به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ به نقل از فارس، احداث زیرگذر کمرزرین در منطقه نزدیک به مسجد جامع اصفهان و آسیب به لایه‌های باستانی این شهر باعث شد که این موضوع مطرح شود که در زیر اصفهان لایه‌هایی از دوران مختلف باستان‌شناسی است و باید هر خاکبرداری با دقت انجام شود. محل این پروژه در فاصلۀ کمتر از ۳۰۰ متری شمال‌شرق مسجد جامع عتیق اصفهان و روبه‌روی آرامگاه پیر پینه‌دوز واقع شده است. مسجد جامع اصفهان در منطقه‌ای به نام «یهودیه» یا «جی باستان» و در نزدیکی جویباره که گفته می‌شود مکان اولیه شکل‌گیری اصفهان کهن بوده است، قرار دارد. این مکان که بسیاری از باستان‌شناسان معتقدند آثاری از دوره‌های مختلف در آنجا وجود دارد.
اقدامات عمرانی با نظر باستان‌شناسان
باستان شناسان معتقدند هرگونه اقدام عمرانی در این منطقه تاریخی که اصفهان کهن در آنجا مدفون است، باید با نظارت اصولی میراث فرهنگی و البته مطالعات باستان شناسی انجام شود.طرح احداث این گذر به گفته مقامات میراث فرهنگی اصفهان مصوب بوده، اما قرار نبوده است عملیات اجرایی با چنین گودبرداری همراه باشد و شهرداری به گفته آن ها، بدون هماهنگی با میراث فرهنگی و رعایت ضوابط و مقررات اقدام به گودبرداری در این ابعاد کرده است.
اصفهان شهری با لایه‌های تاریخی
عقیل عقیلی کارشناس باستان‌شناسی در گفتگو با خبرنگار فارس گفت: اصفهان شهری است که در زیر آن لایه‌های تاریخی دارد و در هر کار عمرانی در اعماق زمین مخصوصاً در ۱۰ متر که این عملیات‌ها انجام شود مثل مترو، زیرگذر و.. که انجام شود به لایه‌های تاریخی برخورد خواهند کرد، لایه‌ها از دوره‌های اسلامی، تاریخی و حتی پیش از تاریخ هستند.
وی ادامه داد: این نوع از گودبرداری و به اعماق زمین رفتن بدون توجه به این نکته که اینجا امکان دارد لایه تاریخی باشد به آن‌ها آسیب وارد می‌کند. باید کار در اعماق با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی باشد. در خیلی از نقاط اصفهان بافت مضطرب وجود دارد بافتی که آسیب دیده مثلاً در میدان نقش‌جهان، چهارباغ، چهارباغ پایین و ..؛ در نقاطی که مترو یا لوله‌های آب و گاز را داریم که باعث تخریب این لایه‌ها می‌شود.
مکانی با آثار پیش از تاریخ
عقیلی افزود: در سبزه میدان که سمت میدان عتیق است که گذر کمرزرین در حال احداث است بافتی است که به شدت نیاز به کاوش دارد؛ در سال‌های گذشته طی گزارشاتی که موسسه ایزمو از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۸ داده یا در سال ۱۳۸۵ که دکتر برونو جنیتو باستان شناس از ایتالیا و یا در زمانی که دکتر جابری باستان‌شناس کار می‌کردند همه آن‌ها گزارش داده‌اند که با آثاری از صدر اسلام و حتی پیش از اسلام مواجه هستیم و باید کاوش بیشتری بشود.
وی تصریح کرد: یک لایه باستان شناختی شامل همه چیز می‌تواند باشد، یک سفال، یا استقراری در یک زمان مثل مردمی در گذشته دور که در اینجا نوع خاصی از زندگی را داشته و یک لایه را تشکیل داده‌اند. در طول زمان لایه‌های دیگر هم می‌تواند روی آن شکل بگیرد. یک لایه می‌تواند شامل معماری، پِی ساختمان، سفال، دیوار و.. باشد؛ حتی ممکن است در لایه‌های پایین‌تر به ابزار سنگی هم برسیم.
نقشه نقاط حساس وجود دارد
عقیلی ادامه داد: راه‌حل این موضوع که دیگر لایه‌های تاریخی خود را خراب نکنیم این است که نقشه قدیمی از شهر وجود دارد که در حدود سال ۱۳۰۲ تهیه شده و معروف به نقشه سید رضاخان است و حدود شهر در اواخر دوره قاجار تهیه شده و مناطق حساس را نشان داده است. زمانی هم که روس‌ها آمدند و نقشه‌ای به نام سرهنگ چریکوف وجود دارد که مناطق حساس را نشان می‌دهد و می‌توان نقاطی را که و در مناطق حساس است ونیاز به خاک برداری عمیق دارد شناسایی کرد تا در زمان خاکبرداری باستان‌شناس حضور داشته باشد و لایه‌نگاری دقیق انجام شود و بعد این احداث‌ها صورت بگیرد چون در غیر اینصورت این لایه‌ها از بین می‌رود.
باید این لایه‌ها حفظ شود
این کارشناس باستان‌شناسی گفت: در کشورهایی مثل ما که لایه‌های تاریخی دارند قبل از احداث هر پروژه‌ای با باستان‌شناسان صحبت شده و لایه‌ها را به دقت بررسی می‌کنند و هر چیز کوچکی که وجود داشته باشد را در همان نقطه حفظ می‌کنند و آن را تبدیل به موزه عمومی می‌کنند و همه به طور رایگان از آن استفاده می‌کنند.
عقیلی افزود: میراث با کف‌سازی در پروژه کمرزرین موافقت کرده بود و برای خاکبرداری در این عمق توافقی صورت نگرفته بود، البته قبلاً هم در این منطقه مرکز تجاری ساخته شده است که لایه‌های تاریخی را تخریب کرده و حتی از این عمق این گذر هم پایین‌تر رفته است و مشخص نیست چه مقدار لایه‌ها تخریب شده است. در گذر کمرزرین آثاری پیدا شده که در طی این تخریب‌ها شکستگی شده و مشخص می‌کند که این به خاطر این تخریب‌ها شکسته است و باید جمع‌آوری شده و بتوانیم این لایه‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.
