسازی آن چیزی که حق و برای ماست آماده کند. در ابتدا باید اسناد را پیدا کنیم. البته ما در حوزه تاریخی و جمع‌آوری اسناد وزارت خارجه و دیپلماسی هیچ کمبودی نداریم و تمام اسناد ژئوپلوتیک و ژئولوژی و جغرافی که در منطقه دال بر اثبات مالکیت ایران است وجود دارد.
در خصوص چگونگی برخورد با ادعای بی اساس امارات هم باید گفت : ما باید به جای حالت تدافعی، حالت تهاجمی داشته باشیم که این مسئله نیازمند یک فرایند است. باید یک تیم و کمیته‌ای تشکیل شود تا تمام مستندات تاریخی، جغرافیایی و سرزمینی راجع به این سه جزیره از وزارت خارجه و دیگر مؤسسات و نهادهای کشور جمع آوری و پس از جمع‌آوری این اسناد، اطلاعات به دست آمده را پردازش و تحلیل سیاسی، اجتماعی تاریخی و... کرده و مستندات سازی‌هایمان را به دانشجویان، اساتید و جامعه حقوقی بدهیم که در این موضوع مقاله و پایان‌نامه بنویسند.
متأسفانه امارات برای ادعایی که مطرح کرده دلایل حقوقی ارائه نکرده و صرفاً بحث، بحث سیاسی است. درحالی که ما مبنی بر حاکمیت و مالکیت جهوری اسلامی ایران بر جزایر سه گانه دلایل حقوقی داریم.
جزایر سه‌گانه در عین حال که وسعت کمی دارد اما از نظر موقعیت استراتژیک بسیار حائز اهمیت و منحصر به فرد ایت. این جزایر به عنوان زنجیره‌ای دفاعی - امنیتی در خلیج فارس و تنگه هرمز همانند ناوگان ثابت هرگونه تحرک و عبور و مرور کشتی‌های خلیج فارس را برعهده دارد. ۶۵ درصد از نفت جهان و بیش از ۳۰ درصد از گاز جهان در خلیج فارس و خاورمیانه قرار دارد. تنگه هرمز در اختیار است و این سه جزیره از نظر امنیتی و دفاعی بسیار برای ایران اهمیت دارد.
قدرت‌های استکباری به لحاظ اینکه مانع این قدرت شوند، امارات را تحریک می‌کنند تا علیه ایران ادعاهای بی اساسی را طرح کند که متأسفانه جامعه حقوقی و دانشگاهی ما تاکنون در این زمینه ورود پیدا نکرده و خیلی از مباحث در مقاطع ارشد و دکتری بین‌الملل مطرح نمی‌شود. بسیاری از دانشجوهای ما نسبت با این مباحث بیگانه هستند.
در حال حاضر مطابق با موازین حقوق بین‌الملل اساساً طرح این موضوع خلاف اصول بین‌الملل است و برای کشوری مانند ایران که عضو سازمان بین‌الملل است، چنین ادعاهایی نقض حاکمیت ملی بوده و اصول همزیستی مسالمت‌آمیز و حسن همجواری همسایگی را زیر سؤال می‌برد.
* دبیر هسته بین الملل بسیج دانشجویی استان تهران
