به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ کاهش منابع آب مصرفی و بحران کم آبی در عصری که بشر بیش از هر زمان دیگری به آب نیاز دارد، مشکل بسیار جدی و مهمی است که رفع آن به تدابیر مهندسی و اصولی در سطوح گسترده نیازمند است. تغییر وضعیت اکوسیستم و وضعیت اقلیمی کره زمین، در پی آن کاهش باران‌های فصلی و خشکی زمین، افزایش سیستم‌های صنعتی مختلف و افزایش مصرف آب توسط صنایع سبب شده که بشر در عصر حاضر بیش از هر زمان دیگری با بحران کم آبی دست‌وپنجه نرم کند.
تنها راهکاری که می‌توان با کمک آن با بحران کم آبی مقابله کرد، تصفیه فاضلاب و استفاده مجدد از آن است. با تصفیه فاضلاب به روش‌های بهداشتی و علمی می‌توان بخش قابل‌توجهی از آب‌های مصرفی را مجددا وارد چرخه مصرف کرد و به استفاده بهینه از این منبع طبیعی ارزشمند رسید. با ما همراه باشید تا راجع‌به روش‌های تصفیه انواع فاضلاب و مهمترین دستگاههای این حوزه یعنی پکیج‌های تصفیه پساب صحبت کنیم.
منظور از تصفیه فاضلاب چیست؟
این فرایند درواقع مجموعه‌ای از روش‌هاست که با استفاده از آن‌ها می‌توان پساب‌های آلوده موجود در محیط زیست را از بین برد و با استفاده مجدد از پساب تصفیه‌شده نیاز بخش‌های مختلف صنعتی به آب را مرتفع ساخت. از این آب‌های تصفیه‌شده برای مصارفی از قبیل: آبیاری فضای سبز، کشاورزی و سایر مصارف صنعتی استفاده می‌شود. باتوجه‌به این‌که سرانه تولید فاضلاب نسبت‌به میزان آب مصرفی در سراسر دنیا بسیار بالاست، می‌توان این پساب‌ها را به آب‌های قابل مصرف تبدیل کرد و از آلودگی آب‌های سالم نیز جلوگیری به عمل آورد. درنهایت می‌توان گفت منظور از تصفیه فاضلاب، حذف آلاینده‌های موجود در آب‌های بی‌کیفیتی است که امکان استفاده از آن‌ها وجود ندارد.
باتوجه‌به این‌که فاضلاب توسط منابع مختلفی تولید می‌شود، روش‌های تصفیه آن نیز متفاوت است. منشا انواع فاضلاب می‌تواند مصارف خانگی، صنعتی، سیلاب و ... باشد. درکل می‌توان گفت که بشر منشا اصلی تولید انواع فاضلاب است و به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم پساب‌های آلوده را وارد محیط می‌کند.
انواع فاضلاب
روش تصفیه فاضلاب باتوجه‌به نوع آن مشخص می‌شود؛ به‌همین خاطر اگر ابتدا با انواع فاضلاب و منشا تولید آن آشنا شوید، خالی از لطف نخواهد بود. از انواع این فاضلاب‌ها می‌توان به فاضلاب بهداشتی، انسانی، شهری، خانگی، صنعتی، فاضلاب کشاورزی و فاضلاب ناشی از سیلاب اشاره کرد. فاضلاب‌های انسانی از فعالیت‌های انسانی در منازل مسکونی و تجاری باقی می‌مانند و درصورتی‌که تصفیه نشوند، می‌توانند علاوه‌بر آلودگی محیط زیست با ورود به آب‌های سالم مانند آب رودخانه‌ها، آن‌ها را نیز آلوده کنند؛ بنابراین، تصفیه انواع فاضلاب یک تیر و دو نشان است و بشر می‌تواند ضمن جلوگیری از آلودگی آب‌های طبیعی و سالم، در میزان مصرف آب نیز صرفه‌جویی کند.
در فرایند تصفیه انواع فاضلاب، پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژی مختلفی تعریف شده است. فرایند تصفیه براساس اهداف متعددی که برای پاکسازی فاضلاب وجود دارد و استانداردهای مجازی که در این حوزه تعریف شده است، پیش می‌رود.
مراحل تصفیه فاضلاب
آنچه در مراحل تصفیه انواع فاضلاب مورد توجه قرار می‌گیرد، نوع پکیج تصفیه است که در انواع بتنی، فلزی و پلی اتیلنی دسته‌بندی می‌شود. هریک از این پکیج‌ها براساس ساختار و استانداردهای تعریف‌شده برای آن، مراحل تصفیه کردن فاضلاب را به‌صورت کامل انجام می‌دهند. انتخاب نوع سازه تصفیه به نوع فاضلاب، میزان حجم، دبی فاضلاب ورودی و میزان آلایندگی آن بستگی دارد. آنچه سبب تفاوت در انواع سازه تصفیه پساب‌های آلوده می‌شود، جنس سازه، مقاومت و طول عمر آن، نوع فاضلاب و روش تصفیه است.
تصفیه اولیه
فرایند تصفیه کردن فاضلاب در هریک از این پکیج‌ها با تصفیه فیزیکی آغاز می‌شود. در این مرحله، مقدماتی از قبیل آشغال‌گیری، دانه‌گیری، متعادل‌سازی، چربی‌گیری و اسکیمر برای حذف مواد جامد در فاضلاب صورت می‌گیرد.
تصفیه تکمیلی
مرحله بعدی که با عنوان مرحله بیولوژیکی شناخته می‌شود، تصفیه تکمیلی انجام شده و با استفاده از روش‌هایی مانند: انعقاد و لخته‌سازی، میکروب‌ها و باکتری‌های داخل فاضلاب از بین می‌روند. منظور از تسویه تکمیلی آن است که تمام مواد جامد به‌صورت کامل از فاضلاب پاکسازی شده و مواد آلی آن نیز از طریق فرایند لخته‌سازی جدا می‌شوند.
تصفیه نهایی
در مرحله نهایی تصفیه فاضلاب که فرایند تصفیه کردن با استفاده از روش‌های پیشرفته‌ای انجام می‌شود، فاضلاب به آب استاندارد با قابلیت مصرف مجدد تبدیل می‌شود. در این مرحله از روش‌هایی مانند: اشعه یووی، فیلتراسیون مولتی مدیا، اسمز معکوس و عملیات نمک‌زدایی، نیترات‌زدایی، فسفرزدایی و ... استفاده می‌شود. تمامی آلاینده‌ها نیز به‌صورت کامل پاکسازی می‌شوند. در نظر داشته باشید که استفاده از روش‌های شیمیایی در مرحله تصفیه نهایی فاضلاب یک امر اجتناب‌ناپذیر است.
پکیج تصفیه فاضلاب
پکیج‌های تصفیه پساب‌های بهداشتی و انسانی در محیط‌های مختلف مسکونی، صنعتی و ... مزایای بسیاری به‌همراه دارد. با استفاده از پکیج تصفیه فاضلاب انسانی و بهداشتی می‌توان انواع پساب‌های انسانی در خانه‌ها، شرکت‌ها، معادن و ... را به کیفیت قابل قبول براساس استانداردهای سازمان محیط زیست رساند. با استفاده مجدد از آب‌های تصفیه‌شده می‌توان ضمن کنترل بحران کم آبی از آلودگی محیط زیست نیز جلوگیری کرد. دلیل اصلی فاضلاب انسانی جلوگیری از شیوع بیماری‌های عفونی و جلوگیری از ورود مواد آلی مضر به محیط زیست است. فاضلاب انسانی در دو نوع فاضلاب سیاه و خاکستری تقسیم می‌شود.
آب خاکستری درواقع آبی است که از فرایند شست‌وشو ظرف، لباس، حمام کردن و مصارفی از این قبیل حاصل می‌شود و آب سیاه، فاضلاب دستشویی است. هریک از این فاضلاب‌ها آلاینده‌های مختلفی دارند که ترکیب آن‌ها پساب‌های انسانی و بهداشتی را ایجاد می‌کند. عدم تصفیه فاضلاب بهداشتی و انسانی و نفوذ آن به داخل زمین، مشکلات زیست محیطی بسیاری را ایجاد می‌کند. خوشبختانه پیشرفت تکنولوژی سبب شده که جامعه بشری بتواند با طراحی پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی و انسانی، این مشکلات را مرتفع سازد.
نکته
ضرورت تصفیه فاضلاب‌های انسانی و بهداشتی و استفاده مجدد از آب‌های تصفیه‌شده، صرفا کاهش مصرف آب‌های سالم نیست. این روزها سراسر دنیا از بحران کم آبی رنج می‌برد. برای این‌که بتوان این بحران را کنترل و مدیریت کرد، باید علاوه‌بر کاهش مصرف آب‌های سالم، سلامت این آب‌ها را نیز تامین کرد. پساب‌های تولیدشده توسط انسان حاوی مواد آلی و میکروارگانیسم‌هایی است که عواقب جدی برای محیط زیست به همراه دارد. درصورتی‌که میزان مواد آلی در پساب‌های آلوده کنترل و درمان نشود، ورود آن به مسیر آب‌های سالم می‌تواند منجر به مرگ حیوانات آبزی شود. علاوه‌بر ترکیبات آلی، افزایش غلظت ترکیبات غیرآلی مانند: سرب، نیکل، منیزیم و ... در آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و سایر آب‌های سالم، کیفیت آب را به خطر انداخته و یک هشدار جدی برای انسان و حیوانات محسوب می‌شود.
جمع‌بندی
در این مطلب راجع‌به ضرورت تصفیه آب برای مقابله با بحران کم آبی صحبت کردیم. اگرچه پیشرفت تکنولوژی در عصر امروز مزایای بسیاری برای بشر به‌همراه داشته است؛ اما گسترش صنایع و توسعه محیط‌های صنعتی سبب شده که بشر با مشکلات جدی از قبیل کم آبی و آلودگی محیط زیست از طریق ورود پساب‌های آلوده مواجه شود. درصورتی‌که میزان تولید فاضلاب انسانی کنترل نشود، انسان و سایر موجودات زنده با خطرات جدی مواجه می‌شوند.
تصفیه فاضلاب ضمن کنترل میزان مصرف آب با حذف آلاینده‌های موجود در پساب آلوده، سلامت اکوسیستم انسانی و محیط زیست را تا حد قابل قبولی تامین می‌کند. تصفیه کردن فاضلاب با استفاده از پکیج‌ها، سازه‌های پیشرفته و استفاده از روش‌های فیزیکی و شیمیایی مختلفی انجام می‌شود. شما می‌توانید در واحدهای مختلف تولیدی از پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی استفاده کنید و نقش موثری در سلامت محیط زیست داشته باشید.
