به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یادداشت از دانیال داودی//* رویکرد اخباری برای تفسیر جملات افراد، فقط به ظاهر اکتفا میکند، اما در رویکرد اصولی از روش‌های استنباط اجتهادی استفاده می‌شود. این دو رویکرد می‌تواند در فهم و تفسیر جملات اقتصادی هر صاحب‌نظری استفاده شود؛ طبعاً رهبر معظم انقلاب نیز از این قاعده مستثنی نیستند. ایشان اخیراً در دیدار با تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی ۱۴۰۲/۱۱/۱۰ فرمودند: «رشد نقدینگی باید متوقّف بشود، کما اینکه تلاش کرده‌اند، یک مقداری هم تأثیر داشته و رشد نقدینگی کم شده.» نتیجه‌ی برخورد اخباری با این جملات، بدون در نظر گرفتن منظومه‌ی اظهارات اقتصادی آیت‌الله خامنه‌ای (حفظه‌الله) و همچنین منطق اظهار نظر اقتصادی ایشان آن است که گمان کنیم رهبر انقلاب طرفدار ایده‌ی «صفر کردن نرخ رشد نقدینگی» هستند. در حالی که با کمی دقت و استنباط از مجموعه‌ی بیانات ایشان روشن می‌شود که چنین برداشتی، صحیح نیست.
منطق اظهار نظر اقتصادی
آیت‌الله خامنه‌ای در طراحی طرح‌ها و اتخاذ تصمیمات اقتصادی -خصوصا در مورد مسائل پولی و بانکی- تاکید ویژه‌ای بر «کار کارشناسی» دارند. ایشان در دیدار با اعضای هیئت دولت در سال ۱۳۸۸ (در تاریخ ۱۳۸۸/۰۶/۱۶) فرمودند: «توصیه‌ی من به دولت این است: از حداکثر نظرات کارشناسی استفاده کنید. من توصیه نمیکنم همه‌ی آن فرمول‌ها و شیوه‌های اقتصادی را که امروز اقتصاد بین المللی دارد به کشور‌ها دیکته میکند، شما از آن‌ها پیروی کنید؛ نه، اینکه درست عکس نظر ماست. نه، دنبال راه‌های درست باشید، اما از نظرات کارشناسی علمی و دقیق حتماً باید پیروی بشود؛ بخصوص در مسائل پولی و بانکی. هیچ نمیشود بی‌احتیاطی کرد. یعنی این‌ها چیز‌های بسیار ظریفی است. ناگهان یک اقدام نابجا و نسنجیده، شما میبینید که دره‌ی هولناکی درست میکند که تا بخواهیم آن را پر کنیم و درست کنیم، مبالغی باید هزینه کنیم و زمان از دست بدهیم.»
طیف دیدگاه‌ها
در مورد رشد نقدینگی طیفی از دیدگاه‌ها وجود دارد. در دو سر این طیف، دو اظهار نظر شاذ وجود دارد که مورد تایید عمده‌ی کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی نیست. یکی اینکه «رشد نقدینگی در کشور ما کم است.» طرفداران این دیدگاه از یک گزاره‌ی صحیح -یعنی «تولید در کشور نیازمند نقدینگی است» - این برداشت اشتباه را دارند که برای تقویت تولید باید رشد نقدینگی در کشور افزایش یابد. در سر دیگر طیف، اظهار نظر شاذ دیگری وجود دارد که معتقد است «رشد نقدینگی باید صفر شود». در میانه‌ی این دو طیف دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد که روی «مضر بودن رشد نقدینگی بالا در اقتصاد ایران» و «ضرورت مهار آن در یک فرایند بلندمدت» تاکید دارند. نگاهی به اظهارات رهبر معظم انقلاب در مورد «رشد نقدینگی» نشان می‌دهد که ایشان دیدگاهی در میانه‌ی این طیف را قبول دارند و با اظهارات شاذ و غیرکارشناسی همراه نیستند.
دو اظهار نظر صریح
به‌طور مشخص، دو اظهار نظر از آیت‌الله خامنه‌ای -یکی در ابتدای دهه‌ی ۱۳۹۰ و دیگری در انتهای آن- می‌تواند نگاه ایشان در مورد رشد نقدینگی را روشن کند. ایشان در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضای هیأت دولت (در تاریخ ۱۳۹۱/۰۶/۰۲) فرمودند: «اگر در مقابل نقدینگی تولید وجود داشته باشد، کالا وجود داشته باشد، کمبود وجود نداشته باشد، مشکلی را ایجاد نمیکند؛ اگر چنانچه نه، نقدینگی بیش از تولید کالا در داخل یا به شکل درستِ واردات بود، طبعاً مشکل ایجاد میکند.» همچنین همین منطق را دوباره در سال ۱۴۰۰ تکرار کردند و در دیدار تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی (در تاریخ ۱۴۰۰/۱۱/۱۰) فرمودند: «فاصله‌ی بین رشد نقدینگی در کشور و رشد تولید ناخالص ملّی ما یک فاصله‌ی نجومی است؛ چرا؟ چرا باید اعتبارات جوری مصرف بشود که به این انبوه نقدینگی بینجامد و در رشد تولید کشور تأثیری نداشته باشد؟ این وضع باید تغییر پیدا کند.»
متناسب با نیاز تولید
بنابراین به دو دلیل نمی‌توان از عبارت «رشد نقدینگی باید متوقف شود» این طور استنباط کرد که «نرخ رشد نقدینگی صفر» مطلوب آیت‌الله خامنه‌ای (حفظه‌الله) است: یکی اینکه ایشان -خصوصاً در مسائل پولی و بانکی- بر استفاده از نظرات کارشناسی تاکید دارند و ایده‌ی «نرخ رشد نقدینگی صفر» در میان کارشناسان پولی و بانکی برای اقتصاد ایران نظری شاذ است. دومین دلیل نیز آن است که رهبر انقلاب قائل به «تناسب میان رشد نقدینگی و رشد اقتصادی» هستند. نتیجه آنکه به‌نظر می‌رسد عبارت «رشد نقدینگی باید متوقف شود» در بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب به این معناست که «رشد نقدینگی نامتناسب با نیاز تولید و رشد اقتصادی» باید متوقف شود. با این حال، اگر کسی فقط همین یک جمله را ببیند و با رویکرد اخباری هم به سراغ تحلیل و تفسیر آن برود، باید به او حق بدهیم که -به اشتباه- تصور کند وضعیت مطلوب رهبر انقلاب «نرخ رشد نقدینگی صفر» است!
